Wstęp

Moment wschodniego rozszerzenia Unii Europejskiej rozpoczął nowy etap w stosunkach na linii Unia – Federacja Rosyjska. Nowe państwa członkowskie z licznymi mankamentami zaczęły determinować otoczenie wokół współpracy UE- Rosja. Tym bardziej, że niektóre z tych państw blisko pół wieku budowały z Rosją potęgę państw socjalistycznych. Choćby dlatego, sporna okazała się kwestia objęcia tych państw Porozumieniem o Partnerstwie i Współpracy ^{[ 1 ]}. Ostatni szczyt UE- Rosja zakończył się fiaskiem, a to za sprawą polskiego weta. W 2005 roku Rosja wprowadziła embargo na polskie mięso, zarzucając fałszowanie certyfikatów weterynaryjnych. Polska w odwecie od listopada 2006 r. blokuje negocjacje między Unią a Rosją w sprawie nowego Układu. „Nowe porozumienie potrzebne jest nam w takiej samej mierze jak Unii Europejskiej. Dlatego, gdy tylko wewnątrz UE znikną sztuczne przeszkody na drodze do rozpoczęcia rozmów, będziemy do tego gotowi” ^{[ 2 ]} – podkreślił Siergiej Ławrow, rosyjski minister spraw zagranicznych. Polskie weto Rosja definiuje jako „szantaż, któremu nie wolno ulec.” ^{[ 3 ]} Kością niezgody szczytu w Samarze okazała się także, kwestia radzieckiego pomnika w Estonii jak również amerykańskie plany budowy tarczy w Europie Środkowo- Wschodniej.

Rosja jest ważnym partnerem energetycznym UE. Przed rozszerzeniem UE była odbiorcą 53% rosyjskiego eksportu ropy i 62% gazu. ^{[ 4 ]} Rosja jest czwartym co do wielkości partnerem handlowym UE, a Unia pozostaje najważniejszym partnerem handlowym Rosji. ^{[ 5 ]} Silne uzależnienie państw zwłaszcza nowej Unii od dostaw ropy i gazu z Rosji coraz częściej staje się czynnikiem destrukcyjnym. Nowi członkowie UE chcą gwarancji bezpieczeństwa energetycznego jak i, równego traktowania w szeroko rozumianej polityce. Putin doskonale zdaje sobie sprawę, że UE jest kluczowym partnerem Rosji na arenie międzynarodowej.

1. Nowa Unia — nowy ład

1.1. Karta energetyczna

Problemy energetyczne stanowią kluczowy czynnik warunkujący kształtowanie potrzeb i dążeń integracyjnych na linii UE- Rosja. Kreowaniu wspólnej polityki energetycznej przyświecały dwa cele: integracyjne i pozaintegracyjne. W pierwszym przypadku polityka zmierzała do ustanowienia wspólnego rynku energetycznego. W drugim, odnosiła się do szeroko pojmowanej problematyki bezpieczeństwa energetycznego, bezpieczeństwa dostaw oraz aspektów aksjologicznych działalności sektora energetycznego. ^{[ 6 ]} Według oceny Komisji Europejskiej: „jeśli nie będzie prowadzona aktywna polityka energetyczna, UE nie będzie w stanie uwolnić się od wzrastającej zależności energetycznej.” ^{[ 7 ]} Dialog energetyczny zaczęto pojmować jako zrozumienie wzajemnych potrzeb Rosji i UE w sferze paliwowo- energetycznej. Praktyka ukazała przede wszystkim liczne rozbieżności i trudne do pogodzenia interesy. Jednym z priorytetów starej Unii jest dogadanie z Moskwą tzw. karty energetycznej. Obie strony mają o niej jednak inne wyobrażenia. Rosja chce dominacji na europejskim rynku i nie zamierza wpuścić unijnych firm. Kanclerz Niemiec, Angela Merkel zaś, nie zamierza pomagać w tym Putinowi. Głośno krytykując go za naruszenie zasad demokracji. „Rosjanie oddaliby wszystko, by na jej stanowisku znów znalazł się mniej małostkowy Schröder.” ^{[ 8 ]} Putinowi szczególnie dobrze układała się współpraca z Schröderem, Chirac'iem czy Blairem. Nowa Unia, jak nazwali ją publicyści, jest inna. „Minęły czasy uczuciowego kumpelstwa między Schröderem a Putinem. Angela Merkel wprowadziła w stosunki 'nową rzeczowość'”. ^{[ 9 ]} Nowi przywódcy Europy nie zamierzają przytakiwać Rosji. Powody tego stanu rzeczy są proste: „ich społeczeństwa nie lubią Rosji Putina i cenią twardy język w rozmowach z Kremlem.” ^{[ 10 ]}

