Konsekwencją wycofania się wojsk amerykańskich z Wietnamu było zawładnięcie obszarem przez komunistów z Północy. Teoria domina okazała się trafiona, nie tylko jeśli chodzi o Laos i Kambodżę. Po upadku Wietnamu Południowego doszło do kolejnych rebelii komunistycznych wspieranych przez ZSRR, między innymi w: Angoli, Etiopii, Mozambiku, Afganistanie. Wszędzie tam władze przejęły partie komunistyczne podporządkowane lub sprzymierzone z ZSRR przy pomocy państw-satelitów radzieckich lub masowych dostaw broni ^{[ 9 ]}.

Jeżeli chodzi o konsekwencje wojny wietnamskiej dla Stanów Zjednoczonych to przede wszystkim był to napływ „nowego izolacjonizmu", który opanował Partię Demokratyczną — tę, która dała Ameryce: doktrynę Trumana, wojnę koreańską i wojnę wietnamską. Nowy izolacjonizm osłabił „imperialną prezydenturę", która do tej pory była główną siłą instytucjonalną, jaką posiadały Stany Zjednoczone dla prowadzenia jawnej polityki interwencji celem powstrzymywania komunizmu ^{[ 10 ]}. To w dużej mierze ostudziło sympatie neokonserwatystów względem Demokratów i przyczyniło się do ich powolnego przechodzenia na prawą stronę sceny politycznej.

Sytuacja społeczna

Istotnym motywem załamania się powojennego konsensusu był sprzeciw zimnowojennych liberałów wobec programu noszącego miano Wielkiego Społeczeństwa, który został zainicjowany za prezydentury Johnsona. Program ten miał objąć przede wszystkim kwestie: edukacji państwowej średniej i wyższej, mediów publicznych, praw wyborczych, pomocy medycznej, ochrony środowiska oraz działań na rzecz upiększenia Ameryki. W późniejszym okresie nowe akty legislacyjne objęły szereg nowych dziedzin. Johnson podjął walkę z biedą i działania na rzecz poprawy warunków życia ludzi o niskich dochodach ^{[ 11 ]}. Neokonserwatyści nie byli przekonani, czy liberalny paradygmat nakazujący rozszerzenie wydatków na pomoc społeczną doprowadzi do oczekiwanych efektów. Przewidywali oni szereg komplikacji i obawiali się, że rządowy program będzie generował wiele przewrotnych inicjatyw ^{[ 12 ]}. Uważali oni, iż polityka socjalna proponowana przez gabinet Johnsona może prowadzić do niechcianych rezultatów, na przykład: rozpad rodzin sprowokowany polityką pomocową dla samotnych wychowujących dzieci, bezdomni uzyskają pomoc dzięki programowi kontroli najmu lokali, dzięki czemu poczują się „bezkarni". Neokonserwatyści w miejsce iluzorycznych programów proponowanych przez liberałów prezentowali swoje racjonalne, kompleksowe rozwiązania, które zdawały się być ówcześnie bardzo prostymi i optymistycznymi. Uważali, na przykład, że problem biedy i nierówności społecznej z tym związany można łatwo rozwiązać poprzez obniżenie podatków; proponowali programy szkoleń dla pracowników w celu ich przekwalifikowania, co wiązałoby się, między innymi, ze zmniejszeniem bezrobocia ^{[ 13 ]}.

Prawa człowieka

Biały Dom w latach 60. podjął wiele działań w zakresie walki z dyskryminacją ludności kolorowej. Spowodowane to zostało przede wszystkim faktem, iż ruch na rzecz równouprawnienia czarnoskórych mieszkańców Stanów Zjednoczonych przybrał na sile i rozmachu poczynając od połowy lat 50-tych. Mówiono nawet o „czarnej rewolucji" — murzyńska nędza stawała się zjawiskiem coraz bardziej wybuchowym (więcej na ten temat: Martin Luther King). Ta sytuacja doprowadziła m.in. do przyjęcia, najpierw przez prezydenta Kennedy’ego Akcji Afirmatywnej (Affirmative Action), czyli wprowadzonej w 1961 r. na mocy rozporządzania wykonawczego nr 10925 polityki ochronnej w stosunku do mniejszości murzyńskiej. (Celem wspomnianego rozporządzenia miało być przeciwdziałanie praktykom dyskryminacyjnym wobec murzynów w kwestii zatrudnienia, stosowanym przez federalne firmy budowlane, ale późniejszy rozwój tej polityki rozszerzył zarówno dziedziny regulacji, jak i mniejszości uprawnione do ochrony lub preferencji ^{[ 14 ]}). W 1963 roku Kongres uchwalił ustawę o zniesieniu dyskryminacji w miejscach publicznych. Później gabinet prezydenta Johnsona przyjął: Ustawę o prawach obywatelskich (uchwalona w 1965 r.); Ustawę o prawach wyborczych (1965 r.); kolejną Ustawę o prawach obywatelskich (1968 r.) ^{[ 15 ]}.

Neokonserwatyści postrzegali przyjęte reformy za zbyt ambitnie zakrojone i sprzeczne z interesami Stanów Zjednoczonych i większości Amerykanów ^{[ 16 ]}. Zirytowało ich wprowadzenie systemu kwotowego, który ograniczał, na rzecz czarnej ludności, dostęp ludności pochodzenia żydowskiego (i nie tylko) do niektórych profesji ^{[ 17 ]}. Szczególnie niepokoił ich wzrost radykalizmu tzw. „black power" ^{[ 18 ]}.

