1. Każdy ma prawo do mieszkania. Nikt nie może zostać samowolnie pozbawiony mieszkania.

2. Organy władzy państwowej i organy samorządu lokalnego popierają budownictwo mieszkaniowe i stwarzają warunki do realizacji prawa do mieszkania.

3. Potrzebującym mieszkania niezamożnym oraz innym wymienionym w ustawie obywatelom przydzielane jest ono bezpłatnie lub za przystępną opłatą z państwowych, komunalnych i innych zasobów mieszkaniowych zgodnie z ustanowionymi przez prawo normami.

Artykuł 41

1. Każdy ma prawo do ochrony zdrowia i pomocy lekarskiej. Pomoc lekarska w państwowych i komunalnych placówkach służby zdrowia świadczona jest obywatelom bezpłatnie ze środków właściwego budżetu, składek ubezpieczeniowych oraz innych wpływów.

2. W Federacji Rosyjskiej finansowane są federalne programy ochrony i zachowania zdrowia ludności, podejmuje się kroki w kierunku rozwijania państwowego, komunalnego i prywatnego systemu opieki medycznej, popiera się działalność sprzyjającą zachowaniu zdrowia ludzkiego, rozwijaniu kultury fizycznej i sportu, kształtowaniu odpowiednio korzystnych warunków ekologicznych i sanitarno-epidemiologicznych.

3. Zatajanie przez osoby urzędowe faktów i okoliczności stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego pociąga za sobą odpowiedzialność zgodnie z ustawodawstwem federalnym.

Artykuł 42

Każdy ma prawo do życia w sprzyjającym mu środowisku naturalnym, do wiarygodnej informacji o jego stanie i wyrównania szkód, jakich wskutek pogwałcenia prawa ekologicznego doznało jego zdrowie lub mienie.

Artykuł 43

1. Każdy ma prawo do wykształcenia.

2. Gwarantuje się ogólną dostępność i bezpłatność przedszkolnego, podstawowego ogólnego i średniego zawodowego kształcenia w państwowych lub komunalnych placówkach oświatowych oraz w przedsiębiorstwach.

3. Każdy ma prawo do bezpłatnego uzyskania na zasadach konkursowych wyższego wykształcenia w państwowej lub komunalnej placówce oświatowej i w przedsiębiorstwie.

4. Ogólne wykształcenie podstawowe jest obowiązkowe. Rodzice lub opiekunowie zapewniają dzieciom uzyskanie ogólnego wykształcenia podstawowego.

5. Federacja Rosyjska ustala państwowe federalne standardy oświatowe oraz popiera rozmaite formy kształcenia i samokształcenia.

Artykuł 44

1. Każdemu gwarantuje się swobodę twórczości literackiej, plastycznej, naukowej, technicznej i innej, a także swobodę wykładania. Własność intelektualna jest chroniona przez prawo.

2. Każdy ma prawo do udziału w życiu kulturalnym i korzystania z placówek kulturalnych oraz do dostępu do wartości kulturalnych.

3. Każdy ma obowiązek troszczyć się o zachowanie spuścizny historycznej i kulturalnej, chronić zabytki historii i kultury.

Artykuł 45

1. W Federacji Rosyjskiej zagwarantowana jest państwowa ochrona praw i wolności człowieka i obywatela.

2. Każdy ma prawo bronić swych praw i wolności wszelkimi sposobami nie zakazanymi przez prawo.

Artykuł 46

1. Każdy ma zagwarantowaną sądową ochronę swych praw i wolności.

2. Postanowienia i działania (lub ich zaniechanie) organów władzy państwowej, organów samorządu lokalnego, organizacji społecznych i osób urzędowych mogą być zaskarżone do sądu.

3. Każdy ma prawo, w zgodzie z porozumieniami międzynarodowymi zawartymi przez Federację Rosyjską, zwracać się do międzypaństwowych organów powołanych do obrony praw i wolności człowieka, o ile wyczerpane zostały wszelkie wewnątrzpaństwowe środki ochrony prawnej.

Artykuł 47

1. Nikt nie może być pozbawiony prawa do rozpatrzenia jego sprawy w sądzie i przez sędziego, których kompetencjom w świetle prawa podlega.

2. Oskarżony o popełnienie przestępstwa ma prawo do rozpatrzenia jego sprawy przez sąd z udziałem ławy przysięgłych w przypadkach przewidzianych przez prawo federalne.

Artykuł 48

1. Każdy ma zagwarantowane prawo do uzyskania fachowej pomocy prawnej. W przypadkach przewidzianych przez prawo pomoc prawna jest udzielana bezpłatnie.

2. Każdy zatrzymany, osadzony w areszcie, oskarżony o popełnienie przestępstwa ma prawo do korzystania z pomocy adwokata (obrońcy) od chwili zatrzymania, osadzenia w areszcie lub przedstawienia mu aktu oskarżenia.

Artykuł 49

1. Każdy oskarżony o popełnienie przestępstwa uważany jest za niewinnego tak długo, jak długo jego wina nie będzie dowiedziona w trybie przewidzianym przez prawo federalne i orzeczona prawomocnym wyrokiem sądowym.

2. Oskarżony nie ma obowiązku udowodnienia swojej niewinności.

3. Niemożliwe do wyeliminowania wątpliwości co winy oskarżonego interpretowane są jako przemawiające na jego korzyść.

Artykuł 50

1. Nikt nie może być powtórnie skazany za to samo przestępstwo.

2. W toku dochodzenia i przewodu sądowego niedopuszczalne jest wykorzystywanie dowodów uzyskanych z naruszeniem prawa federalnego.

