» Human Rights »
Konstytucja Federalna Konfederacji Szwajcarskiej [1]
z 18 kwietnia 1999 r.
[ 1 ]
Spis treści:
Preambuła
Tytuł I (art.1-6)
Postanowienia ogólne
Tytuł II (art.7-41)
Prawa podstawowe, prawa obywatelskie i cele socjalne
Tytuł III (art.44-135)
Federacja, kantony i gminy
Tytuł IV (art.134-142)
Naród i kantony
Tytuł V (art.143-191)
Władze federalne
Tytuł VI (art.192-196)
Zmiana Konstytucji Federalnej i przepisy przejściowe
Zgromadzenie
Federalne Konfederacji Szwajcarskiej, po zaznajomieniu się z orędziem Rady
Federalnej z dnia 20 listopada 1996 r., uchwala: [ 2 ]
Konstytucję Federalną Konfederacji Szwajcarskiej z 18 kwietnia 1999 r. [ 3 ]
*
Preambuła
W imię Boga Wszechmogącego!
Szwajcarski naród i kantony,
w poczuciu odpowiedzialności wobec Dzieła Stworzenia,
w dążeniu do odnowienia Federacji, przez wzmocnienie wolności i demokracji, niezawisłości i pokoju, w duchu solidarności i otwartości wobec
świata,
zdecydowani żyć w jedności, we wzajemnej życzliwości i poszanowaniu
ich różnorodności,
świadomi wspólnych osiągnięć i odpowiedzialności wobec przyszłych
pokoleń,
pewni, że wolny jest tylko ten, kto korzysta ze swej wolności i że siłę
narodu mierzy się dobrem słabych,
ustanawiają niniejszą Konstytucję [ 4 ]:
Tytuł 1
Postanowienia ogólne
Artykuł
1
Konfederacja
Szwajcarska
Naród szwajcarski i kantony Zurych, Berno, Lucerna, Uri, Szwyz, Obwalden i Nidwalden, Glarus, Zug, Freiburg, Solura, Bazylea-miasto i Bazylea-okręg [ 5 ],
Szafuza, Appenzell-Ausserrhoden i Appenzell-Innerrhoden,
St. Gallen, Gryzonia, Argowia, Turgowia, Tessin, Waadt, Wallis, Neuenburg,
Genewa i Jura tworzą Konfederację Szwajcarską.
Artykuł
2
Cel
1.
Konfederacja Szwajcarska chroni
wolność i prawa narodu oraz strzeże niezawisłości i bezpieczeństwa kraju.
2. Wspiera
ogólny dobrobyt, trwały rozwój, wewnętrzną spoistość oraz kulturalną różnorodność
kraju.
3. Troszczy
się o jak największą równość szans obywatelek i obywateli.
4. Angażuje
się na rzecz trwałego zachowania naturalnych warunków życia oraz pokojowego i sprawiedliwego międzynarodowego porządku.
Artykuł
3
Kantony
Kantony są suwerenne, o ile ich suwerenność nie została ograniczona
przez Konstytucję Federalną; wykonują te wszystkie prawa, które nie zostały
przekazane Federacji.
Artykuł
4
Języki
narodowe
Językami narodowymi są niemiecki, francuski, włoski i retoromański.
Artykuł
5
Zasady
praworządnego działania państwa
1. Podstawę i granicę działalności państwowej stanowi prawo.
2. Działalność
państwa leży w interesie publicznym i jest proporcjonalna do celu.
3. Organy
państwowe i osoby prywatne działają w dobrej wierze [ 6 ].
4. Federacja i kantony przestrzegają prawa międzynarodowego.
Artykuł
6
Odpowiedzialność
osobista i społeczna
Każdy ponosi odpowiedzialność za siebie i przyczynia się wedle własnych
sił do wykonywania zadań państwa i społeczeństwa.
Tytuł 2
Prawa podstawowe, prawa obywatelskie i cele socjalne
Rozdział
1
Prawa
podstawowe
Artykuł
7
Godność
człowieka
Godność człowieka należy szanować i chronić.
Artykuł
8
Równość
wobec prawa
1. Wszyscy
są równi wobec prawa.
2. Nikt
nie może być dyskryminowany, zwłaszcza ze względu na pochodzenie, rasę, płeć,
wiek, język, pozycję społeczną, sposób życia, religijne, światopoglądowe
bądź polityczne przekonania albo z powodu ograniczenia jego fizycznej, umysłowej
czy psychicznej sprawności.
3. Mężczyzna i kobieta są równouprawnieni. Ustawa troszczy się o ich prawne i rzeczywiste
równouprawnienie, przede wszystkim w rodzinie, w kształceniu i w pracy. Mężczyzna i kobieta mają prawo do równego wynagrodzenia za taką samą pracę.
4. Ustawa
określi środki na wyeliminowanie pokrzywdzenia osób niepełnosprawnych.
Artykuł
9
Ochrona
przed samowolą i przestrzeganie dobrej wiary
Każdy ma prawo do traktowania go przez państwowe organy bez arbitralności i w dobrej wierze.
Artykuł
10
Prawo
do życia i wolności osobistej
1. Każdy
człowiek ma prawo do życia. Kara śmierci jest zakazana.
