4. Motyw Łabędzia

Omawiając 12 Prac Heraklesa wspominałem o czarodzieju Olorinie, Łabędzim, który po swym zmartwychwstaniu dla orła Gwaihira był „lekki niczym pióro łabędzia". Motyw łabędzia, zaczerpnięty z rycerskich sag (Lohengrin, Parsifal), przewija się we WP wielokrotnie. Jedno z księstw Gondoru — Dol Amroth, bronione jest nawet przez „Łabędzich Rycerzy" pływających na statkach w kształcie owego ptaka.
Sam Gwaihir, zarówno we Władcy jak i w Hobbicie, pojawia się wielokrotnie, wyrywając bohaterów z objęć śmierci.

5. Tradycja Entów — 12 zwierząt

We Władcy Pierścieni spotykamy się po raz kolejny z listą dwunastu zwierząt. W prastarym lesie Fangorn Drzewiec wymienia znane mu gatunki istot, zapisane w tradycji, próbując odszukać w niej hobbitów.

(„Dwie Wieże", Ks. III, Roz. 4, przekład mój)

(Hart to dokładniej „czerwony jeleń", Olszański i Łoziński w swych przekładach zmieniają go w łosia.)

W liście tej pojawiają stare, zodiakalne symbole: dzik, jeleń, pies, wąż, jak również trójca ptaków (podobnie jak u Hioba). Zbieżności te nie są dziełem przypadku, nie wynikają też z aluzji zodiakalnych.
Tolkien po prostu wylicza, świadomie bądź nieświadomie, święte zwierzęta szamanów, tudzież ludów, w których wierzeniach przetrwały szamańskie aspekty (totemizm), stąd bóbr czy niedźwiedź, a częściowa zbieżność z zodiakiem heraklejskim wynika właśnie z tego, że ten ma swe korzenie w wyobrażeniach ludów północy (szamanizmie syberyjskim).

Wśród Celtów rolę zwierząt totemicznych pełniły konie, niedźwiedzie, dziki, byki i jelenie pozostając nimi nadal, bądź też przekształcając się w bóstwa antropomorficzne (J. Gąssowski). Wszystkie te zwierzęta odnajdujemy w wierszu Entów.

6. Symbolika solarna

Mitologiczny aspekt powieści Tolkiena dodatkowo pogłębia zastosowana w nich symbolika solarna. Zarówno w Hobbicie jak i we Władcy Pierścieni najważniejsze wydarzenia skorelowane zostały z kalendarzem słonecznym, opartym na przesileniach i równonocach, co dość dokładnie opisano w polskiej biografii Tolkiena pióra M. Błażejewskiego.

We Władcy o świcie 23 września upiory pierścienia wkraczają do Shire, równowaga zostaje zachwiana, rozpoczyna się panowanie ciemności. 25 grudnia Drużyna wyrusza z Rivendell, słońce zaczyna przybierać na sile, dzień staje się coraz dłuższy, wraz z powziętą decyzją zniszczenia Pierścienia pojawia się nadzieja. 14 lutego Gandalf zostaje wskrzeszony. 25 marca pierścień zostaje wrzucony w ogień Orodruiny, Władca Ciemności upada i odchodzi w nicość, przyroda powraca do życia. 1 maja, w celtyckie święto Beltaine, Elessar zakłada królewską koronę a 25 czerwca, w letnie przesilenie, odnajduje pęd Białego Drzewa. Cykl się zamyka, światu zostaje przywrócony ład, powraca Król wraz ze swym świętym drzewem.

7. Kalendarze

Tolkien tworząc rzeczywistość Śródziemia oprócz kilku języków i alfabetów zaopatrzył ją również w wysoce dokładne kalendarze, włącznie z ich wersjami reformowanymi i dokładnymi danymi astronomicznymi.

Nas interesuje następujący fragment:

"To oczywiste, że Eldarowie w Śródziemiu, mający do dyspozycji więcej czasu, jak to zauważył Samwise, dzielili ten czas na długie odcinki i wyraz yen w języku quenya, zwykle tłumaczony jako rok, w rzeczywistości obejmował 144 nasze lata. Jeśli tylko było to możliwe, Eldarowie woleli liczyć w szóstkach i dwunastkach. Dobę, czyli dzień, nazywali w swoim języku re; liczyli ją od zachodu słońca do kolejnego zachodu. Yen obejmował 52 596 takich dni. Z przyczyn obrzędowych raczej niż praktycznych, tydzień Eldarów, czyli enquie, liczył sześć dni; a zatem yen składał się z 8 766 takich enquie, które liczono bez ustanku przez cały dany okres". (WP, Dodatek D, O kalendarzach)

Nie ulega dla mnie wątpliwości, że Tolkien wymyślił sobie rok trwający 144 ziemskie lata (12 x 12) i sześciodniowy tydzień wyłącznie po to, by dojść do liczby 8.766, czyli liczby godzin w roku, nawiązując, być może, do astronomicznych dywagacji zawartych we wcześniej już cytowanej Księdze Henocha:
„Powyżej nich jest pewien książę, wielki, straszliwy, potężny i chwalebny, wyniesiony, czcigodny i odwieczny, i śmiały — imię jego Ofaniel JHWH. Ma 16 twarzy, po cztery z każdej strony i 100 skrzydeł z każdej strony. Posiada 8766 oczu odpowiednio do liczby godzin w roku, 2191 z każdej strony". (Hhb 25.1-2)

c.d.n.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Władca Pierścieni: Symbolika miejsc Księga Hioba – Księga Lewiatana

Comment on this article..   See comments (8)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Krzysztof Sykta Zajmuje się głównie biblistyką i religioznawstwem. Prowadzi stronę synopsa.pl. Skończył ekonomię, jest dyrektorem w izbie gospodarczej i redaktorem w Magazynie Przedsiębiorczości i Integracji Lokalnej IMPULS. Był redaktorem naczelnym ezinu Playback.pl  Private site  Number of texts in service: 102  Show other texts of this author  Newest author's article: Niezmienność Pisma