O tymże powieda Nider w swojej Xiążce, wte słowa. Sposób znoszenia czarów, abo zemsczenia się ich, takowy podczas bywa zachowany. Przychodzi abowiem kto przez czary uszkodzony do czarownice, chcąc od niej wiedzieć czarownika, tedy czarownica kilkakroć ołów rospuszczony leje w wodę, aż za sprawą szatańską na ołowie obraz jaki wyleje się. Ktory obaczywszy: pyta czarownica owego pytającego, w której części ciała chcesz mieć obrażonego czarownika twego i z tej rany go poznać? gdy tedy on pytjący miejsce obierze, zaraz czarownica w onejże części obrazu ranę abo sztych nożem uczyni, i miejsce, gdzie czarownika znajdzie pokaże, imienia jego wszakże żadnym sposobem nie objawi, lecz jest rzecz doświadczona, iż on czarownik, tak właśnie bywa obrażony, jako jego obraz ołowiany pokazował. Te lekarstwa i podobne im nie mają być w używaniu, bo się nie godzi, aczkolwiek ludzka krewkość w nadzieje odpuszczenia od Boga, częstokroć w takie rzeczy w daje się, więcej pragnąc zdrowia cielesnego, niż dusznego.

Wtóre lekarstwo bywa przez czarownice, z umowy wyraźnej z szatanem postanowionej czary leczące, bez uczynienia szkody w osobie, która czary sprawiła. Takowych jest barzo wiele, które w tym, w czym insze czarownice szkodzą, zdadzą się ratunek przynosić. A czynią to lekarstwy, jako udają słusznymi i przystojnymi. [...] Ma tedy opatrzny sędzia umieć rozeznać, jeśli te lekarstwa których zażywa, są przystojne abo nie, ponieważ one pod płaszczykiem pobożności, i dobrych uczynków zbrodnie swoje noszą, i to modlitwami, to ziołmi pewnemi pokazują leczenie swoje, częścią żeby nie były naganione, częścią żeby proste ludzi łatwiej usidliły. Cztery wszakże osobliwie rzeczy są, które ich wydają czarownice [...]. Naprzód tajemne rzeczy zwykły objawiać, jakichby żaden wiedzieć nie mógł, bez objawienia szatańskiego. Naprzykład. Gdy do nich ludzie chorzy dla przywrócenia zdrowia chodzą, przyczynę onej choroby abo czarów objawiać umieją, to jest: że się to stało dla poswarku który kto miał z sąmsiadą, abo z inszej jakiej przyczyny, umieją to dostatecznie powiedzieć.

Powtóre gdy jednych czarów leczyć się podejmują, a drugich nie. Jaka była czarownica w Biskupstwie Spirenskim, która acz zdało się, że wielu do zdrowia przywróciła, przyznała wszakże, że ludzi pewnych uleczyć nie mogła, dla tej przyczyny (jako ludzie o niej powiedają) że mieli od inszych czarownic, tak mocno za pomocą szatańską czary zadziałane, że żadną miarą odegnane być nie mogły. Abowiem szatan nie zawsze może ani chce drugiemu szatanowi ustąpić. Potrzecie gdy w leczeniu czarów, cokolwiek sobie wymawiają. Jako się trafiło w mieście Szpirze, jedna uczciwa białagłowa była uczarowana w goleniach, która do siebie przyzwała dla zdrowia wieszczej białejgłowy. Ta w dom wszedszy i chorą obaczywszy, takową wymowę uczyniła. Jeśli (mówi) łuski i włosów w ranie nabędzie miała, insze wszystkie rzeczy będę mogła powybierać. Przyczynę także obrazy zaraz powiedziała (chociaż do tego leczenia ze wsi przyzwano dwie mili od miasta)

Iż tego a tego dnia swarzyłaś się z sąmsiadą twoją, dla tegoć się to przydało. Oprócz łusk tedy i włosów rozmaitych rzeczy barzo wiele z rany jej wybrała, i do zdrowia przywróciła. Na ostatek gdy proznych jakich ceremonij zażywają. Naprzykład, gdy przed wschodem słońca, abo inszego pewnego czasu do siebie każą przychodzić, mówiąc: iż chorób starszych nad ćwierć roku leczyć nie mogą, abo że tylko dwie, abo trzy osoby do roku uleczyć mogą: aczkolwiek ony nie uzdrawiają, jeno odjęciem choroby zdadzą się leczyć.

