*

LISTY

Warszawa, 16 sierpnia 1994 r.

Prof. Aleksander Łuczak
Minister Edukacji Narodowej

Panie Ministrze,
W liście z 7 marca br. zwróciliśmy się do Pana o cofnięcie poparcia MEN dla programu „Życie i miłość" autorstwa Wandy Papis, a zwłaszcza książki „Wzrastam w mądrości", która zawiera sformułowania obrażające godność człowieka niewierzącego (ss. 80-82). Zalecenie tej książki dla szkół przez MEN stanowi naruszenie konstytucyjnych i ustawowych gwarancji wolności sumienia i wyznania; jest także sprzeczne z podpisanym przez Polskę Protokołem nr 1 do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, zobowiązującym państwo do zapewnienia dzieciom nauczania zgodnego z przekonaniami religijnymi i filozoficznymi rodziców.
Na nasze pismo uzyskaliśmy odpowiedź z 13 kwietnia podpisaną przez prof. Tadeusza Pilcha, że książka nie jest podręcznikiem, a jedynie książką pomocniczą, i decyzję o jej zastosowaniu podejmuje nauczyciel.
Argumenty podane w odpowiedzi MEN nie są przekonujące. Stosowanie tej książki w szkole publicznej narusza prawo i dyskryminuje uczniów niewierzących; zalecenie MEN upoważnia więc, a nawet zachęca nauczycieli do postępowania niezgodnego z prawem. W związku z tym przypuszczamy, że recenzje kwalifikacyjne, na których podstawie wpisano tę książkę do zestawu pozycji zalecanych przez MEN, nie odnosiły się do kwestionowanych przez nas aspektów prawnych.
W komunikacie Ministra Edukacji Narodowej z 15 marca 1993 r. (Dz. U. MEN 1993 nr 2) jest powiedziane, że „książki, które zawierają stwierdzenia zbyt kontrowersyjne, mogą być z zestawu usunięte na podstawie procedury dyskwalifikacyjnej", jeżeli zostaną zgłoszone do MEN „uargumentowane zastrzeżenia". Kontrowersyjność cytowanych przez nas stwierdzeń z książki Wandy Papis wydaje się oczywista. Uprzejmie prosimy o informację, jakie dokumenty: opinie, recenzje czy protesty na piśmie, byłyby potrzebne, aby Ministerstwo Edukacji wszczęło procedurę dyskwalifikacyjną w stosunku do kwestionowanej przez nas książki.
Sprawa jest pilna, gdyż zapowiada się wprowadzenie tego programu do kilku szkół podwarszawskich w nowym roku szkolnym.

Za prezydium Zarządu Krajowego "Neutrum"
Czesław Janik
Anna Wolicka

Do wiadomości:
Rzecznik Praw Obywatelskich
Sejmowa Komisja Edukacji
Komitet Helsiński w Polsce

* * *

Minister Zdrowia i Opieki Społecznej

Warszawa, 29 sierpnia 1994

Pan Czesław Janik
Stowarzyszenie na rzecz Państwa Neutralnego
Światopoglądowo „Neutrum"

Szanowny Panie,
W odpowiedzi na Pana list z dnia 12 lipca chcę Pana zapewnić, że nie zawiodłem swoich wyborców twierdząc, że jestem jakoby przeciwny prawu decydowania kobiety o swoim macierzyństwie, ale to nie oznacza, że popieram, jako lekarz, sam akt przerywania ciąży, tym bardziej jako akt regulacji urodzeń.
Rozumiem decyzję kobiety o macierzyństwie jako świadomy wybór — wybór ten oznacza również stosowanie środków antykoncepcyjnych w sytuacji, kiedy nie decyduje się na dziecko oraz w wyjątkowych przypadkach sytuacji społecznej kobiety, jej potomstwa, jej rodziny.
Jestem jednak za tym, aby akt przerywania ciąży (o ile już do niego ma dojść) był przeprowadzony w zakładzie opieki zdrowotnej publicznym lub prywatnym, bowiem tylko szpital może zapewnić szybką interwencję chirurgiczną, kiedy nastąpi powikłanie w czasie zabiegu.
Głosować natomiast będę zgodnie z własnym sumienie.

