Sceptycyzm metodyczny został zapoczątkowany przez René Descartes (Kartezjusza) (1596-1650), francuskiego filozofa racjonalistę i matematyka; większość życia spędził w Holandii uciekając przed prześladowaniami ze strony Kościoła; za przedmiot poznania filozoficznego uważał treści świadomości człowieka (antropocentryzm , subiektywizm), a za kryterium prawdy # jasność i wyraźność sądów; filozofia Descartes'a opierała się na pewności, że poznanie jest dostępne każdemu dobrze pokierowanemu rozumowi. "Zwątpiwszy we wszystko, w co mógł zwątpić, Kartezjusz odnalazł pewność w sądzie: cogito ergo sum (myślę więc jestem; wątpię we wszystko, ale nie mogę zwątpić w to, że wątpię, skoro więc wątpię, to myślę, jak myślę, to jestem) i w odkryciu kryteriów gwarantujących jego prawdziwość, a mianowicie w "jasności i wyraźności"" ^{[ 7 ]} Mimo siły rozumowania Kartezjusz doszedł do dziwacznych wniosków. Uważał za pewne istnienie duszy, głosił dualizm duszy i ciała, dusza miała być według niego substancją myślącą, zbiorem danych — idei wrodzonych, idea Boga jest jedną z nich. Teoria idei Kartezjusza polegała na tym, że "każdy przedmiot myśli musi być wrażeniem albo ideą, to jest bladą odbitą pewnego wcześniejszego wrażenia" ^{[ 8 ]} Ów idealizm kartezjański zaatakował przedstawiciel szkoły zdrowego rozsądku, Thomas Reid (1710-1796), filozof szkocki, duchowny prezbiteriański. Odrzucał on również ideę człowieka jako niezapisanej karty, którą wypełnia doświadczenie

BAYLE PIERRE (1647-1706), francuski filozof i pisarz; prekursor filozofii oświecenia, przedstawiciel racjonalizmu i sceptycyzmu; głosił sprzeczność rozumu i wiary; wywarł wpływ na encyklopedystów; nawiązywał do tradycji M. Montaigne’a, zajmował się filozofią historii, rozważał problemy teologiczne i moralne; zwolennik wolności badań naukowych i prasy. 1684-87 wydawał międzynarodowy miesięcznik naukowy „Nouvelles de la Republique des Lettres" [MNEP PWN 2000]. Autor monumentalnego dzieła Słownik historyczny i krytyczny, które, jak określił to Popkin, jeden z jego angielskich tłumaczów, jest ""Summa sceptica", która zgrabnie podważyła podstawy całego XVII-wiecznego świata intelektualnego". Bayle nie stworzył żadnego systemu filozoficznego, nade wszystko był świetnym krytykiem błędów i braków dotychczasowej filozofii

AGNOSTYCYZM [gr.], stanowisko filoz. negujące częściowo lub całkowicie możliwość poznania rzeczywistości pozazjawiskowej; klas. przedstawicielem a. częściowego był I. Kant przeczący poznawalności sfery „rzeczy samych w sobie"; termin a. wprowadził 1863 Th. H. Huxley, który mianem tym określił stanowisko przeciwstawiające się zarówno teizmowi, jak i ateizmowi, a także tezie o materialności i poznawalności rozwijającej się rzeczywistości; później nazwa ta została rozciągnięta na wszystkie koncepcje filoz. stojące na stanowisku niepoznawalności świata lub pewnych jego aspektów; w znaczeniu pot. wstrzymanie się od sądu co do istnienia Boga. [MNEP PWN 2000]

"Gdy osiągnąłem intelektualną dojrzałość zacząłem zadawać sobie pytanie, czy jestem ateistą, teistą, czy panteistą; materialistą czy idealistą; chrześcijaninem czy wolnomyślicielem. Zauważyłem, że im więcej wiem i rozmyślam, tym mniej jestem skłonny do odpowiedzi; w końcu doszedłem do wniosku, że nie mam nic wspólnego z żadną z tych kategorii... Wszyscy ci dobrzy ludzie byli zupełnie pewni, że zdołali osiągnąć pewną 'gnozę' — że mniej lub bardziej definitywnie rozwiązali problem istnienia; tymczasem ja wiedziałem, że tego nie osiągnąłem, a przy tym żywiłem mocne przekonanie, że problem ten jest nierozwiązywalny." [T. H. Huxley , Agnostycyzm]

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Główne nurty sceptycyzmu: agnostycyzm i antydogmatyzm Agnostycyzm

Comment on this article..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Mariusz Agnosiewicz Redaktor naczelny Racjonalisty, założyciel PSR, prezes Fundacji Wolnej Myśli. Autor książek Kościół a faszyzm (2009), Heretyckie dziedzictwo Europy (2011), trylogii Kryminalne dzieje papiestwa: Tom I (2011), Tom II (2012), Zapomniane dzieje Polski (2014).  Private site  Number of texts in service: 952  Show other texts of this author  Number of translations: 5  Show translations of this author  Newest author's article: Oceanix. Koreańczycy chcą zbudować pierwsze pływające miasto