Do tych wszytkich dla poratowania zdrowia się udawać, tym jest rzecz na sumnieniu niebespieczniejsza: im one więcej dla umowy z szatanem majestat Boży obrażają. Takowi abowie ludzie, gdy z jednej strony zdrowie cielesne nad P. Boga przekładają: z drugiej strony samym sobie, za pomocą Bożą żywota ukracają. Tak się abowiem na Saulu Boska ręka pokazała, który wieszczki i czarowniczki w przód wygładziwszy, potym się ich sam radził, przeto na wojnie i z synami swymi zabit był. Ochozjasz także chory dla tego musiał umrzeć. Nadto ci wszyscy, którzy się do czarownic o pomoc udawają, są bezecni, i skargi przeciw żadnemu czynić nie mogą. Na koniec według prawa garłem bywają karani. Ale o Boże wszechmogący ponieważ sądy twoje wszytkie słuszne są, ktoż wybawi ubogich ludzi uczarowanych, i w ustawicznych prawie boleściach umierających, a to za grzechami naszymi? Nieprzyjaciel barzo górę wziął, gdzie teraz ci są, którzyby przystojnymi Exorcismami sprawy wszytkie szatańskie wątlili, i wniwecz obracali? To tylko jest ostateczne lekarstwo, żeby urząd złości czarownic uskramiał, rozmaitym karaniem: zacnym się i chorzy będą obawiać, u nich ratunku szukać. Lecz że z żałością o tym powiemy, żaden do tego serca przyłożyć niechce, o swoje własne rzeczy nie o Chrystusa Pana starając się. Ona abowiem czarownica w Ryschofen, tak barzo wiele uczarowanych dla poratowania u siebie miewała, że hrabia zamku onego, myta grosz jeden, który w bramie każdy chory powinien był oddawać postanowił. Skąd powiedał, że mu intraty niemało przybyło.

Doszliśmy też tego rzeczą samą, że w Biskupstwie Konstantyiskim takowych czarownic barzo wiele było. Nie dlatego żeby to Biskupstwo nabarziej, tym błędem było zarażone, gdyż prawie powszytkim świecie to odstępstwo brzydkie rozszerzyło się: ale iż w tym Biskupstwie nawiętszy opyt o czarownicach czyniono. Gdzie niejaki [...] jest, którego na każdy dzień wielkie kupy ludzi ubogich uczarownych chodzą. Na które gromady swymi oczyma patrzaliśmy we wsi Zwingien, że bez wątpienia nie chodzą tak wielką liczbą ludzie do Panny naświętszej do Aqisgranu, abo na insze miejsce nabożne, jak do tego czarownika. Zimie abowiem w nawiętsze zimna, gdy wszytkie gościńce śniegiem zapadają, przedsię na trzy mile z przyległych miejsc, ludzie do niego z wielką pracą przychodzą, niektórzy z pociechą odchodząc, a drudzy bynamniej, jako rozumiem, że nie zarównie wszytkie czary [...] mogą być zleczone.

Trzecie zaś lekarstwo odprawuje się przez ceremonie jakieś zabobonne, wszakże bez szkody ludzkiej, ani przez jawne czarowniki, o którym przykład ten możemy przywieśdź.