2. Każdy
człowiek ma prawo do wolności osobistej, a zwłaszcza do fizycznej i psychicznej nietykalności i swobody przemieszczania się.
3. Tortury
oraz wszelkie inne tego rodzaju okrutne, nieludzkie lub poniżające traktowanie
albo karanie są zakazane.
Artykuł
11
Ochrona
dzieci i młodzieży
1. Dzieci i młodzież mają prawo do szczególnej ochrony ich nietykalności i popierania
ich rozwoju.
2. Swoje
prawa wykonują w zakresie swej zdolności do samodzielnego rozeznania.
Artykuł
12
Prawo
do pomocy w trudnych sytuacjach
Kto popada w trudną sytuację i nie jest w stanie zatroszczyć się o siebie, ma prawo do pomocy i opieki oraz do środków, które są niezbędne do
zapewnienia egzystencji godnej człowieka.
Artykuł
13
Ochrona
życia prywatnego
1. Każdy
ma prawo do poszanowania jego prywatnego i rodzinnego życia, mieszkania oraz
korespondencji i telekomunikowania się.
2. Każdy
ma prawo do ochrony przed nadużyciem jego danych osobowych.
Artykuł
14
Prawo
do małżeństwa i rodziny
Gwarantuje się prawo do małżeństwa i rodziny.
Artykuł
15
Wolność
sumienia i wyznania
1. Gwarantuje
się wolność sumienia i wyznania.
2. Każdy
ma prawo swobodnie wybierać swoją religię i swoje przekonania światopoglądowe i wyznawać je indywidualnie lub wspólnie z innymi.
3. Każdy
ma prawo wstępowania lub należenia do wspólnoty wyznaniowej i pobierania
nauczania religijnego.
4. Nikt
nie może być zmuszany do wstąpienia lub należenia do wspólnoty wyznaniowej,
do wykonywania praktyk religijnych i pobierania nauczania religijnego.
Artykuł
16
Wolność
poglądów i informacji
1. Gwarantuje
się wolność poglądów i informacji.
2. Każdy
ma prawo swoje poglądy swobodnie kształtować oraz bez przeszkód je wyrażać i rozpowszechniać.
3. Każdy
ma prawo swobodnie otrzymywać informacje, pozyskiwać je z powszechnie dostępnych
źródeł oraz rozpowszechniać.
Artykuł
17
Wolność
środków przekazu
1. Gwarantuje
się wolność prasy, radia, telewizji oraz innych form publicznej
telekomunikacji w rozpowszechnianiu programów i informacji.
2. Cenzura
jest zakazana.
3. Gwarantuje
się tajemnicę dziennikarską.
Artykuł
18
Wolność
języka
Gwarantuje się wolność języka.
Artykuł
19
Prawo
do podstawowego nauczania
Gwarantuje się prawo do wystarczającego i bezpłatnego podstawowego
nauczania.
Artykuł
20
Wolność
nauki
Gwarantuje się wolność nauki i badań naukowych.
Artykuł
21
Wolność
twórczości artystycznej
Gwarantuje się wolność twórczości artystycznej.
Artykuł
22
Wolność
zgromadzania się
1. Gwarantuje
się wolność zgromadzania się.
2. Każdy
ma prawo do organizowania zgromadzeń, uczestniczenia w nich lub powstrzymywania
się od nich.
Artykuł
23
Wolność
stowarzyszania się
1. Gwarantuje
się wolność stowarzyszania się.
2. Każdy
ma prawo do tworzenia stowarzyszeń, przystępowania do stowarzyszeń lub należenia
do nich oraz uczestniczenia w działalności stowarzyszeń.
3. Nikt
nie może być zmuszany do wstępowania lub należenia do stowarzyszenia.
Artykuł
24
Wolność
osiedlania się
1. Szwajcarzy [ 7 ]
mają prawo osiedlania się w każdym miejscu kraju.
2. Mają
oni prawo do opuszczenia Szwajcarii lub wjazdu do Szwajcarii.
Artykuł
25
Ochrona
przed wydaleniem, wydaniem lub przymusowym odstawieniem do granicy [ 8 ]
1.
Szwajcarzy nie mogą być wydaleni ze Szwajcarii; mogą być wydani obcym
władzom tylko za swoją zgodą.
2. Uchodźcy
nie mogą być wydaleni lub wydani do innego państwa, w którym będą prześladowani.
3. Nikt
nie może być wydalony do państwa, w którym grożą mu tortury lub innego
rodzaju okrutne i nieludzkie traktowanie albo ukaranie.
Artykuł 26
Gwarancja
własności
1. Gwarantuje
się własność.
2. Wywłaszczenia i ograniczenia własności, które dorównują wywłaszczeniu, będą w pełni
wynagrodzone.
Artykuł
27
Wolność
gospodarcza
1. Gwarantuje
się wolność gospodarczą.
2. Obejmuje
ona w szczególności wolny wybór zawodu oraz swobodny dostęp do działalności
zarobkowej w gospodarce prywatnej i jej swobodne wykonywanie.
Artykuł
28
Prawo
koalicji
1. Pracobiorcy i pracodawcy, jak i ich organizacje, mają prawo dla ochrony swoich interesów
łączyć się, tworzyć zrzeszenia, przystępować do nich lub pozostawać poza
nimi.
