II. Prawa człowieka i podstawowych wolności

Artykuł 14

(równość wobec prawa)

Wszystkim, bez względu na narodowość, rasę, płeć, język, religię, polityczne lub inne przekonania, sytuację majątkową, urodzenie, wykształcenie, położenie społeczne lub inne okoliczności osobiste zapewnia się w Słowenii równe prawa człowieka i podstawowe wolności.

Wszyscy są równi w obliczu prawa.

Artykuł 15

(realizacja praw i ich granice)

Prawa człowieka i podstawowe wolności są na mocy niniejszej konstytucji realizowane bezpośrednio.

Jeśli konstytucja tak stanowi, lub jeśli wynika to z ich natury, sposób realizacji praw człowieka i podstawowych wolności może być określony ustawą.

Prawa człowieka i podstawowe wolności podlegają ograniczeniom tylko z uwagi na prawa innych i tylko w przypadkach określonych niniejszą konstytucją.

Zapewnia się sądową ochronę praw człowieka i podstawowych wolności a także prawo do uchylania następstw ich naruszenia.

Żadne z praw człowieka i podstawowych wolności regulowane w aktach prawnych obowiązujących w Słowenii nie może być ograniczone pod pozorem, iż nie jest uznane przez konstytucję, lub że konstytucja uznaje je w węższym zakresie.

Artykuł 16

(czasowe zawieszenie i ograniczenie praw)

Prawa człowieka i podstawowe wolności gwarantowane w niniejszej konstytucji mogą być czasowo zawieszone lub ograniczone, lecz tylko wyjątkowo w sytuacji wojny lub stanu wyjątkowego. Prawa człowieka i podstawowe wolności mogą być zawieszone lub ograniczone jedynie na okres trwania wojny lub stanu wyjątkowego w zakresie, jaki jest konieczny w okresie tego stanu oraz w taki sposób, iż wprowadzone środki nie spowodują powstania nierówności, których wyłączną podstawą będzie rasa, przynależność narodowa, płeć, język, religia, polityczne i inne przekonania, sytuacja majątkowa, urodzenie, wykształcenie, położenie społeczne lub inne okoliczności osobiste.

Postanowienie poprzedniego ustępu nie pozwala na czasowe zawieszenie lub ograniczenie praw określonych w artykułach 17, 18, 21, 27, 28, 29 i 41.

Artykuł 17

(nienaruszalność życia ludzkiego)

Życie ludzkie jest nienaruszalne. Kara śmierci w Słowenii nie istnieje.

Artykuł 18

(zakaz tortur)

Nikt nie może być poddawany torturom, nieludzkiemu lub poniżającemu karaniu lub traktowaniu. Na nikim nie można przeprowadzać eksperymentów medycznych lub naukowych bez jego swobodnie wyrażonej zgody.

Artykuł 19

(ochrona wolności osobistej)

Każdy ma prawo do wolności osobistej.

Nikogo nie można pozbawiać wolności, z wyjątkiem przypadków i zgodnie z procedurą określoną w ustawie.

Każdy pozbawiony wolności musi zostać niezwłocznie powiadomiony w języku ojczystym lub w języku, który rozumie o powodach tego pozbawienia. W możliwie najkrótszym czasie osoba pozbawiona wolności musi zostać na piśmie powiadomiona o powodach tego pozbawienia. Osoba ta musi zostać niezwłocznie poinformowana, że może odmówić składania wyjaśnień, że ma prawo do uzyskania pomocy lub porady prawnej ze strony swobodnie wybranego obrońcy oraz, że właściwy organ zobowiązany jest do powiadomienia, na jej żądanie, osoby jej najbliższe o fakcie pozbawienia wolności.

Artykuł 20

(postanowienie o tymczasowym aresztowaniu i czas jego trwania)

Osoba, co do której istnieją uzasadnione podejrzenia, że popełniła przestępstwo może zostać tymczasowo aresztowana, lecz tylko na podstawie postanowienia sądu i tylko, gdy jest to konieczne z uwagi na należyte prowadzenie postępowania karnego lub na bezpieczeństwo innych osób.

W czasie trwania tymczasowego aresztowania, lecz nie później niż w ciągu 24 godzin, osobie aresztowanej wręczyć należy pisemne postanowienie sądu uzasadniające dokonanie aresztowania. Osoba tymczasowo aresztowana ma prawo złożyć zażalenie na to postanowienie; sąd decyduje w tej sprawie w ciągu 48 godzin. Tymczasowe aresztowanie może trwać przez czas dopuszczony ustawą, lecz nie dłużej niż trzy miesiące licząc od dnia pozbawienia wolności. Sąd Najwyższy może przedłużyć czas trwania tymczasowego aresztowania o dodatkowe trzy miesiące.

Jeśli w tym czasie nie zostanie przedstawiony akt oskarżenia, podejrzanego należy zwolnić.

Artykuł 21

(ochrona osobowości i godności ludzkiej)

Zapewnia się poszanowanie osobowości i godności ludzkiej w postępowaniu karnym i w innych postępowaniach regulowanych prawem, łącznie z tymczasowym aresztowaniem i wykonaniem kary.