Nie można jednak zapominać, że neokonserwatyści (wbrew wszelkim podejrzeniom) byli bardzo silnymi propagatorami praw człowieka. Od lat 50. wszystkie nowojorskie magazyny drukowały artykuły wspierające inicjatywy prawne dotyczące tego zagadnienia. Irving Kristol w 1965 roku napisał, że „wierzy, że walka Murzynów o społeczną równość jest absolutnie usprawiedliwiona". Należy jednak zaznaczyć, iż podczas gdy neokonserwatyści wspierali batalię o prawa człowieka jak nikt inny ówcześnie, to byli oni jednak mniej optymistyczni jeśli chodzi o prawdopodobieństwo, że legislacja dotycząca praw człowieka doprowadzi do tego o czym marzyli liberałowie ^{[ 20 ]} - do pełnej równości i integracji wszystkich grup społecznych, rasowych. Neokonserwatyści widzieli problem rasowy jako bardzo skomplikowany i zdający się być nierozwiązywalnym. Liberalna konstrukcja integracji czarnych w społeczeństwie amerykańskim opierała się na postrzeganiu przez nich zbiorowości, jako swego rodzaju tygla — melting pot, który sam z siebie oznacza już integrację, stapianie się poszczególnych grup. Neokonserwatyści uważali, że nie istnieje coś takiego jak "melting pot". Twierdzili, że życie w Stanach Zjednoczonych, w miastach amerykańskich jest zdeterminowane przez przynależność etniczną. Jako przykład podawali fakt, iż w USA nie tylko Murzyni, ale także: Włosi, Irlandczycy, Żydzi (i inne grupy), żyją, wychowują się i pobierają się w ramach swojej własnej zbiorowości etnicznej. Wynikało to według nich z prostego faktu przynależności do tego samego dziedzictwa (kulturowego, społecznego). Oczywiście zgadzali się z celami legislacji dotyczących praw człowieka - gwarancją wolności i równości wobec prawa dla wszystkich obywateli. Nie mogli jednak znaleźć wspólnej linii porozumienia z liberałami jeśli chodzi o środki dla osiągnięcia koniecznych zmian. Uważali, że ustanowienie prawa nie wystarczy, uchwalenia ustaw nie można traktować jako zwycięstwa i zapomnieć o problemie czarnych w Ameryce. Wierzyli oni, iż liberalny projekt dotyczący integracji społeczeństwa był skazany na porażkę ponieważ zmierzał do stworzenia świata, społeczeństwa, które nie może istnieć poza ideałami ^{[ 21 ]}.

Kontrkultura młodzieżowa

Lata 60. XX wieku były w Stanach Zjednoczonych okresem, w którym rzesze młodych ludzi postanowiły wystąpić w obronie wyznawanych przez siebie wartości, otwarcie nawołując do odcięcia się od oficjalnego systemu i związanej z nim kultury, postulując konieczność stworzenia społeczeństwa alternatywnego. Sięgający swymi korzeniami lat 60. bunt młodzieży krajów bogatego Zachodu zrodził zjawisko zwane kontrkulturą. Bunt ten i jego emanacja w postaci kontrkultury kierowały się przeciw różnym przejawom zła świata dorosłych, przybierając przy tym niekiedy dość gwałtowne formy (demonstracji, a nawet aktów wandalizmu czy przemocy). Był to bunt przeciwko skostniałym elitom władzy. Jedną z podstawowych idei było wyzwolenie, pojmowane jako uwolnienie jednostki od nakazów społeczeństwa. Atakowano głównie różne przejawy pleniącego się zła w polityce i gospodarce, w społeczeństwie i samych ludziach. Swoją nonszalancją i odrzucaniem powszechnych wartości młodzieżowy ruch protestu podważał i odrzucał normy i nakazy społeczne. Wiązała się z tym ucieczka od poboru wojskowego i publiczne palenie kart mobilizacyjnych. Również swoboda seksualna była wyzwoleniem od sztucznie narzuconych norm moralnych. Kontrkultura atakowała właściwy krajom Zachodu, co za tym idzie właściwy Stanom Zjednoczonym, porządek polityczny i społeczno-ekonomiczny oraz kreowała się na sojusznika i obrońcę Trzeciego Świata. (Trzeci Świat nie cieszył się ówcześnie szczególną sympatią, z uwagi na jego liczne i bliskie związki ze światowym komunizmem, z którego politycznego i materialnego wsparcia obficie korzystał.) W walce o „lepszy świat" połączył ludzi w miarę spójny system kontrkulturowych przekonań takich jak pacyfizm, anarchizm (w tym: feminizm), propagowanie ekologii (w tym: wegetarianizm), sprzeciw wobec wszelkich form nietolerancji i dyskryminacji, próba odnalezienia swej tożsamości w innym niż zachodni systemie wartości, wreszcie — silnie lewicowa orientacja polityczna ^{[ 22 ]}.

Kontrkultura młodzieżowa w Stanach Zjednoczonych była wyzwaniem dla systemu społecznego — kwestionowała wartości i instytucje społeczeństwa konsumpcyjnego i zmierzała do przewartościowań i przebudowy społecznej. Uwaga ówczesnych studentów początkowo skupiała się głównie na nierównościach społecznych, w tym przede wszystkim odmawianiu praw obywatelskich Murzynom oraz braku demokracji na uniwersytetach. ^{[ 23 ]}.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Konserwatyzm po angielsku Złożoność wyjaśniona. Część 13

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word