2. Spory
należy w miarę możliwości rozwiązywać w drodze rokowań lub mediacji.
3. Strajk i lokaut są dopuszczalne, jeżeli dotyczą stosunków pracy i nie pozostają w sprzeczności ze zobowiązaniami do przestrzegania pokoju w czasie obowiązywania
zbiorowego układu pracy i negocjacji rozjemczych.
4. Ustawa
może zabronić strajku określonym kategoriom osób.
Artykuł
29
Powszechne
gwarancje postępowania
1. Każdy
ma prawo w postępowaniu przed sądami i organami administracyjnymi do równego i sprawiedliwego traktowania, jak również rozpatrzenia jego sprawy w odpowiednim czasie.
2. Strony
mają prawo do wysłuchania przed sądem.
3. Każdy,
kto nie dysponuje niezbędnymi środkami, ma prawo do bezpłatnej pomocy
prawnej, jeżeli jego roszczenie nie jest pozbawione szans powodzenia. Ma też
prawo do bezpłatnego zastępstwa prawnego, jeżeli jest to konieczne.
Artykuł
30
Postępowanie
sądowe
1. Każdy,
którego sprawa musi być rozpatrzona w postępowaniu sądowym, ma prawo do
ustanowionego przez ustawę, właściwego, niezawisłego i bezstronnego sądu. Sądy
wyjątkowe są zabronione.
2. Każdy,
przeciwko komu zostanie wniesione powództwo cywilne, ma prawo do tego, aby
sprawa została rozpatrzona przez sąd właściwy dla miejsca jego zamieszkania.
Ustawa może przewidzieć inną właściwość sądu.
3. Rozprawa
sądowa i ogłoszenie wyroku odbywa się publicznie. Ustawa może przewidzieć
wyjątki.
Artykuł
31
Pozbawienie
wolności
1. Pozbawienie
człowieka wolności może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w ustawie i tylko w sposób przewidziany w ustawie.
2. Każdy,
kto został pozbawiony wolności, ma prawo do tego, aby niezwłocznie i w języku
dla niego zrozumiałym, być poinformowanym o podstawach pozbawienia wolności i jego prawach. Musi mieć możliwość uczynienia użytku ze swoich praw. Ma w szczególności prawo do powiadomienia swoich najbliższych osób.
3. Każdy,
wobec kogo zastosowano areszt śledczy, ma prawo do tego, aby być niezwłocznie
doprowadzonym do sędziego; sędzia rozstrzyga o tym czy utrzymać pozbawienie
wolności, czy zwolnić zatrzymanego. Każdy przebywający w areszcie śledczym
ma prawo do wyroku w odpowiednim terminie.
4. Każdy,
kto został pozbawiony wolności nie przez sąd, ma prawo w każdej chwili odwołać
się do sądu. Sąd rozstrzyga, tak szybko, jak to tylko możliwe, o legalności
pozbawienia wolności.
Artykuł
32
Postępowanie
karne
1. Każdego
uważa się za niewinnego do czasu prawomocnego skazania.
2. Każdy
oskarżony ma prawo, aby być możliwie szybko i obszernie poinformowany o postawionych mu zarzutach. Musi mieć możliwość wykorzystania przysługujących
mu praw do obrony.
3. Każdy
skazany ma prawo poddać wyrok kontroli sądu wyższej instancji. Wyłączone są
sprawy, w których Sąd Federalny orzekał jako jedyna instancja.
Artykuł
33
Prawo
petycji
1. Każdy
ma prawo kierowania petycji do władz; nie może to powodować dla niego żadnych
niekorzystnych skutków.
2. Władze
muszą przyjąć petycję do wiadomości.
Artykuł
34
Prawa
polityczne
1. Gwarantuje
się prawa polityczne.
2. Gwarancja
praw politycznych chroni swobodne kształtowanie woli i niesfałszowane oddanie
głosu.
Artykuł
35
Urzeczywistnianie
praw podstawowych
1. Prawa
podstawowe muszą być urzeczywistniane w całym porządku prawnym.
2. Kto
wykonuje zadania państwowe jest związany prawami podstawowymi i zobowiązany
przyczyniać się do ich urzeczywistniania.
3. Władze
dbają, aby prawa podstawowe, o ile się do tego nadają, były stosowane także
wobec osób prywatnych.
Artykuł
36
Ograniczenia
praw podstawowych
1. Ograniczenia
praw podstawowych wymagają podstawy ustawowej. Poważne ograniczenia muszą być
przewidziane w samej ustawie. Wyłączone są przypadki poważnego, bezpośredniego i nie dającego się inaczej odwrócić niebezpieczeństwa.
2. Ograniczenia
praw podstawowych muszą być usprawiedliwione interesem publicznym bądź
ochroną praw podstawowych osób trzecich.
3. Ograniczenia
praw podstawowych muszą być proporcjonalne do założonego celu.
4. Istota
praw podstawowych jest nienaruszalna.
Rozdział 2
Prawa
obywatelskie i prawa polityczne
Artykuł
37
Prawa
obywatelskie
1. Obywatelem
szwajcarskim jest ten, kto posiada obywatelstwo gminy i kantonu.
2. Nikt
nie może być uprzywilejowany lub ograniczany z powodu jego praw obywatelskich.