3. Każdy skazany za przestępstwo ma prawo do zrewidowania wyroku przez sąd wyższej instancji w trybie ustalonym przez prawo federalne, jak również ma prawo zwrócić się o ułaskawienie lub złagodzenie kary.

Artykuł 51

1. Nikt nie ma obowiązku świadczyć przeciwko sobie, swojemu współmałżonkowi i bliskim krewnym, których stopień pokrewieństwa określa prawo federalne.

2. Prawo federalne może określać inne przypadki zwolnienia z obowiązku składania zeznań.

Artykuł 52

Prawa poszkodowanych w wyniku przestępstwa i nadużycia władzy są chronione przez prawo. Państwo zapewnia poszkodowanym dostęp do wymiaru sprawiedliwości oraz odszkodowanie za poniesione straty.

Artykuł 53

Każdy ma prawo do wyrównania mu przez państwo szkody wyrządzonej wskutek bezprawnych działań (lub zaniechania) organów władzy państwowej lub jej urzędników.

Artykuł 54

1. Prawo stwierdzające odpowiedzialność lub zwiększające jej ciężar nie działa wstecz.

2. Nikt nie może ponosić odpowiedzialności za czyn, który w chwili popełniania nie był uznawany za sprzeczny z prawem. Jeśli po popełnieniu czynu sprzecznego z prawem odpowiedzialność za niego została zniesiona lub złagodzona, stosuje się nowe prawo.

Artykuł 55

1. Fakt wymienienia w Konstytucji Federacji Rosyjskiej podstawowych praw i wolności nie powinien być interpretowany jako negowanie lub umniejszanie innych ogólnie uznanych praw i wolności człowieka i obywatela.

2. W Federacji Rosyjskiej nie powinny być wydawane ustawy znoszące lub umniejszające prawa i wolności człowieka i obywatela.

3. Prawa i wolności człowieka i obywatela mogą zostać ograniczone przez prawo federalne jedynie w takiej mierze, w jakiej jest to niezbędne do ochrony podstaw ustroju konstytucyjnego, obyczajności, zdrowia, praw i interesów prawnych innych osób, zapewnienia obronności kraju i bezpieczeństwa państwa.

Artykuł 56

1. W warunkach stanu wyjątkowego w celu zapewnienia bezpieczeństwa obywateli i obrony ustroju konstytucyjnego zgodnie z federalną ustawą konstytucyjną w odniesieniu do poszczególnych praw i wolności mogą być wprowadzone ograniczenia ze wskazaniem ich zakresu i terminu obowiązywania.

2. Stan wyjątkowy na całym terytorium Federacji Rosyjskiej i w jej poszczególnych częściach może być wprowadzany w wypadku zaistnienia okoliczności i w trybie przewidzianym federalną ustawą konstytucyjną.

3. Nie podlegają ograniczeniu prawa i wolności przewidziane artykułami 20, 21, 23 (część 1), 24, 28, 34 (część 1), 40, (część 1), 46-54 Konstytucji Federacji Rosyjskiej.

Artykuł 57

Każdy ma obowiązek uiszczania prawnie ustanowionych podatków i opłat. Ustawy wprowadzające nowe podatki lub pogarszające sytuację podatników nie działają wstecz.

Artykuł 58

Każdy obowiązany jest chronić przyrodę i środowisko naturalne, troszczyć się o bogactwa naturalne.

Artykuł 59

1. Obrona Ojczyzny jest powinnością i obowiązkiem obywatela Federacji Rosyjskiej.

2. Obywatel Federacji Rosyjskiej pełni służbę wojskową zgodnie z prawem federalnym.

3. Obywatel Federacji Rosyjskiej w przypadku, gdy pełnienie służby wojskowej jest sprzeczne z jego przekonaniami lub wiarą, jak również w innych przewidzianych w prawie federalnym przypadkach ma prawo do zamiany jej na alternatywną służbę cywilną.

Artykuł 60

Obywatel Federacji Rosyjskiej może w całej pełni realizować swoje prawa i obowiązki z chwilą ukończenia 18 roku życia.

Artykuł 61

1. Obywatel Federacji Rosyjskiej nie może być wydalony poza granice Federacji Rosyjskiej lub wydany innemu państwu.

2. Federacja Rosyjska gwarantuje swoim obywatelom ochronę i opiekę poza jej granicami.

Artykuł 62

1. Obywatel Federacji Rosyjskiej może posiadać obywatelstwo innego państwa (podwójne obywatelstwo) zgodnie z prawem federalnym lub porozumieniem międzynarodowym zawartym przez Federację Rosyjską.

2. Fakt posiadania przez obywatela Federacji Rosyjskiej obywatelstwa innego państwa nie umniejsza jego praw i wolności i nie zwalnia go z obowiązków wynikających z faktu posiadania obywatelstwa rosyjskiego, o ile prawo federalne lub porozumienie międzynarodowe zawarte przez Federację Rosyjską nie stanowi inaczej.

3. Obcokrajowcy i osoby nie mające obywatelstwa korzystają w Federacji Rosyjskiej z praw i mają obowiązki na równi z obywatelami Federacji Rosyjskiej, z wyjątkiem przypadków przewidzianych prawem federalnym lub porozumieniem międzynarodowym zawartym przez Federację Rosyjską.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Konstytucja ZSRR z 5 grudnia 1936 r. Konstytucja Rumunii

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word