The RationalistSkip to content


We have registered
199.547.822 visits
There are 7364 articles   written by 1065 authors. They could occupy 29017 A4 pages

Search in sites:

Advanced search..

The latest sites..
Digests archive....

 How do you like that?
This rocks!
Well done
I don't mind
This sucks
  

Casted 2991 votes.
Chcesz wiedzieć więcej?
Zamów dobrą książkę.
Propozycje Racjonalisty:
Sklepik "Racjonalisty"
 The Bible » »

Mit Marka Rzymianina – latynizmy w ewangeliach kanonicznych
Author of this text:

Stwierdzenie, że Marek Ewangelista spisał swą Dobrą Nowinę w Rzymie, dla Rzymian, jako powiernik nauk Św. Piotra, stanowi katolicki aksjomat powtarzany niezmiennie od czasów pierwszych Ojców Kościoła [Ireneusz, Klemens Aleksandryjski, ok. 200 roku], z wiarą równie silną, co w obecność samego apostoła w mieście Cezarów.

Jako „dowody wewnętrzne" przedstawia się obecność latynizmów [zapożyczeń językowych z łaciny]. W tym aspekcie myśl katolicka jest stała i jednomyślna. W 1922 r. ks. Szlagowski w przedmowie do wydania „neowujka" pisze, że "wiele wskazówek w księdze dowodzi, że Ewangwelję tę autor przeznaczył dla łacinników i rzymian, np. wartość greckiej monety określa według wartości monet rzymskich, używa w greckim tekście wyrażeń łacińskich, których wcale nie objaśnia". Podobny sposób dowodzenia pojawia się w wydaniu powojennym ks. S. Kowalskiego: "nie tłumaczy autor urządzeń rzymskich, ponieważ jego czytelnicy dobrze je znali. W wielu miejscach posługuje się też łacińską terminologią nie wyjaśniając jej", oraz w kolejnych wydaniach Biblii Tysiąclecia: "zdarzają się dość często terminy pochodzenia łacińskiego, co pozwala przypuszczać, że adresatami Ewangelii Marka byli chrześcijanie nawróceni z pogaństwa i zamieszkujący w Rzymie". Podobnego zdania nie mogło zabraknąć w wydanej w 2000 r. Synopsie Wojciechowskiego w prymasowskiej serii biblijnej Vocatio: "Język Ewangelii [Marka] zawiera pewną liczbę charakterystycznych zapożyczeń z łaciny, sugerujących jej powstanie w Rzymie, gdzie Piotr pod koniec życia przebywał". Nie sposób również pominąć faktu, że podobne tezy goszczą na większości stron internetowych, niekoniecznie katolickich.

Jaką wartość ma dowodzenie w oparciu o obecność w ewangelii markowej latynizmów? Żadną. Autorzy zgrabnie pomijają fakt, że pozostałe ewangelie, czy też ogólnie pisma Nowego Testamentu, zawierają większą liczbę zwrotów łacińskich, w tym niemal wszystkie występujące u Marka, niż ma ich wspomniana ewangelia.

Zwróćmy jednakże uwagę na sam sposób wnioskowania: ewangelia x posiada zwroty łacińskie (w liczbie kilkunastu na blisko 700 wersów), tak więc powstała z myślą o łacinnikach… Jest rzeczą logiczną, że gdyby Marek pisał dla Rzymian, spisałby swą księgę w całości w języku Rzymian, a tak biedacy pozostawali w niewiedzy nie kojarząc nic więcej poza kilkoma zwrotami typu „biczować" i „legion"… Oczywiście w tym momencie tłumacze nie wspomną również o arameizmach, bo jeszcze by się okazało, że Marek był palestyńskim Żydem mówiącym po aramejsku, a to już do teorii Wiecznego Miasta nie pasuje...

Przejdźmy teraz do samych latynizmów markowych, dla ułatwienia podaję numerację wg słownika Stronga:

> 1220. denarius (denar, moneta o wartości 10 asów) — Mk 6.37, 12.15, 14.15, — termin ten pojawia się sześciokrotnie w ew. Mateusza [Mt 18.28, 20.9,10; 22.19; 20.2; 20.13], trzykrotnie u Łukasza [7.41, 10.35, 20.24], dwa razy u Jana [6.7, 12.5], ani razy w Dziejach, czy w listach apostolskich.

> 2760. centurion (setnik) — trzykrotnie u Marka [15.39,44,45], ani razu u Łk i Mat, którzy używają greckiego terminu hekatontarchos — „setnik", u Jana zaś figuruje „urzędnik królewski".

> 2778. census (danina, haracz, pobór) — Mk 12.14: termin ten występuje w paralelnych miejscach u Mateusza (22.17,22), oraz dodatkowo w 17.25 w opowieści o Piotrze o poborcach podatku. Łukasz w tym miejscu używa innego latynizmu foron — forum (rynek, opłata targowa) zamiast greckiego agora.

> 2835. kondrantes (moneta o wartości „ćwierć asa") — Mk 12.42, ta sama nazwa monety pojawia się Mateusza 5.26 w kazaniu na górze...

> 3003 legeon (legion) -Mk 5.9,15. Po raz kolejny termin ten pojawia się w miejscu paralelnym (opowieść o świniach) u Łukasza 8.30. Mateusz pisze o legionach aniołów w 26.53.