Ryszard Jacek Żochowski

Nasz komentarz: Zapewne sumienie pana ministra Żochowskiego nie chciało się z nim zgodzić, gdyż po raz drugi nie wziął udziału w głosowaniu w sprawie poprawki do ustawy antyaborcyjnej. Prosimy o tym pamiętać przy następnych wyborach do Sejmu.

*

PROGRAM "RESPEKTOWANIE WOLNOŚCI SUMIENIA I WYZNANIA W SZKOLE PAŃSTWOWEJ"

„Neutrum" otrzymało z programu PHARE Demokracja grant na realizację projektu dotyczącego przestrzegania wolności sumienia i wyznania w szkole państwowej w Polsce. Główne zadania w części badawczej projektu są następujące:

▪ Rozpoznanie sytuacji uczniów nie uczęszczających na katechezę szkolną, ze szczególnym uwzględnieniem problemu tolerancji ze strony nauczycieli i innych uczniów, oraz sposobu i form sprawowania nad nimi opieki w godzinach, gdy odbywają się lekcje religii.
▪ Rozpoznanie stopnia konformizmu społecznego oraz przymusu kulturowo-społecznego skłaniającego rodziców niewierzących do posyłania dziecka na lekcje religii w szkole.
▪ Rozpoznanie instytucjonalnego (formalnego i nieformalnego) oraz światopoglądowego wpływu Kościoła katolickiego na treść i zakres nauczania.
▪ Rozpoznanie stopnia przestrzegania prawa ucznia do rzetelnej informacji.

Projekt przewiduje zorganizowanie konferencji z udziałem ekspertów oraz przedstawicieli różnych orientacji światopoglądowych w celu ostatecznego sprecyzowania pytań badawczych, przeprowadzenie badania socjologicznego we współpracy z Uniwersytetem Warszawskim, zbieranie informacji za pośrednictwem ogłoszeń w prasie, zebranie opinii ekspertów o wybranych książkach zalecanych przez MEN do użytku szkolnego oraz przeanalizowanie posiadanych dokumentów i wycinków prasowych.
Uzyskane w ten sposób informacje posłużą do opracowania raportu końcowego, który będzie udostępniony zainteresowanym instytucjom i środowiskom. Przewidujemy też zorganizowanie spotkań z przedstawicielami zainteresowanych stron w celu przedyskutowania wniosków i ewentualnych propozycji rozwiązań zawartych w raporcie.
Naszych czytelników: rodziców, młodzież, nauczycieli, także prosimy o nadsyłanie wszelkich informacji o faktach, które powinny się znaleźć w raporcie. Piszcie do nas, jeżeli na przykład:

▪ szkoła wprowadza elementy nauczania religii do innych przedmiotów (biologii, polskiego, na godziny wychowawcze),
▪ szkoła nie wywiązuje się z obowiązku zapewnienia edukacji seksualnej lub prowadzi ją w sposób niezgodny ze stanem wiedzy w tej dziedzinie,
▪ nauczyciele usiłują wpajać uczniom własne poglądy (np. AIDS jako kara za grzechy, wstydliwość jako cnota, szkodliwość wszystkich metod antykoncepcji poza naturalnymi),
▪ wywiera się presję na uczniów nie uczęszczających na religię,
▪ nauczyciele niewierzący muszą się opiekować dziećmi w kościele podczas rekolekcji lub uczestniczyć w praktykach religijnych,
▪ posyłacie dziecko na religię wbrew własnym przekonaniom (dlaczego?).
Piszący mogą sobie zastrzec anonimowość. Przewidujemy ukończenie raportu jesienią 1995 roku.

Elwira Machowska

*

CZY POTĘPIĆ NUDYSTKĘ?

