Przykładem czarnej dziury może być układ podwójny Cygnus X-1 w naszej Galaktyce. Jednak nawet czarne dziury umierają — wyparowują energię tracąc przy tym swoją masę, jednak taki proces trwa średnio 10¹⁰⁰ lat, czyli niewyobrażalnie dłużej niż aktualny wiek wszechświata ^{[ 7 ]}. Aby otrzymać czarną dziurę z wody, trzeba by stworzyć kulę wodną o średnicy dwukrotnie większej od średnicy Układu Słonecznego, wówczas zaczęłaby się ona zapadać. Teoretycznie z każdej materii można stworzyć osobliwość, kompresując ją zgodnie z wymogami wzoru Schwarzschilda. ^{[ 8 ]} "Czarne dziury moga mieć dowolne rozmiary: ich promień jest proporcjonalncy do masy. Olbrzymie czarne dziury znajdujące się w sródkach galaktyk mają masy miliarda słońc i mogłyby pochłonąć cały Układ Słoneczny. Czarna dziura o masie Słońca miałaby średnicę 6 kilometrów, a zaledwie 9 milimetrów, gdyby miała masę Ziemi. A co z czarnymi dziurami o rozmiarach atomów ? Czarna dziura o masie miliona ton zmieściłaby się w jądrze atomowym. Aby mogła powstać, w przestrzeni, którą zwykle zajmuje jeden proton, musiałoby się zmieścić 10³⁶ protonów" (tu średnica rozumiana jako rozmiar horyzontu zdarzeń).

W wyniku procesów zachodzących w jądrze, w niektórych gwiazdach proces syntezy helu zaczyna przebiegać w sposób niekontrolowany, powodując wybuch helowy, którego energia zostaje w całości pochłonięta przez samą gwiazdę. Następuje wtedy stan nierównowagi, a gwiazda staje się gwiazdą zmienną, ponieważ zmienia ona swoje rozmiary i jasność. Takie gwiazdy nazywane są cefeidami (odkryte w gwiazdozbiorze Cefeusza). Procesy takie w niektórych gwiazdach zmiennych mają charakter wybuchowy — noszą one wtedy nazwę nowych .

Różnice w wyglądzie widm gwiazdowych spowodowane są różnymi temperaturami panującymi na ich powierzchni. Im większa temperatura gwiazdy, tym więcej w tym widmie linii należących do pierwiastków zjonizowanych, a mniej linii związków chemicznych ^{[ 9 ]}. Ze względu na widmo można podzielić gwiazdy na 7 typów: O,B,A,F,G,K i M. Typy pośrednie oznacza się indeksami od 1 do 9, np. A5. Poszczególne typy różnią się obserwowaną barwą, i tak typy O i B mają barwę niebieskawą i temperaturę do 50000^o K, typ A barwę białą i T do 11000, typ F żółto-białą i T do 7500, typ G żółtą i T do 6000 (Słońce), typ K pomarańczową i T do 5000 oraz typ M czerwoną i T poniżej 3500. Wykres Hertzsprunga-Russella (tzw. diagram H-R) przedstawia zależność między wielkością absolutną w typem gwiazd, niezależnie od ich wieku. Na diagramie tym każdej znanej gwieździe odpowiada jeden punkt. Łatwo zauważyć, że większość gwiazd grupuje się w tzw. ciągu głównym. Na prawo nad nim leżą czerwone olbrzymy a wyżej nadolbrzymy. Poniżej leżą białe karły, których barwa zmienia się od niebieskiej do czerwonej. Wraz ze wzrostem masy gwiazdy, czyli także ilością promieniowanej energii, maleje czas jej aktywności.

Wielkością absolutną nazywamy jasność absolutną gwiazdy w skali logarytmicznej M=m+5-5log(l); m- wielkość postrzegana, l-odległość (pc). Jasnością absolutną gwiazdy nazywamy jasność, jaką obserwowano by, gdyby gwiazda ta znajdowała się w odległości 10 pc ^{[ 10 ]}

Gwiezdne ciekawostki:

• Spalenie wszystkich paliw na Ziemi dałoby tyle energii, ile Słońce dostarcza Ziemi w ciągu 3 dni.
• W ciągu sekundy do Ziemi dociera 2 MJ energii słonecznej na metr kwadratowy. Ziemia przejmuje więc dwie miliardowe części całkowitej energii Słońca (3,826∙10²⁶ J).
• Drobina materii wielkości główki od szpilki z wnętrza Słońca mogłaby zabić swoim „gorącem" człowieka z odległości 150 km.
• Słońce spala 600 mln ton wodoru na sekundę.
• Gwiazda S Doradus ma milion razy większą moc promieniowania niż Słońce.
• Rigel — T 12500^o , 48 średnic Sł; Betelgeuse — 2700^o , 1000 średnic Sł. czyli objętościowo 64 mln Słońc.
• LP 768-500 jest najmniejszą znaną gwiazdą, 10 razy mniejszą od Słońca.
• Gdyby Ziemię zmniejszyć do rozmiarów jabłka, to Mount Everest miałby 0,08 mm, Księżyc krążyłby w odległości 3 m od Ziemi i miałby średnicę 3,5 cm. Mars znajdowałby się w odległości 500 m a najbliższa gwiazda (Proxima Centauri A) byłaby na Księżycu (normalnym).
• Aby wystartować z gwiazdy neutronowej, trzeba osiągnąć połowę prędkości światła

Mam nadzieję, że ten tekst uświadomił wam, iż wszystko, co nas otacza, pochodzi z gwiazd i do nich kiedyś wróci. Nie z popiołu, ale z gwiazd powstałeś i w gwiazdy się obrócisz.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Kiedy powstały pierwsze gwiazdy W pogoni za brązowym karłem

Comment on this article..   See comments (5)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word