Wyjątkiem są przepisy dotyczące praw politycznych w gminach obywatelskich i korporacjach oraz udziału w ich majątku, chyba że ustawodawstwo kantonalne
przewiduje inaczej.
Artykuł
38
Nabycie i utrata praw obywatelskich
1. Federacja
określa nabycie i utratę praw obywatelskich przez pochodzenie, małżeństwo i adopcję. Ponadto określa ona utratę szwajcarskiego obywatelstwa z innych
przyczyn oraz ponowne nabycie obywatelstwa.
2. Wydaje
niezbędne przepisy [ 9 ] o nadawaniu przez kantony obywatelstwa cudzoziemcom i wyraża zgodę na nadanie
obywatelstwa.
3. Ułatwia
nadawanie obywatelstwa dzieciom bezpaństwowcom.
Artykuł
39
Wykonywanie
praw politycznych
1. Federacja
określa wykonywanie praw politycznych w sprawach federalnych, kantony określają
je w sprawach kantonalnych i komunalnych.
2. Prawa
polityczne wykonywane są w miejscu zamieszkania. Federacja i kantony mogą
przewidzieć wyjątki.
3. Nikt
nie może wykonywać praw politycznych w więcej niż w jednym kantonie.
4. Kantony
mogą przewidzieć, że nowo osiedleni będą mogli korzystać z prawa do głosowania w sprawach kantonalnych i komunalnych dopiero po okresie wyczekiwania nie dłuższym
niż trzy miesiące po osiedleniu.
Artykuł
40
Szwajcarzy
za granicą
1. Federacja
popiera wzajemne kontakty między Szwajcarami za granicą i ze Szwajcarią. Może
wspomagać organizacje, które realizują te cele.
2. Wydaje
ona przepisy o prawach i obowiązkach Szwajcarów za granicą, zwłaszcza w odniesieniu do wykonywania praw politycznych w Federacji, wypełniania obowiązków,
świadczenia służby wojskowej lub zastępczej, zapomóg oraz ubezpieczenia społecznego.
Rozdział 3
Cele
socjalne
Artykuł
41
1. Federacja i kantony w uzupełnieniu osobistej odpowiedzialności i indywidualnej
inicjatywy angażują się, aby:
a.
każdy korzystał z socjalnego bezpieczeństwa;
b. każdy otrzymał
niezbędną opiekę zdrowotną;
c.
rodziny jako wspólnoty dorosłych i dzieci były chronione i wspierane;
d. zdolni do pracy
mogli pokryć koszty utrzymania z pracy na odpowiednich warunkach;
e.
poszukujący mieszkań dla siebie i swych rodzin mogli znaleźć
odpowiednie mieszkanie na możliwych do udźwignięcia warunkach;
f.
dzieci i młodzież, jak i osoby w wieku produkcyjnym, mogły zgodnie ze
swoim zdolnościami kształcić się, dokształcać się i kontynuować kształcenie;
g. dzieci i młodzież
były wspierane w ich rozwoju na ludzi samodzielnych i społecznie
odpowiedzialnych oraz wspomagane w ich społecznej, kulturalnej i politycznej
integracji.
2.
Federacja i kantony angażują się, aby każdy został zabezpieczony
przed ekonomicznymi skutkami starości, inwalidztwa, choroby, wypadku,
bezrobocia, macierzyństwa, osierocenia i owdowienia.
3. Dążą
one do realizacji celów socjalnych w ramach ich konstytucyjnych kompetencji i pozostających do ich dyspozycji środków.
4. Z celów socjalnych nie mogą być wywodzone bezpośrednio roszczenia o świadczenia
ze strony państwa.
Tytuł 3
Federacja, kantony i gminy
Rozdział
1
Stosunki
między Federacją a kantonami
Oddział
1
Zadania Federacji i kantonów
Artykuł
42
Zadania
Federacji
1. Federacja
spełnia zadania, które przekazuje jej Konstytucja Federalna.
2. Podejmuje
ona zadania, które wymagają jednolitej regulacji.
Artykuł
43
Zadania
kantonów
Kantony ustalają, jakie zadania mają do spełnienia w ramach ich
kompetencji.
Oddział 2
Współdziałanie Federacji i kantonów
Artykuł
44
Zasady
1. Federacja i kantony w wykonywaniu swoich zadań wzajemnie się wspierają i współpracują
ze sobą.
2. Są
one obowiązane do wzajemnego poszanowania i pomocy. Świadczą sobie wzajemnie
pomoc administracyjną i pomoc prawną.
3. Spory
między kantonami lub kantonami a Federacją będą w miarę możności rozwiązywane w drodze rokowań lub mediacji.
Artykuł
45
Współdziałanie w kształtowaniu woli Federacji
1. Kantony
współdziałają, zgodnie z Konstytucją Federalną, w kształtowaniu woli
Federacji, w szczególności w stanowieniu prawa.
2. Federacja
informuje kantony obszernie i w odpowiednim czasie o jej zamiarach; zasięga ich
opinii, jeżeli dotyczy to ich interesów.
Artykuł
46
Wdrażanie
prawa federalnego
1. Kantony
wdrażają prawo federalne stosownie do Konstytucji Federalnej i ustaw.
2. Federacja
pozostawia kantonom możliwie największą swobodę kształtowania stosunków
prawnych i uwzględnia odrębność kantonów.