Życie codzienne często zmusza nas do rozstrzygania dylematów z dziedziny etyki. Czy nagość jest niemoralna? Czy wolno całować się na ulicy? Czy to brzydko nie płacić podatków? Zanim znajdziemy niezbędny drogowskaz moralny, zobaczmy, jak na te pytania odpowiadają inni. W czasopiśmie naukowym poświęconym turystyce znaleźliśmy interesujące wyniki ankiety, dotyczącej społecznej tolerancji dla zachowań przekraczających tradycyjne normy moralne. ^{[ 1 ]} Badaniom poddano mieszkańców trzech niewielkich miast: Władysławowi, Wisły i Skoczowa. Część pytań dotyczyła — przynajmniej pośrednio — życia seksualnego. Ponieważ większość mieszkańców Władysławowi i Skoczowa jest wyznania katolickiego, wyniki ankiety przynoszą nieco informacji o poglądach wiernych w sprawach, o których biskupi wypowiadają się często i stanowczo.
Ankietowane osoby pytano, czy potępiłyby wybrane zachowania społeczne, przy czym do wyboru były trzy odpowiedzi: „nie potępić", „potępić" i „zdecydowanie potępić". Autor pracy podaje odsetek odpowiedzi „nie potępić". We wszystkich trzech miejscowościach wyniki były podobne.
Zdecydowana większość ankietowanych (65-74%) nie potępiłaby kobiety i mężczyzny żyjących ze sobą bez ślubu, a więc w stanie grzechu śmiertelnego; co ciekawe, najbardziej konserwatywni byli tu mieszkańcy Wisły, której ludność jest głównie wyznania ewangelicko-augsburskiego. Podobnie oceniano małżeństwo, które może, ale nie chce mieć dzieci (67-71,5% tolerancji). Szkoda, że nie zapytano o środki antykoncepcyjne, szczególnie te „sztuczne"… Nagość na plaży budziła już większy opór (37,5-51% tolerancji); co ciekawe, najmniejszy we Władysławowie, gdzie można było całą rzecz ocenić naocznie. Zdecydowanie mniejszymi przewinieniami, niż opalanie tych części ciała, których oglądanie powoduje — jak podaje prymas Glemp — zamglenie psychiczne, okazały się: odstępstwo od wiary (57-58% tolerancji) oraz przelotne kontakty seksualne przed ślubem (53,5-69,5% tolerancji). Nie wzbudziłaby też wielkiego zgorszenia para ludzi, którzy publicznie obejmują się i całują (63,50 70,5% tolerancji). Jako ciekawostkę możemy podać, że we Władysławowie chętniej toleruje się czułości na ulicy, byle nie posuwać się dalej przed ślubem, a w Skoczowie odwrotnie — łatwiej akceptowany jest seks przedmałżeński, byle przy okazji nie całowano się w miejscu publicznym. Zauważmy też, że katolicy skłaniali się częściej w stronę konkubinatu niż odstępstwa od wiary zakazującej zmiany małżonka.
Na koniec odnotujmy z satysfakcją, że prawie nikt nie potępiał kobiety samotnie wychowującej dziecko (92-96% tolerancji). Za to powszechną zgrozę budziły: niewierność małżeńska (7,5-9% tolerancji) i — prawie na równi — unikanie płacenia podatków (9-15,5%). Czy w Skoczowie rzeczywiście kwitną cnoty małżeńskie i podatkowe — nie wiemy… Socjolog pokusiłby się może na podstawie wyników ankiety o scharakteryzowanie naszej współczesnej obyczajowości, dryfującej gdzieś pomiędzy socjalistyczną ascezą a niedawno otwartym seks-shopem, między sobotnim porno z satelity a niedzielną mszą. Dla nas istotna jest znaczna społeczna tolerancja niektórych zachowań potępianych przez Kościół. Dotyczy to w szczególności szeroko pojętej sfery życia seksualnego, które jest przedmiotem specjalnego zainteresowania biskupów. Pamiętajmy o tym, gdy będą oni się domagać wspierania swej jedynie słusznej koncepcji seksu przez instytucje państwowe, powołując się na przekonania 95% Polaków.

Tomasz Maral

*

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: O chrześcijaństwie w Indiach Piramidy na poważnie?

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word