W Szpirze kupiec jeden o swoim przypadku tak zwykł powiedać: Gdym był we Swewiey w zamku człowieka jednego zacnego, dnia jednego po obiedzie, wziąwszy z sobą dwu domowników, dla uciechy szedłem na łąkę przechadzać się, gdzie będąc, oni którzy zemną byli, obaczyli z daleka niewiastę przychodzącą, i poznawszy ją, jeden z nich rzecze do mnie. Przeżegnaj się Krzyżem ś. o co mię i drugi upominał, o bok mi z drugiej strony idąc. Spytam ich przyczyny bojaźni takiej, odpowiedzieli: Oto przeciwko nam idzie czarownica nagłowniejsza wszytkiego tego powiatu, ktora wzrokiem samym ludzi uczarować może. Ja tedy obciążając to sobie, powiedziałem chlubiąc się, żem takowych nigdym się nie bał. Ażem oto zaledwie słowa skończył, w lewej nodze poczułem ból wielki, takżem bez ciężkiej boleści nogi z miejsca ruszyć nie mógł, aż mi cowskok konia z zamku przywiedziono. Tego bólu gdy mi przez trzy dni przybywało, obywatele miejsca onego, wiedząc przyczynę mojej choroby być czary, przyzwali do mnie chłopa jednego, mile z tamtąd, o którym wiedzieli, że umiał czary leczyć, a powiedzą mu moj przypadek. Ten jako najprędzej przyszedszy, i nogę uroję oglądawszy rzekł. Jeśli ten ból macie z przyrodzenia, czyli też z czarów doświadczę. A jeśli z czarów przypadł, za Bożą pomocą uleczę go. A jeśli nie, tedy wam potrzeba zażywać lekarstw przyrodzonych. Na com ja odpowiedział. Jeśli bez zabobonów, a z Bożą pomocą mogę być uleczony, wdzięcznie to przyjmę, abowiem z szatanem niechce mieć nic spólnego, ani pragnę jego ratunku. Na co mi on rolnik odpowiedział: Iż niechciał zażywać tylko przystojnych lekarstw, i to z Bożą pomocą, by jeno sie w przód wywiedział, jeśli ten ból z czarów przypadł. Na co oboje zezwoliłem. On tedy ołów rospuszczony, jakośmy o jednej czarownicy wyżej wspomnieli, na łysce żelaznej nad nogą trzymał, i na miseczkę pełną wody lał, aże natychmiast rozmaite się rzeczy ukształtowały, jakby tam napuścił ciernia, włosów, kości, i inszych rzeczy podobnych. Już (rzecze) widzę, że tę chorobę nie z przyrodzenia ale z czarów cierpicie. Spytałem go ja, jako to mógł wiedzieć z ołowu rospusczonego? odpowiedział: siedmia krusczów sprawuje siedm płanet, z ktorych płanet Saturnus panuje nad ołowem, własność jego jest, że gdy ołow nad czarami kto leje, swoim wylaniem pokaże czary, co się tu barzo dobrze stało, że prędko możecie być uleczeni, jakoście długo w tej chorobie byli, tak długo was mam nawiedzać. A gdy spytał, wieleby dni było tej chorobie, powiedziałem że już trzy dni, on tedy przez trzy dni na każdy dzień mię nawiedzając, na nogę tylko patrząc, i dotykając się jej, także słowa niektóre cicho mówiąc, odegnawszy czary, do zupełnego mię zdrowia przywrócił.

To leczenie zaiste nie pokazuje chłopka tego być czarownikiem, ale sposób zabobonny. W tym abowiem, że za Bożą pomocą, a nie sprawą szatańską zdrowie mu obiecał w tymże Saturnowe panowanie nad ołowem, który z jego influencjej ^{[ 2 ]} osobliwie sprawuje się, przyznał, nie naganny ale raczej pochwalenia godzien był. Ktorą zaś mocą, czary odegnał, i roznych rzeczy postaci, na ołowie się wylały niemasz nic pewnego. Czary abowiem ponieważ żadną przyrodzoną rzeczą nie mogą być uleczone, aczkolwiek uskromione być mogą, jako się niżej pokaże, coś się podobnego widzi, że za umową z szatanem [ … ] tajemną to sprawił. A zowiemy umowę tajemną. Kiedy kto przytomność i pomoc szatańską myślą, abo sercem zezwala. Ktorym sposobem niezliczona prawie rzecz zabobonów się dzieje, aczkolwiek różnie względem obrazy majestatu Bożego, ponieważ w jednej sprawie może być więtsza obraza Boża niżeli w drugiej. W tym abowiem że pewien był przywrócenia jemu zdrowia, i w tym że go tak miał długo nawiedzać, ile dni w chorobie przedtym był, i że bez wzywania lekarstw przyrodzonych, jego według obietnice do zdrowia przywrócił, nie tak podejrzanym, ale jaśnie postrzeżonym miałby być rozumiany, przynamniej dla tajemnej, jeśli nie dla wyraznej z szatanem uczynionej umowy.

Czwarte lekarstwo (ktore może być znoszone, o którym Kanonistowie i niektorzy Theologowie rozumieją) bywa nazwane próżne abo tylko zabobonne, bez wszelkiej umowy z szatanem, tak wyraźnej jako i tajemnej. Którego lekarstwa przywiedliśmy wyżej przykład o niewiastach, ktore w kociełek nad ogniem z mlekiem zawiezszony biją, tym umysłem, żeby czarownica która krowom mleko odjęła, była bita, aczkolwiek to ony czanią w imię szatańskie, abo też bez wyrażania jego. Także też insze przykłady mogą być o tym przywiedzione. Abowiem podczas, gdy krowy tak uczarowane na paszę wyganiają, chcą zaraz doświadczyć ktoraby była czarownica, tedy ubiory męskie abo co nieczystego, na głowę abo grzbiet krowie kładą, co czynią pospolicie w święta uroczyste, wyganiają tedy kijem krowę, podobno wspominając jako i wyzszej szatana, zaczym krowa prosto bieży do domu czarownice, i z wielkim rykiem rogami bije we drzwi, co pewnie szatan w krowie tak długo sprawuje, aż inszymi czarami uspokojony będzie.