3. Federacja
uwzględnia obciążenia finansowe związane z wdrażaniem prawa federalnego,
pozostawiając kantonom wystarczające źródła finansowania i starając się o odpowiednie finansowe wyrównanie.
Artykuł
47
Samodzielność
kantonów
Federacja strzeże samodzielności kantonów.
Artykuł
48
Umowy
między kantonami
1. Kantony
mogą między sobą zawierać umowy, jak też i tworzyć wspólne organizacje i instytucje. Mogą one zwłaszcza wspólnie realizować zadania w interesie
regionalnym.
2. Federacja
może w ramach swoich kompetencji brać w nich udział.
3. Umowy
między kantonami nie mogą pozostawać w sprzeczności z prawem i interesami
Federacji, jak i prawami innych kantonów. Należy je przedstawić Federacji do
wiadomości.
Artykuł
49
Pierwszeństwo i przestrzeganie prawa federalnego
1. Prawo
federalne ma pierwszeństwo przed sprzecznym z nim prawem kantonalnym.
2. Federacja
czuwa nad przestrzeganiem prawa federalnego przez kantony.
Oddział 3
Gminy
Artykuł
50
1. Gwarantuje
się autonomię gmin stosownie do prawa kantonalnego.
2. Federacja w swej działalności zwraca uwagę na możliwe jej następstwa dla gmin.
3. Bierze
ona pod uwagę szczególną sytuację miast i aglomeracji oraz regionów górskich.
Oddział 4
Gwarancje federalne
Artykuł
51
Konstytucje
kantonalne
1. Każdy
kanton nadaje sobie demokratyczną konstytucję. Wymaga ona zaakceptowania przez
naród i musi zostać poddana rewizji, jeżeli tego żąda większość
uprawnionych do głosowania.
2. Konstytucje
kantonalne wymagają gwarancji Federacji. Federacja gwarantuje je, jeżeli nie są
one sprzeczne z prawem federalnym.
Artykuł
52
Porządek
konstytucyjny
1. Federacja
chroni porządku konstytucyjnego kantonów.
2. Ingeruje
ona, jeżeli porządek w którymś kantonie został zakłócony lub zagrożony, a kanton, którego to dotyczy, nie może go chronić sam lub z pomocą innych
kantonów.
Artykuł
53
Istnienie i terytoria kantonów
1. Federacja
chroni istnienie i terytoria kantonów.
2. Zmiany w liczbie i pozycji kantonów wymagają zgody zainteresowanej ludności,
zainteresowanych kantonów oraz narodu i kantonów.
3. Zmiany
terytorium między kantonami wymagają zgody zainteresowanej ludności, jak i zatwierdzenia ich przez Zgromadzenie Federalne w formie uchwały federalnej.
4. Kantony
mogą między sobą na podstawie umowy dokonywać regulacji granic.
Rozdział 2
Kompetencje
Oddział
1
Stosunki z zagranicą
Artykuł
54
Sprawy
zagraniczne
1. Sprawy
zagraniczne należą do kompetencji Federacji.
2. Federacja
dba o ochronę niezawisłości Szwajcarii i jej dobrobyt; przyczynia się zwłaszcza
do łagodzenia biedy i nędzy na świecie, do poszanowania praw człowieka i popierania demokracji, do pokojowego współżycia narodów oraz do zachowania
środowiska naturalnego.
3. Bierze
ona pod uwagę kompetencje kantonów i strzeże ich interesów.
Artykuł
55
Współdziałanie
kantonów w podejmowaniu decyzji w sprawach zagranicznych.
1. Kantony
współdziałają w przygotowywaniu decyzji w sprawach zagranicznych, które
dotyczą ich kompetencji lub ich istotnych interesów.
2. Federacja
informuje kantony obszernie i w odpowiednim czasie oraz zasięga ich opinii.
3. Opinii
kantonów przysługuje szczególna waga, jeżeli chodzi o sprawy dotyczące ich
kompetencji. W takich przypadkach kantony w odpowiedni sposób współdziałają w negocjacjach międzynarodowych.
Artykuł
56
Stosunki
kantonów z zagranicą
1. Kantony
mogą w zakresie ich kompetencji zawierać umowy z zagranicą.
2. Umowy
te nie mogą pozostawać w sprzeczności z interesami Federacji, jak również
innych kantonów. Kantony mają obowiązek powiadomienia Federacji przed
zawarciem umów.
3. Z organami zagranicznymi niższego szczebla kantony mogą utrzymywać stosunki
bezpośrednio. W pozostałych przypadkach stosunki kantonów z zagranicą
odbywają się za pośrednictwem Federacji.
Oddział 2
Bezpieczeństwo, obronność kraju,
obrona cywilna
Artykuł
57
Bezpieczeństwo
1. Federacja i kantony w ramach swoich kompetencji dbają o bezpieczeństwo kraju i obronę
ludności.
2. Koordynują
one swoje wysiłki w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego.
Artykuł
58
Armia
1. Szwajcaria
ma armię. Jest ona zorganizowana zasadniczo na podstawie niezawodowości [ 10 ].
