Rozdział I

Postanowienia wspólne

Artykuł 15 Powszechność

(1) Obywatele korzystają z praw i wolności ugruntowanych ^{[ 1 ]} w Konstytucji oraz w innych ustawach i mają obowiązki przez nie określone.

(2) Ustawa dotyczy jedynie przyszłości, z wyjątkiem ustawy karnej, o ile jest korzystniejsza.  

Artykuł 16 Równość wobec prawa

(1) Obywatele są równi wobec ustawy oraz wobec władz i instytucji publicznych, bez przywilejów i bez dyskryminacji.

(2) Nikt nie pozostaje ponad prawem.

(3) Funkcje i godności publiczne, cywilne lub wojskowe mogą być pełnione tylko przez osoby mające obywatelstwo rumuńskie oraz miejsce stałego zamieszkania w kraju.  

Artykuł 17 Obywatele rumuńscy za granicą

Obywatele rumuńscy korzystają za granicą z ochrony państwa rumuńskiego i muszą spełniać swoje obowiązki, z wyjątkiem tych, których spełnianie jest niemożliwe ze względu na nieobecność w kraju.

Artykuł 18 Obywatele obcy oraz bezpaństwowcy

(1) Obywatele obcy i bezpaństwowcy, zamieszkujący w Rumunii, korzystają z ogólnej ochrony osób i mienia, gwarantowanej przez Konstytucję oraz inne ustawy.

(2) Prawo azylu przyznawane jest i odbierane na warunkach określonych ustawą, przy przestrzeganiu traktatów i konwencji międzynarodowych, których Rumunia jest stroną.

Artykuł 19 Ekstradycja i wydalenie

(1) Obywatel rumuński nie podlega ekstradycji i nie może zostać wydalony z Rumunii.

(2) Obywatele obcy i bezpaństwowcy podlegają ekstradycji tylko na podstawie umowy międzynarodowej lub na zasadzie wzajemności.

(3) Decyzję o wydaleniu lub ekstradycji podejmują organy sądowe.

Artykuł 20 Umowy międzynarodowe o prawach człowieka

(1) Postanowienia konstytucyjne o prawach i wolnościach obywateli są interpretowane i stosowane zgodnie z Powszechną Deklaracją Praw Człowieka, z paktami i innymi umowami, których Rumunia jest stroną.

(2) W razie niezgodności między paktami bądź umowami dotyczącymi podstawowych praw człowieka, których Rumunia jest stroną, a ustawami wewnętrznymi, pierwszeństwo mają unormowania międzynarodowe.

(1) Każda osoba może zwrócić się do sądu dla obrony przysługujących jej praw, wolności i interesów.

(2) Żadna ustawa nie może ograniczyć wykonywania tego prawa.

Podstawowe prawa i wolności

(1) Prawo do życia, jak też prawo do integralności fizycznej i psychicznej każdej osoby są gwarantowane.

(2) Nikt nie może być poddawany torturom ani żadnym rodzajom kary lub nieludzkiemu albo poniżającemu traktowaniu.

(3) Kara śmierci jest zakazana.

(1) Wolność osobista oraz bezpieczeństwo osobiste są nienaruszalne.

(2) Rewizja, zatrzymanie lub aresztowanie danej osoby są dozwolone tylko w przypadkach i postępowaniu określonych ustawą.

(3) Zatrzymanie nie może trwać dłużej niż 24 godziny.

(4) Aresztowania dokonuje się na podstawie nakazu wydanego przez sędziego na okres nie dłuższy niż 30 dni. W sprawie legalności takiego nakazu, aresztowany może zwrócić się ze skargą do sądu, który zobowiązany jest do wypowiedzenia się w tej sprawie, w drodze decyzji opatrzonej odpowiednim uzasadnieniem. Przedłużenie okresu aresztowania dopuszczalne jest tylko przez władze sądowe odpowiedniej instancji.

(5) Zatrzymany lub aresztowany jest natychmiast informowany, w języku dla niego zrozumiałym, o motywach jego zatrzymania lub aresztowania, a zarzut oskarżenia zostaje podany mu do wiadomości w najkrótszym terminie; oskarżenie przedstawiane jest tylko w obecności adwokata, wybranego bądź wyznaczonego z urzędu.

(6) Zwolnienie zatrzymanego lub aresztowanego jest obowiązkowe, jeżeli przestały istnieć przesłanki zastosowanych środków zapobiegawczych.

(7) Osoba aresztowana zapobiegawczo ma prawo domagać się tymczasowego zwolnienia pod nadzorem sądowym bądź za kaucją.

(8) Do czasu ostatecznego uprawomocnienia skazującego wyroku sądowego, dana osoba jest uznawana za niewinną.

(9) Żadna kara nie może być ustalona lub stosowana inaczej, niż na warunkach i na podstawie obowiązujących ustaw.