> 3426 modios (miara, korzec, kosz na ziarno) — Mk 4.21, zwrot obecny w miejscach paralelnych zarówno u Mateusza (5.15) jak i Łukasza (11.33) w opowieści o świecy chowanej pod korcem.

> 3582 xestes (sextarius, kufel, naczynie) Mk 7.8, Łukasz i Mateusz używa greckiego odpowiednika - kubek / poterion

> 4209 porfura (purpura) — zarówno u Marka 15.17,20 jak i u Łukasza 16.19 oraz Jana 19.2,5.

> 4232 praitorion (pretorium)- zarówno u Marka 15.16, który tłumaczy wyraz „aula" (dziedziniec), Mateusza 27.27 oraz Jana 18.28, 28, 33; 19.9.

> 5417 fragello (biczowanie) — w miejscach paralelnych u Marka (15.15) oraz Mateusza (17.26).

> 4688 spekulator (wywiadowca, śledczy, szpieg, strażnik) — Mk 6.27 w opowieści o ścięciu Jana,

Warto również wykazać latynizmy obecne w pozostałych ewangeliach, natomiast nie obecne w ewangelii Marka:

> 787 assarion (as, moneta porównywalna z szelągiem) — Mat 10.29 oraz Łk 12.6

> 3012 lention (lniane płótno) — Jn 13.4,5

> 3046 litra (jednostka wagi, funt) — Jn 12.3, 19.39

> 3400 milion (jednostka odległości, mila) — Mat 5.42

> 3414 mna (mina, funt) — Łk dziewięciokrotnie w przypowieści o minach, Mateusz używa greckich talentów (talenton)

> 5410 foron (forum, rynek) — tylko u Łukasza 20.22 w odróżnieniu od censusu.

> 4676 sundarion (chusta) — u Łukasza 19.20 oraz Jana 11.44, 20.7

Z powyższego zestawienia można wyciągnąć kilka wniosków:

Większość latynizmów „markowych" występuje w miejscach paralelnych albo u obu synoptyków (denarius, modios), albo tylko u Mateusza (np. census, fragello).

Ilość latynizmów występujących tylko u Marka jest znikoma (centurion, spekulator, xestes) i nawet niższa od tych, występujących jedynie u pozostałych ewangelistów (7 wyrażeń wymienionych powyżej).

Zwroty te niemal nie występują w pozostałych pismach Nowego Testamentu (kubernesis / gubernia w 1 Kor 12.28, membrana w 2 Tm 4.13, sikarios / morderca, sztyletnik, asasyn dzisiaj powiedzielibyśmy „terrorysta" — w DzAp 21.28. Możliwe, że od słowa „sicarios" pochodzi również przydomek Judasza „Iskarioth").

Jeżeli spojrzymy na zakres jaki one obejmują można dość łatwo dostrzec, że związane są z one z „językiem okupantów", ze zwrotami handlowymi oraz wojskowymi będącymi w powszechnym użyciu wśród podbitych Greków:

terminy wojskowe: sikarios, fragello, speculator, centurion, legion,

jednostki monetarne: assarion. denarius, kondrantes

terminy handlowe: xestes, porfira, foron, census, sundarion, lenton, litra, million, mna, modios

Obecność rzymskich jednostek pieniężnych, czy też zwrotów związanych z pobieraniem podatków, jest jak najbardziej naturalna, tak samo jak obecność latynizmów czy grecyzmów w języku polskim. To, że piszę o aniołach, ewangeliach, Chrystusie czy Hadesie nie znaczy, że jestem Grekiem piszącym dla Greków… Mit rzymskiego rodowodu ewangelii markowej jedyne co ma na celu, to podbudowywanie innej katolickiej „teorii" — o obecności Piotra w Rzymie, a w konsekwencji prymatu rzymskich biskupów.

Najbardziej jednak zadziwiające jest to, że niemal we wszystkich opracowaniach mit ten funkcjonuje jako pewnik — kolejni autorzy powielają te same teorie i te same błędy, chociażby wadliwą numerację wersu z wyrazem modius (4.27 zamiast 4.21)… Być może wina leży po stronie tłumaczeń tekstu ewangelicznego, które niemal w całości pomijają aspekt latynizmów, za wyjątkiem tych najbardziej oczywistych (nazwy monet)...


 Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też:
Modlitwa Pańska pod kontrolą
Ojcostwo Józefa

 Comment on this article..   See comments (2)..   


«    (Published: 31-07-2006 Last change: 16-08-2006)

 Send text to e-mail address..   
Print-out version..    PDF    MS Word

Krzysztof Sykta
Zajmuje się głównie biblistyką i religioznawstwem. Prowadzi stronę synopsa.pl. Skończył ekonomię, jest dyrektorem w izbie gospodarczej i redaktorem w Magazynie Przedsiębiorczości i Integracji Lokalnej IMPULS. Był redaktorem naczelnym ezinu Playback.pl
 Private site

 Number of texts in service: 102  Show other texts of this author
 Newest author's article: Niezmienność Pisma
All rights reserved. Copyrights belongs to author and/or Racjonalista.pl portal. No part of the content may be copied, reproducted nor use in any form without copyright holder's consent. Any breach of these rights is subject to Polish and international law.
page 4959 
   Want more? Sign up for free!
[ Cooperation ] [ Advertise ] [ Map of the site ] [ F.A.Q. ] [ Store ] [ Sign up ] [ Contact ]
The Rationalist © Copyright 2000-2018 (English section of Polish Racjonalista.pl)
The Polish Association of Rationalists (PSR)