2. Armia
służy zapobieganiu wojnie i przyczynia się do zachowania pokoju; broni kraju i jego ludności. Wspiera władze cywilne przy odpieraniu poważnych zagrożeń
bezpieczeństwa wewnętrznego i przezwyciężaniu innych nadzwyczajnych
sytuacji. Ustawa może przewidzieć dalsze zadania.
3. Użycie
armii należy do kompetencji Federacji. Kantony mogą użyć swoich formacji dla
zachowania porządku publicznego na swoim terenie, jeżeli środki władz
cywilnych okażą się niewystarczające do odparcia poważnych zagrożeń dla
bezpieczeństwa wewnętrznego.
Artykuł
59
Służba
wojskowa i zastępcza
1. Każdy
Szwajcar jest obowiązany do pełnienia służby wojskowej. Ustawa przewiduje
cywilną służbę zastępczą.
2. Dla
Szwajcarek służba wojskowa jest ochotnicza.
3. Szwajcarzy,
którzy nie odbywają ani służby wojskowej, ani służby zastępczej, są
zobowiązani do uiszczenia opłaty. Zostanie ona ustalona przez Federację, a wymierzona i pobierana przez kantony.
4. Federacja
wydaje przepisy o odpowiednim ekwiwalencie za utracony zarobek.
5. Osoby,
które odbywają służbę wojskową lub zastępczą i poniosą przy tym szkodę
na zdrowiu lub utracą życie, mają roszczenie wobec Federacji o odpowiednie świadczenie
dla siebie lub swoich najbliższych.
Artykuł
60
Organizacja,
wyszkolenie i wyposażenie armii
1. Ustawodawstwo
wojskowe, jak również sprawy organizacji, wyszkolenia i wyposażenia armii
należą do kompetencji Federacji
2. Kantony
są właściwe w ramach prawa federalnego do tworzenia kantonalnych formacji,
mianowania i awansowania oficerów tych formacji, jak i dostarczania części
ubioru oraz wyposażenia.
3. Federacja
może przejąć wojskowe urządzenia kantonów za odpowiednim odszkodowaniem.
Artykuł
61
Obrona
cywilna
1. Ustawodawstwo
dotyczące cywilnej obrony osób i dóbr przed następstwami konfliktów
zbrojnych należy do kompetencji Federacji.
2. Federacja
stanowi przepisy o użyciu obrony cywilnej w razie katastrofy i w sytuacjach
nadzwyczajnych.
3. Może
ona wprowadzić obowiązek służby cywilnej dla mężczyzn. Dla kobiet jest ona
ochotnicza.
4. Federacja
wyda przepisy o odpowiednim ekwiwalencie za utracony zarobek.
5. Osoby,
które wykonują służbę cywilną i poniosą przy tym szkodę na zdrowiu lub
utracą życie, mają roszczenie wobec Federacji o odpowiednie świadczenie dla
siebie lub swoich najbliższych.
Oddział 3
Oświata, badania naukowe i kultura
Artykuł
62
Szkolnictwo
1. W sprawach szkolnictwa właściwe są kantony.
2. Troszczą
się one o należyte nauczanie podstawowe, dostępne dla wszystkich dzieci.
Nauczanie podstawowe jest obowiązkowe i pozostaje pod państwowym kierownictwem
lub nadzorem. W szkołach publicznych jest ono bezpłatne. Rok szkolny
rozpoczyna się między połową sierpnia i połową września.
Artykuł
63
Kształcenie
zawodowe i szkoły wyższe
1. Federacja
wydaje przepisy o kształceniu zawodowym.
2. Prowadzi
ona wyższe szkoły techniczne; może zakładać, prowadzić lub popierać inne
szkoły wyższe i inne wyższe zakłady naukowe. Może ona uzależnić swoje
poparcie od zapewnienia koordynacji.
Artykuł
64
Badania
1. Federacja
popiera badania naukowe.
2. Może
ona uzależnić swoje poparcie od zabezpieczenia koordynacji.
3. Może
ona zakładać, przejmować i prowadzić placówki badawcze.
Artykuł
65
Statystyka
1. Federacja
zbiera niezbędne dane statystyczne o stanie i rozwoju ludności, gospodarki,
społeczeństwa, terytorium i środowiska w Szwajcarii.
2. Może
ona wydawać przepisy o zharmonizowaniu i prowadzeniu urzędowych rejestrów,
aby utrzymać jak najmniejszy nakład kosztów.
Artykuł
66
Subwencje
na kształcenie
1. Federacja
może zapewnić kantonom subwencje na ich wydatki na stypendia i inne świadczenia
na kształcenie.
2. Może
ona ponadto, w uzupełnieniu przedsięwzięć kantonalnych i przy poszanowaniu
suwerenności kantonalnego szkolnictwa, podjąć własne działania dla
wspierania kształcenia.
Artykuł
67
Kształcenie
młodzieży i dorosłych
1. Federacja i kantony przy wypełnianiu swoich zadań uwzględniają szczególne potrzeby
wspierania oraz ochrony dzieci i młodzieży.
2. Federacja
może w uzupełnieniu przedsięwzięć kantonalnych wspierać pozaszkolną pracę z dziećmi i młodzieżą oraz kształcenie dorosłych.
Artykuł
68
Sport
1. Federacja
popiera sport, a w szczególności wychowanie sportowe.
2. Prowadzi
ona szkołę sportową.
