4. Dopuszczalność elektronicznej formy działania organów stowarzyszenia

Nie do przyjęcia jest również zastrzeżenie odnośnie do § 34 ust. 1 pkt 5, który dopuszcza możliwość wprowadzenia elektronicznych środków komunikacji w funkcjonowaniu organów stowarzyszenia. Jest to zastrzeżenie zdumiewające. Nie tylko nie ma uzasadnienia w przepisach, ale i próbuje spetryfikować tendencje interpretacyjne zupełnie nieadekwatne do realiów życia społecznego.

W uzasadnieniu zastrzeżenia stwierdzono: „Z istoty korporacji jaką jest stowarzyszenie wynika obowiązek osobistego udziału jego członków w zebraniach władz stowarzyszenia. Tylko taka forma wyrażania swoich opinii i poglądów, które ostatecznie przybierają postać uchwał może mieć miejsce w stowarzyszeniu jako organizacji społecznej o celach nie zarobkowych. Ponadto należy zauważyć, że uchwała jest ze swej definicji wyrazem woli organu kolegialnego podjętym na posiedzeniu, inna forma podejmowania uchwał stanowi wyjątek, którego musi dotyczyć ustawowa regulacja szczególna".

Po pierwsze „obowiązek osobistego udziału". Nie ma takiego obowiązku nawet odnośnie do wyrażenia woli o założeniu stowarzyszenia. Interpretacja taka byłaby nieuzasadniona prawnie, szkodliwa społecznie, anachroniczna w stosunku do rozwoju form życia społecznego oraz naruszałaby wolność zrzeszania się. W literaturze sporne było, czy założyciele osobiście muszą uczestniczyć w zebraniu. Wątpliwości doktryny przeciął Sąd Apelacyjny w Warszawie postanowieniem z 17.10.2000 r. Wpływ tego postanowienia dało się wyraźnie zauważyć. Paweł Sarnecki w wydaniu I komentarza (Prawo o stowarzyszeniach. Komentarz, Kraków 2000, s. 45) opowiadał się za koniecznością osobistego udziału w zebraniu założycielskim. W wydaniu II tej pozycji (Kraków 2002) autor wycofał się z tego poglądu (s. 46, 52), powołując się na postanowienie SA. Takie też stanowisko prezentuje w komentarzu Paweł Suski: „Dyskusyjne jest, czy założyciele (osoby fizyczne) muszą osobiście uczestniczyć w zebraniu założycielskim. Prezentowany jest pogląd, że udział w takim zebraniu powinien być osobisty, wolność zrzeszania się bowiem jest publicznym prawem podmiotowym i jego wykonywania nie można delegować. Odmienne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Warszawie w postanowieniu z dnia 17 października 2000 r. Zwrócił uwagę, że zgodnie z art. 95 k.c., z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej przez przedstawiciela, przy czym czynność taka w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego (art. 95 par. 2 k.c.). Prawo o stowarzyszeniach nie przewiduje wyjątków, o których mowa w art. 95 k.c. Sąd nie podzielił poglądu, że oświadczenie o założeniu stowarzyszenia, ze względu na właściwość tej czynności prawnej (ściśle osobisty charakter), nie zezwala na złożenie go przez przedstawiciela. Prowadziło to do konkluzji, że oświadczenie woli o utworzeniu stowarzyszenia może być złożone przez przedstawiciela" ^{[ 1 ]}. Autor podziela stanowisko SA rozciągając jego konkluzje także na udział i głosowanie na walnym zgromadzeniu członków przez przedstawiciela. Takiego obowiązku nie ma tym bardziej w funkcjonowaniu innych organów stowarzyszenia.

Po drugie, w uzasadnieniu zastrzeżeń podnosi się, że stowarzyszenie jest organizacją społeczną o celach niezarobkowych. Istotnie, ale dlaczego z tego faktu miałaby wynikać konieczność jedynie bezpośredniego i tradycyjnego podejmowania decyzji - nie wiadomo. Przeciwnie, okoliczność ta przemawia właśnie za dopuszczeniem różnych form podejmowania decyzji. Co innego, gdyby chodziło o organy podmiotów, których ustrój i funkcjonowanie jest określane w ustawie lub w dużej mierze w ustawie, np. organy spółek prawa handlowego, wówczas sytuacja mogłaby być uważana za kontrowersyjną, zwłaszcza w przypadku spółki akcyjnej, w której zakres statutowej swobody kształtowania organów jest bardzo ograniczony. Jednak chodzi tutaj o organy stowarzyszenia — dla którego zakres swobody kształtowania ustroju wewnętrznego jest bardzo duży.