(1) Gwarantuje się prawo do obrony.

(2) Podczas trwania całego procesu strony mają prawo do pomocy i obecności adwokata, wybranego bądź wyznaczonego z urzędu.

(1) Gwarantuje się prawo do swobodnego przemieszczania się w kraju i za granicą. Ustawa określa warunki wykonywania tego prawa.

(2) Każdemu obywatelowi przysługuje prawo do ustalania miejsc swojego zamieszkania lub pobytu w którejkolwiek miejscowości w kraju, jak też emigrowania oraz powrotu do kraju.

(1) Władze publiczne szanują i ochraniają życie intymne, rodzinne oraz prywatne.

(2) Osoba fizyczna ma prawo do rozporządzania sobą, jeżeli nie narusza tym praw i wolności innych, porządku publicznego lub dobrych obyczajów.

(1) Miejsce zamieszkania lub pobytu są nienaruszalne. Nikt nie może wkroczyć do miejsca zamieszkania lub pobytu danej osoby bądź pozostawać w nim, bez jej zgody.

(2) Ustawa może dopuścić odstępstwo od postanowień ust. (1) w następujących sytuacjach:

a) dla wykonania nakazu aresztowania lub wyroku sądowego;

b) dla przeciwdziałania niebezpieczeństwu dotyczącemu życia, integralności fizycznej lub mienia danej osoby;

c) dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego lub porządku publicznego;

d) dla zapobieżenia rozprzestrzenianiu się epidemii.

(3) Rewizje mogą być nakazane wyłącznie przez sędziego i mogą być przeprowadzone tylko w sposób określony ustawą.

(4) Rewizje w godzinach nocnych są zakazane, z wyjątkiem przypadków schwytania sprawcy na gorącym uczynku.

Tajemnica listów, telegramów, innych przesyłek pocztowych, rozmów telefonicznych oraz pozostałych środków legalnego porozumiewania się jest nienaruszalna.

(1) Wolność myśli oraz poglądów, jak też wolność wiary religijnej nie mogą być ograniczone w żaden sposób. Nikt nie może być zmuszany do przyjęcia poglądu lub wiary religijnej, sprzecznych z jego przekonaniami.

(2) Gwarantuje się wolność sumienia; powinna ona przejawiać się w duchu tolerancji i wzajemnego poszanowania.

(3) Wyznania religijne są wolne i organizują się zgodnie z ich statutami, na warunkach określonych ustawą.

(4) W stosunkach między wyznaniami zakazane są wszelkie formy, środki, akty lub działania pobudzające wrogość religijną.

(5) Wyznania religijne są niezależne od państwa i korzystają z jego pomocy, włącznie z ułatwianiem wsparcia religijnego w wojsku, w szpitalach, w zakładach karnych, w domach starców i w sierocińcach.

(6) Rodzice lub opiekunowie mają prawo zapewnić, zgodnie z własnymi przekonaniami, wychowywanie nieletnich dzieci, za które ponoszą odpowiedzialność.

(1) Wolność wyrażania myśli, poglądów i wiary oraz wolność wszelkich form twórczości, za pomocą żywego słowa, na piśmie, za pomocą obrazu, dźwięku lub innych środków publicznego przekazu, są nienaruszalne.

(2) Jakakolwiek cenzura jest zakazana.

(3) Wolność prasy obejmuje także swobodę zakładania nowych wydawnictw.

(4) Żadna publikacja nie może zostać poddana sankcjom.

(5) Ustawa może nakazać środkom masowego przekazu ujawnienie ich źródeł finansowania.

(6) Wolność wypowiedzi nie może naruszać godności, honoru, życia prywatnego innych osób, ani też prawa do własnego wizerunku.

(7) Zakazane są ustawą: szkalowanie kraju oraz narodu, podżeganie do wojny agresywnej, do nienawiści narodowej, rasowej, klasowej lub religijnej, podżeganie do dyskryminacji, do terytorialnego separatyzmu lub do przemocy publicznej, jak też wypowiedzi obsceniczne, sprzeczne z dobrymi obyczajami.

(8) Odpowiedzialność cywilna za informację lub twórczość przekazywaną do publicznej wiadomości obciąża wydawcę, wykonawcę, autora, organizatora imprezy artystycznej, właściciela urządzeń kopiujących, nadawczych stacji radiowych bądź telewizyjnych, na warunkach określonych ustawą. Wykroczenia prasowe są ustalane w drodze ustawy.

(1) Prawo dostępu obywateli do wszelkich informacji publicznych nie może być ograniczone.

(2) Władze publiczne, stosownie do swoich kompetencji, są zobowiązane do zapewnienia rzetelnego informowania obywateli o sprawach publicznych oraz dotyczących interesu osobistego.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Konstytucja Słowenii Konstytucja Norwegii

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word