3. Może
ona wydawać przepisy o sporcie młodzieży i uznać naukę sportu w szkołach
za obowiązkową.
Artykuł
69
Kultura
1. W sprawach kultury są właściwe kantony.
2. Federacja
może wspierać przedsięwzięcia kulturalne o ogólnonarodowym znaczeniu oraz
popierać sztukę, muzykę, zwłaszcza w zakresie kształcenia.
3. Przy
spełnianiu swoich zadań uwzględnia ona kulturalną i językową różnorodność
kraju.
Artykuł
70
Języki
1. Językami
urzędowymi Federacji są niemiecki, francuski i włoski. W kontaktach z osobami
posługującymi się językiem retoromańskim, także retoromański jest językiem
urzędowym Federacji.
2. Kantony
określają swoje języki urzędowe. Aby zapewnić zgodne współżycie między
wspólnotami językowymi, zwracają one uwagę na tradycyjną językowo strukturę
regionu oraz uwzględniają autochtoniczne mniejszości językowe.
3. Federacja i kantony popierają porozumienie i wymianę między wspólnotami językowymi.
4. Federacja
wspiera wielojęzyczne kantony w spełnianiu ich szczególnych zadań.
5. Federacja
wspomaga działania kantonów Gryzonii i Tessin dla zachowania i popierania
retoromańskiego i włoskiego języka.
Artykuł
71
Film
1. Federacja
może wspierać szwajcarską produkcję filmową i kulturę filmową.
2. Może
ona wydawać przepisy o popieraniu różnorodności i jakości dzieł filmowych.
Artykuł
72
Kościół a państwo
1. Kantony
są właściwe do regulowania stosunków między Kościołem a państwem.
2. Federacja i kantony mogą w ramach swoich kompetencji podejmować działania dla
zachowania pokoju publicznego między członkami różnych wspólnot
religijnych.
3. Biskupstwa
mogą być zakładane tylko za zezwoleniem Federacji.
Oddział 4
Środowisko i planowanie przestrzenne
Artykuł
73
Trwały
rozwój
Federacja i kantony dążą do trwale zrównoważonego stosunku między
przyrodą i jej zdolnością do odtwarzania się z jednej strony i wymaganiami
człowieka w stosunku do niej, z drugiej strony.
Artykuł
74
Ochrona
środowiska
1. Federacja
wydaje przepisy o ochronie człowieka i jego środowiska naturalnego przed
szkodliwymi lub uciążliwymi oddziaływaniami.
2. Stara
się ona o unikanie tego rodzaju oddziaływania. Koszty zapobiegania i usuwania
ponoszą sprawcy.
3. Do
wykonania przepisów właściwe są kantony, o ile ustawa nie zastrzega tego dla
Federacji.
Artykuł
75
Planowanie
przestrzenne
1. Federacja
ustala zasady planowania przestrzennego. Nakłada to obowiązki na kantony i służy
celowemu i gospodarnemu wykorzystaniu ziemi oraz uporządkowanemu zasiedlaniu
kraju.
2. Federacja
wspiera i koordynuje wysiłki kantonów oraz współpracuje z nimi.
3. Federacja i kantony w realizacji swoich zadań uwzględniają wymagania planowania
przestrzennego.
Artykuł
76
Wody
1. Federacja
troszczy się w ramach swoich kompetencji o gospodarne wykorzystanie i ochronę
zasobów wodnych oraz o zabezpieczenie przed wyrządzającymi szkodę działaniami
wód.
2. Ustala
zasady w sprawie utrzymania, odkrywania i udostępniania zasobów wodnych, w sprawie wykorzystania wód do wytwarzania energii i do celów chłodniczych, jak i innej interwencji w zamknięty obieg wód.
3. Wydaje
ona przepisy o ochronie wód, zabezpieczeniu odpowiedniej ilości wód
powierzchniowych, o budownictwie wodnym, zabezpieczeniu urządzeń spiętrzających i oddziaływaniu opadów.
4. Zasobami
wodnymi dysponują kantony. Mogą one w granicach federalnego ustawodawstwa
ustalać opłaty za korzystanie z wody. Federacja ma prawo korzystać z wód dla
własnych przedsiębiorstw komunikacyjnych; płaci za to opłatę i odszkodowanie.
5. O prawach na międzynarodowych zasobach wodnych i związanych z tym opłatach
rozstrzyga Federacja, włączając do tego zainteresowane kantony. Jeżeli
kantony nie mogą się pogodzić co do praw korzystania z międzykantonalnych
zasobów wodnych, rozstrzyga Federacja.
6. Przy
wykonywaniu swych zadań Federacja uwzględnia potrzeby kantonów, z których
woda pochodzi.
Artykuł
77
Lasy
1. Federacja
troszczy się, aby lasy mogły spełniać swoje ochronne, użytkowe i społeczne
funkcje.
2. Ustala
ona zasady ochrony lasów.
3. Wspiera
ona działania służące zachowaniu lasów.
Artykuł
78
Ochrona
przyrody i dóbr ojczystych
1. W sprawach ochrony przyrody i krajobrazu właściwe są kantony.
2. Federacja
przy wykonywaniu swych zadań uwzględnia wymagania dotyczące ochrony przyrody i dóbr ojczystych. Chroni krajobraz, osobliwości lokalne, historyczne miejsca,
jak również pomniki kultury i przyrody; zachowuje je bez uszczerbku, jeżeli
tego wymaga interes publiczny.