Zakazane jest stosowanie jakiejkolwiek przemocy w stosunku do osób pozbawionych wolności w tym również przemocy, której celem jest uzyskanie od nich przyznania się i oświadczeń.

Artykuł 22

(równa ochrona prawna)

Każdemu zapewnia się równą ochronę jego praw w postępowaniach przed sądami i innymi organami państwa, przed organami wspólnot lokalnych i przed osobami urzędowymi, które decydują o jego prawach, obowiązkach lub interesach prawnych.

Artykuł 23

(prawo do ochrony sądowej)

Każdy ma prawo do rozstrzygnięcia bez nieuzasadnionej zwłoki przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą o jego prawach i obowiązkach, a także o wniesionym przeciw niemu oskarżeniu.

Orzekać ma prawo tylko sędzia wyznaczony zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz stosownie do zasad działania sądów.

Artykuł 24

(jawność rozprawy sądowej)

Rozprawy sądowe są jawne. Orzeczenia ogłaszane są publicznie. Wyjątki określa ustawa.

Artykuł 25

(uprawnienie do środków prawnych)

Każdy ma prawo wnoszenia odwołań i korzystania z innych środków prawnych przeciw orzeczeniom sądów i innych organów państwowych, organów wspólnot lokalnych oraz osób urzędowych, które decydują o jego prawach, obowiązkach lub interesach prawnych.

Artykuł 26

(prawo do odszkodowania)

Każdy, kto poniósł szkodę w związku z bezprawnymi działaniami urzędowymi lub jakimikolwiek czynnościami organu państwowego, organu wspólnoty lokalnej lub osoby urzędowej, ma prawo do odszkodowania.

Poszkodowany ma także prawo, zgodnie z ustawą, domagać się odszkodowania bezpośrednio od osoby, która szkodę wyrządziła.

Artykuł 27

(domniemanie niewinności)

Oskarżony o popełnienie przestępstwa jest uważany za niewinnego do czasu stwierdzenia jego winy prawomocnym wyrokiem sądowym.

Artykuł 28

(zasada legalizmu w prawie karnym)

Nikt nie może być karany z powodu czynu, który nie był uznany za przestępstwo lub za który nie groziła kara w czasie jego popełnienia.

Czyny karalne i grożące za nie kary są określone przez ustawę obowiązującą w chwili popełnienia czynu, chyba że nowa ustawa jest względniejsza dla sprawcy.

Artykuł 29

(gwarancje prawne w postępowaniu karnym)

Każdy oskarżony o popełnienie przestępstwa ma, na zasadzie równości, prawa do:

- posiadania wystarczającego czasu i możliwości do przygotowania swojej obrony;

- bycia sądzonym w swojej obecności, do samodzielnej obrony lub do obrony powierzonej pełnomocnikowi prawnemu;

- przedstawiania wszystkich dowodów przemawiających na jego korzyść;

- ochrony przed przymuszaniem do świadczenia przeciw sobie lub przeciw swoim bliskim lub do przyznawania się do winy.

Artykuł 30

(prawo do rehabilitacji i odszkodowania)

Każdy, kto został niesłusznie skazany za przestępstwo lub pozbawiony wolności bez uzasadnionych przyczyn ma prawo do rehabilitacji, do odszkodowania oraz posiada inne prawa przewidziane w ustawie.

Artykuł 31

(zakaz ponownego orzekania w tej samej sprawie)

Nikogo nie można ponownie sądzić lub karać za ten sam czyn przestępczy, jeśli poprzednio sprawa została umorzona, jeśli oskarżenie zostało cofnięte albo, jeśli został on prawomocnie uniewinniony lub skazany.

Artykuł 32

(wolność zmieniania miejsca pobytu)

Każdy ma prawo do swobodnej zmiany miejsca pobytu i wyboru miejsca zamieszkania, do opuszczenia kraju i do powrotu zgodnie ze swoją wolą.

Prawo to może być ograniczone jedynie przez ustawę i tylko wówczas, gdy jest to niezbędne z uwagi na wymogi postępowania karnego, ochronę przed szerzeniem się chorób zakaźnych, ochronę porządku publicznego lub z uwagi na wymogi obronności państwa.

Ustawa może ograniczyć prawo cudzoziemców do wjazdu na teren państwa i czas przebywania w nim.

Artykuł 33

(prawo własności prywatnej i dziedziczenia)

Zapewnia się prawo własności prywatnej i dziedziczenia.

Artykuł 34

(prawo do godności osobistej i bezpieczeństwa)

Każdy ma prawo do godności osobistej i bezpieczeństwa.

Artykuł 35

(ochrona prywatności i praw osobistych)

Każdemu zapewnia się nietykalność cielesną i integralność psychiczną, prawo do prywatności oraz inne prawa osobiste.

Artykuł 36

(nietykalność mieszkania)

Mieszkanie jest nietykalne.

Nikt bez nakazu sądowego nie może wejść do cudzego mieszkania lub na cudzy teren, ani dokonywać tam przeszukania wbrew woli osoby nim dysponującej.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Konstytucja Rumunii Konstytucja Ukrainy

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word