W przypadku spółki akcyjnej wykorzystanie środków komunikacji elektronicznej w funkcjonowaniu organów i podejmowaniu przez nie uchwał jest ograniczone w związku z brakiem szczególnego przepisu w tym zakresie oraz dopuszczalnością innego uregulowania poszczególnych kwestii w statucie tylko w razie wyraźnego sformułowania ustawowego („o ile statut nie stanowi inaczej"). Dopuszcza się przy tym już nowe technologie w funkcjonowaniu tych spółek, np. możliwość organizacji tele-zgromadzenia, czyli walnego zgromadzenia odbywanego w kilku sąsiadujących salach (np. w związku z brakiem miejsca w jednej sali). Jak się podkreśla: „Z technicznego punktu widzenia nie ma dużej różnicy między transmisją z sali głównej do sal pobocznych a transmisją do odległego miejsca" ^{[ 2 ]}.

Za jeszcze bardziej oczywistą uznaje się dopuszczalność wykorzystywania komunikacji elektronicznej w funkcjonowaniu spółek osobowych: „W spółce jawnej, komandytowej i partnerskiej problem dopuszczalności komunikacji elektronicznej nie pojawia się z powodu względnie wiążącego charakteru przepisów kodeksu spółek handlowych, dotyczących stosunków wewnętrznych spółki" ^{[ 3 ]}. Twierdzenie więc w świetle tego, że w tak odformalizowanych podmiotach, jak stowarzyszenia nie można wykorzystywać w funkcjonowaniu organów komunikacji elektronicznej do podejmowania uchwał jest kuriozalne.

Po trzecie, twierdzenie, że uchwały podejmuje się na posiedzeniu, więc nie można wykorzystać komunikacji elektronicznej ma taki mniej więcej sens, jak twierdzenie, że skoro ustawa mówi o rozmowie telefonicznej to wyklucza to rozmowy przez telefonię komórkową (gdyż przez długi czas przez rozmowę telefoniczną rozumiano rozmowę za pośrednictwem telefonii stacjonarnej). Jest czymś naturalnym, że semantyka pojęć zmienia się, zwłaszcza z rozwojem technicznym, i jeśli dane pojęcie nie odwołuje się do języka prawnego (definicja legalna), lecz etnicznego, to wykładnia prawa nie może ignorować ewolucji tego języka, nawet zmiany paradygmatów.

Po czwarte, zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie uznaje się, iż uchwały organów osób prawnych są zasadniczo swoistymi czynnościami prawnymi stanowiącymi oddzielną kategorię czynności prawnych zwanych uchwałami kolektywnych organów korporacyjnej osoby prawnej. ^{[ 4 ]} W postanowieniu z dnia 8.6.2000 r. ^{[ 5 ]} Sąd Apelacyjny w Warszawie przyjął, że do uchwał stowarzyszenia stosuje się przepisy o czynnościach prawnych (Tytuł IV Księgi Pierwszej Kodeksu cywilnego). Czynności prawne mogą być podejmowane za pośrednictwem komunikacji elektronicznej (np. art. 60 KC stanowi: "Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonywającej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli)").

Biorąc to pod uwagę, także domaganie się przez organ nadzoru rezygnacji z takiego ukształtowania statutu w zakresie wykorzystania komunikacji elektronicznej w funkcjonowaniu stowarzyszenia jest naruszeniem zasady samorządności stowarzyszenia.

W imieniu Komitetu Założycielskiego (-)

See other sites: Dopuszczalność pełnomocnictwa przy zakładaniu stowarzyszenia O ratio legis prawa stowarzyszeniowego

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Silni wirtualnie, zjednoczeni realnie... Kulisy rejestracji Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów

Comment on this article..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Mariusz Agnosiewicz Redaktor naczelny Racjonalisty, założyciel PSR, prezes Fundacji Wolnej Myśli. Autor książek Kościół a faszyzm (2009), Heretyckie dziedzictwo Europy (2011), trylogii Kryminalne dzieje papiestwa: Tom I (2011), Tom II (2012), Zapomniane dzieje Polski (2014).  Private site  Number of texts in service: 952  Show other texts of this author  Number of translations: 5  Show translations of this author  Newest author's article: Oceanix. Koreańczycy chcą zbudować pierwsze pływające miasto