Jeszcze w tym samym roku wybuchło powstanie w którego wyniku Silva Pais ogłosił się dyktatorem. Według Oliveiry Marquesa, to Rada Najwyższa 33 Stopnia odpowiedzialna była za zainstalowanie na stanowisku dyktatora i krótkotrwałego pogromcy Republiki brata Sidónio Paisa. Pais usiłował zaprowadzić w Portugalii ustrój prezydencki, zrezygnował też z laickiego kursu. W maju 1918 r. proklamowano Nową Republikę z Paisem jako prezydentem. Dzięki niemu biskupi wrócili do swych diecezji, wznowiono stosunki dyplomatyczne z Watykanem, złagodzono ustawę o rozdziale Kościoła od Państwa. Portugalski symbol antyklerykalizmu, zwany Mata-Frades, 'zabójcą zakonników' - Alfonso Costa, znalazł się na emigracji w Paryżu, skąd już nigdy nie powrócił. Porzucił ateizm i popadł w bigoterię. Kiedy w następnym roku prezydent został zamordowany przez karbonariusza, ofensywę podjęli monarchiści wywołując kolejną rewoltę. Nic z niej ostatecznie nie wyszło a ostatni okres republiki (1919-1926) należał do skrajnej lewicy.

Według prof. Manuela Bragi de Cruz, wykładowcy historii na Uniwersytecie Lizbońskim, „Pierwsza Republika była próbą zmodernizowania narodu na siłę i wbrew jego woli." W roku 1926 przeprowadzono skutecznie wojskowy zamach stanu.

Nowe Państwo

W 1931 r. poświęcono Portugalię zwycięskiej Matce Boskiej z Fatimy. Rok później Salazar objął pełnię władzy (do 1968) i zlikwidował resztki demokracji i parlamentaryzmu.

1 stycznia 1933 proklamowano „Nowe Państwo" (Estado Novo). Antonio Salazar, wcześniej jako minister finansów z wykształceniem ekonomicznym, zrównoważył budżet i ustabilizował walutę. Od uchwalenia konstytucji w 1933 r. system społeczno-gospodarczy oparł na korporacjonizmie. Pozostawał też pod wpływem wzorów włoskiego faszyzmu, aczkolwiek nie był to ustrój ściśle faszystowski, a Salazar toczył spory z portugalskimi faszystami skupionymi w ruchu syndykalistycznym. Zakazał działalności partii politycznych (prócz Unii Narodowej), rozbudował policję polityczną PIDE, tłumił opozycję. Poparł gen. Franco. Zapewnił Kościołowi katolickiemu uprzywilejowaną pozycję, zawierając w 1940 r. konkordat, ale odrzucił wprowadzenie katolicyzmu jako religii państwowej. Niemniej jednak konkordat był bardzo dla Kościoła korzystny, stanowił m.in., że nauka wykładana w szkołach publicznych będzie zgodna z zasadami doktryny i moralności katolickiej. Małżeństwa kanoniczne (zrównane z cywilnymi) nie mogły być zerwane prawnie (mógł to jednak uczynić Kościół unieważniając małżeństwo). Zmieniono to dopiero w 1974 r., zastępując odpowiednie sformułowanie nowym: „małżonkowie… nie powinni zwracać się do organów cywilnych z prośbą o rozwód" (co znaczyło, że już jednak mogli).

W 1942 r. rumuński religioznawca Mircea Eliade napisał esej wychwalający Estado Novo, w którym czytamy: „Państwo Salazara, zarazem chrześcijańskie i totalitarne, jest pierwszym i czołowym opartym na miłości".

Faszystami portugalskimi w ściślejszym tego słowa znaczeniu byli działacze skupieni w Ruchu Narodowo-Syndykalistycznym. W samej Portugalii nie odegrali znaczącej roli, ale organizacja wywarła spory wpływ na hiszpańską Falangę. RNS pojawił się w 1932 r. na czele z Francisco Rolão Preto, opierając swoją doktrynę na tradycjach monarchicznych i tzw. integralizmie luzytańskim, czyli ruchu metapolitycznym, opartym na doktrynie nacjonalistycznej, tradycjonalistycznej i monarchistycznej Antónia Sardinhy, będącym jednym z głównych przejawów kontrrewolucji XX w. Ich celem było państwo korporacyjne, a symbolem krzyż Zakonu Rycerzy Chrystusa, który miał podkreślać ich chrześcijański etos. Stworzyli jednostkę milicyjną znaną jako „Niebieskie Koszule" (Camisas azuis).

Byli krytyczni wobec reżimu Salazara, który według nich w niewystarczającym stopniu rewolucjonizował państwo portugalskie. Ze względu jednak na przyjaźń między Salazarem i Preto, syndykaliści nie byli nękani przez autorytarne państwo. Po próbie zamachu stanu w 1935 r. znaleźli się w niełasce.

Republika Goździkowa

Nowe Państwo Salazara obalone zostało 24 kwietnia 1974 przez wojskowy zamach stanu, który zaprowadził demokrację. Nie popełniła ona błędów tej pierwszej, nie starała się modernizować na siłę i ekspresowo. W 1986 r. Portugalia przystąpiła do EWG. Nie gnębi religii. Kraj się  integruje europejsko ...i ateizuje. Chrześcijaństwo powoli zanika. Portugalia upodabnia się sukcesywnie do reszty kontynentu. Dziś Portugalia znajduje się na liście 50 najbardziej zateizowanych państw świata.

Od 2010 Portugalia jest epicentrum kryzysu bankowego w Europie. Od 3 lat nie może odzyskać stabilności finansowej i politycznej. Zob. 2010-13 Portuguese financial crisis

Historia się zapewne nie skończyła.

Similar subject matter on: Portugalia Online

See other sites: Konstytucja Republiki Portugalskiej

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Matka Boska vel Bozia Nikt nie słyszy głosu 20 milionów

Comment on this article..   See comments (20)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Mariusz Agnosiewicz Redaktor naczelny Racjonalisty, założyciel PSR, prezes Fundacji Wolnej Myśli. Autor książek Kościół a faszyzm (2009), Heretyckie dziedzictwo Europy (2011), trylogii Kryminalne dzieje papiestwa: Tom I (2011), Tom II (2012), Zapomniane dzieje Polski (2014).  Private site  Number of texts in service: 952  Show other texts of this author  Number of translations: 5  Show translations of this author  Newest author's article: Oceanix. Koreańczycy chcą zbudować pierwsze pływające miasto