W prawdzie i według namienionych Doktorów takowe rzeczy miałyby być znośne, wszakże są bez odpłaty, nie tak jako niektorzy rozumieją. Ponieważ abowiem według Apostoła wszytko cokolwiek mówimy abo czyniemy w imię P. naszego Jezusa Chrystusa czynić jesteśmy powinni: aczkolwiek tam niemasz wyraźnego wzywania szatana, wszakże bywa jego imienia wspomnienie. [ … ] sam upór, którym Bożej bojaźni przepomina, Pana Boga obraża, przeto Pan Bóg dozwala takowych rzeczy czynić szatanowi. Raczej tedy takowi ludzie mają być namawiani do pokuty, i napominani, żeby takowych rzeczy zaniechali, a do lekarstw niżej opisanych mianowicie do używania wody i soli święconej się udawali.

Toż mamy rozumieć i o tych, którym gdy bydlę jakie przez czary zdechnie, chcąc się wywiedzieć o czarowniku: abo też jeśli z choroby przyrodzonej zdechło, abo z czarów, Idą na miejsce gdzie bydło szyndują ^{[ 3 ]}, i wziąwszy trzewa bydlęce wloką za sobą po ziemi aż do domu, których nie wnoszą drzwiami, ale pod prog doł wykopawszy do kuchni wloką, a nałożywszy ogień, trzewa one na roszcie położą, zaczym (jako nam wiadomość dały te które to czyniły) jako one trzewa pieką się i goreją, tak wnętrzości czarownice gorącością, i boleścią wielką dręczone bywają. Przestrzegają tedy ludzie takowi, żeby dom był mocno zamkniony, dla tego że czarownica dla boleści musi tam wniść, i dla uśmierzenia onej boleści, wągiel z ognia porwać. I to też rzecz doświadczona, że gdy w dom wniśdź nie mogły, tedy barzo gęstymi ciemnościami dom we wnątrz napełniły, i zwierzchu obtoczyły, z wielkim trzęsieniem, i trzaskiem, że obalenia domu wszyscy się obawiali, jeśliby domu nie otworzono. do tego się teżściągają doświadczenia niektóre. Abowiem pewni ludzie, chcąc między wielkością białychgłow w kościele będących, poznać któreby z nich były czarownice, [ … ] tak więc czynią. W Niedzielę [ … ] dziecinne trzewiki smalcem młodego wieprza smarują, i tak gdy do kościoła wchodzą, czarownice z kościoła jak długo nie będą mogły wyniśdź, aż szpiegierze ^{[ 4 ]} oni, abo sami wynidą, abo im wyniśdź wyraźnie pozwolą. Toż się też dzieje przez słowa pewne, ktorych tu pisać nie potrzeba żeby tego szatan nie oszukał. Urząd abowiem nie ma temu dostatecznie wiary dawać, oprócz żeby ta osoba o czary była bardzo podejrzana, bo za taką przyczyną szatan, ktory jest sztukmistrz mogłby wiele niewinnych osławić. Przeto ludzie raczej mają być odwracani od takowej proby, i pokutę mają za to czynić, aczkolwiek podczas bywa znoszona.

Stąd pokazuje się odpowiedź na dowody, które zamykały, iż czary nie mają być leczone: zgoła się abowiem nie godzi ich znosić, pierwszemi dwiema sposobami. Trzeciego lekarstwa acz prawo dopuscza, jednak sędzia kościelny ma mieć pilne na to oko. Drudzy także, ktorzy się bawią tym, żeby praca ludzka, od wiatrowi i gradowi w cale była zachowana, nie karania, ale zapłaty godni są. Co i Antonius w Xiążce swej o różnicach kościelnego prawa i świeckiego przyznawa. Skąd pokazuje się, iż dopuscza prawo dla zachowania w cale urodzajów, bydła, i wszelkich inszych przypadków, pewnych ludzi, tym się I bawiących, nie tylko cierpieć, ale i nagradzać. Będzie tedy należało sędziemu kościelnemu przestrzegać tego, jeśli że tylko według opisania prawa przeciwko gradom, i wszelkim niepogodom, przystojnymi sposobami, jako niżej pokażemy, abo też niektorymi proznymi, takowi ludzie postępują. I zatym, jeśliby to nie ponosiło żadnego wzgorszenia w wierze, cierpieć. [ … ]

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Lekarstwo Kościelne przeciw latawcom ABC Egzorcyzmowania

Comment on this article..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word