3. Może
ona popierać starania w zakresie ochrony przyrody oraz dóbr ojczystych i obiektów ogólnonarodowym znaczeniu, oraz — w drodze umowy lub wywłaszczenia -
nabywać je lub zabezpieczać.
4. Wydaje
ona przepisy o ochronie świata zwierząt i roślinności oraz o zachowaniu ich
warunków życia w naturalnej różnorodności. Chroni zagrożone gatunki przed
wyniszczeniem.
5. Moczary i bagienne krajobrazy o szczególnej piękności i ogólnonarodowym znaczeniu
podlegają ochronie. Nie mogą na nich być budowane żadne zakłady, ani
dokonywane zmiany gruntów. Wyjątkiem są urządzenia, które służą ochronie
bądź dotychczasowemu rolniczemu użytkowaniu moczarów i bagien.
Artykuł
79
Rybołówstwo i łowiectwo
Federacja ustala zasady w sprawie rybołówstwa i łowiectwa, w szczególności w celu zachowania różnorodności ryb, dziko żyjących ssaków i ptaków.
Artykuł
80
Ochrona
zwierząt
1. Federacja
wydaje przepisy o ochronie zwierząt.
2. Określa
ona w szczególności:
a.
chów zwierząt i pielęgnację zwierząt;
b. doświadczenia na
zwierzętach i zabiegi na żyjących zwierzętach;
c.
użytkowanie zwierząt;
d. wwóz zwierząt i zwierzęcych wyrobów;
e.
handel zwierzętami i transport zwierząt;
f.
ubój zwierząt.
3.
Do wykonania przepisów federalnych właściwe są kantony, o ile ustawa
nie zastrzega tego dla Federacji.
1 2 3 Dalej..
Footnotes: [ 1 ] Konstytucja Federalna Konfederacji Szwajcarskiej. Warszawa, Wydawnictwo
Sejmowe, 2000. [ 2 ] BBl 1997 I 1 ["Bundesblatt der Schweizerischen Eidgenossenschaft" -
Federalny Dziennik Ustaw]. [ 3 ] Data przyjęcia Konstytucji Federalnej przez naród i kantony (przyp. tłum.). [ 4 ] Podstawę niniejszego przekładu stanowił tekst konstytucji w języku
niemieckim Bundesverfassung der
Schweizerischen Eidgenossenschaft vom ..uchwalony przez obie izby
Zgromadzenia Federalnego w dniu 18 grudnia 1998 r. , ogłoszony jako „Bundesbeschluss über eine neue Bundesverfassung vom 18. dezember 1998" i przedstawiony narodowi i kantonom pod głosowanie. W pracach nad
niniejszym przekładem posiłkowo korzystano z tekstów konstytucji w równoprawnych
językach francuskiem i włoskim, ogłoszonych również w formie uchwały
federalnej z 18 grudnia 1998 r. [ 5 ] W tekście niem. stanowiącym podstawę przekładu: „Landschaft" -
oznacza: kraj, prowincję, okolicę; w tekście franc. „campagne" -
otwarte pole, wieś (przyp. tłum.). [ 6 ] W tekście niem. stanowiącym podstawę przekładu:
„handeln nach Treu und Glauben"; w tekście franc.: „conforme aus régles de la bonne
foi"; w tekście wł.: „il principio della buona fede". (przyp. tłum.). [ 7 ] Rozróżnienie płci (Szwajcarzy i Szwajcarki) zawierają teksty niemiecki i francuski, natomiast we włoskiej wersji językowej określono jednolicie
oba rodzaje („ogni persona di citadinanza svizzera"), podobnie jak
nieoficjalne tłumaczenie na język angielski. W niniejszym tłumaczeniu
zastosowano jednolite określenie, o ile z natury regulacji nie wynika
konieczność takiego rozróżnienia. (przyp. tłum.). [ 8 ] W tekście
niem. stanowiącym podstawę przekładu „Ausweisung"
(wydalenie) rozumiane jest jako najsurowszy środek administracyjnego
wydalenia, a więc nakazu opuszczenia Szwajcarii, z zakazem pobytu w tym państwie,
natomiast „Ausschaffung" jako przymusowe wykonanie wydalenia lub cofnięcia
do kraju przybycia. (przyp. tłum.). [ 9 ] W tekście niem. stanowiącym podstawę przekładu: "Mindestvorschriften", w tekście franc.: "des dispositions minimales", w tekście wł.: „emana prescrizioni" (przyp. tłum.) [ 10 ] We wszystkich trzech równoprawnych
tekstach występuje podobne określenie: w jęz. niem.: „nach dem
Milizprinzip", w jęz. franc. „le principe de l’armée de milice", w jęz. wł. „secondo il principio di milizia"; w literaturze przedmiotu używa
się też określenia „półzawodowość" (przyp. tłum.). « (Published: 23-07-2002 Last change: 08-11-2003)
All rights reserved. Copyrights belongs to author and/or Racjonalista.pl portal. No part of the content may be copied, reproducted nor use in any form without copyright holder's consent. Any breach of these rights is subject to Polish and international law.page 1361 |