2. Gra warta świeczki. czyli negocjacje Unia – Rosja

2.1. Rosja — mocarstwo energetyczne

Istniejący układ obowiązuje do końca 2007 r. „Obecne porozumienie po 1 grudnia 2007 roku zostanie przedłużone o rok.” ^{[ 11 ]} – oświadczył Siergiej Jastrzembski, doradca prezydenta Putina ds. rozwoju kontaktów z UE. Nowy układ ma regulować stosunki między UE i Rosją we wszystkich ważnych dziedzinach na nowych warunkach. Kluczowym elementem jest współpraca w dziedzinie energetyki, ale chodzi też o zacieśnienie współpracy w dziedzinie badań naukowych, oświaty i kultury. Kreml na polskie weto blokujące negocjacje nowego porozumienia wypowiada się jednoznacznie: „Rosja ubolewa, że nie wszyscy nowi członkowie Unii dorównują poziomowi kultury ogólnoeuropejskiej i zarazem „usiłują wprowadzić swoje kompleksy do stosunków Rosji i całej UE".” ^{[ 12 ]} Mimo tej gry Jastrzębski twierdzi, że problem weta jest do rozwiązania, ponieważ: „udało nam się rozwiązać kilka trudnych zadań, które niegdyś opinii publicznej prezentowano jako przeszkody na drodze rozwoju kontaktów między Rosją a Unią Europejską." ^{[ 13 ]} Postawa Unii na ostatnim szczycie dała do zrozumienia Rosji, że nie zamierza pozostawiać państw członkowskich bez wsparcia. Dlatego, Rosja: „nie wyklucza zwiększenia w przyszłym roku importu mięsa z Ameryki Łacińskiej, Australii i Nowej Zelandii, jeśli nie zostanie do tego czasu uregulowana sprawa dostaw produktów zwierzęcych z Unii Europejskiej". ^{[ 14 ]}

Moskwa dzięki poparciu ludności, względnej stabilności systemu rządzenia i sprzyjającej koniunkturze na światowym rynku energetycznym może aktywnie forsować własną wizję strategicznych celów i form współpracy. Ale powinna poważnie popracować nad marketingiem politycznym, ponieważ rosyjski przywódca „z wolna staje się czarną owcą europejskich mediów i zbiera cięgi za Czeczenię, za gazową dyplomację czy gnębienie wolnych mediów i opozycji.&rdquo- zwłaszcza w oczach nowej kadry UE. ^{[ 15 ]}

2.2. Unia Europejska — czyli wszyscy za jednego

Rosja zdaje sobie sprawę, iż jej europejska polityka poniosła klęskę. Niemcy, pozostając wiernymi europejskim partnerom, nie zgodziły się na ścisłą współpracę energetyczną z Rosją. Ten fakt przypieczętowała Bruksela tym, iż nie zamierza lekceważyć interesów nowych członków takich jak Polska. Na szczycie w Samarze Unia stanęła po stronie kraju z nad Wisły, przeciwstawiając się tym samym Moskwie. ^{[ 16 ]} Mimo to UE popiera jak najszybsze przystąpienie Rosji do Światowej Organizacji Handlu. „Wszyscy pragniemy, aby Rosja była demokratycznym i kwitnącym państwem.” ^{[ 17 ]} — podkreślił przewodniczący Komisji Europejskiej. Rosyjscy politycy zaś, twierdzą, że rozszerzenie UE o kraje Europy Środkowej były swoistym błędem. Dlatego też, „Unia płaci uwikłaniem w reformy wewnętrzne, spory wokół polityki zagranicznej oraz stosunku do USA” ^{[ 18 ]} twierdzi, Siergiej Karaganow, szef rosyjskiej Rady Polityki Zagranicznej i Obronnej.

Doradca prezydenta Rosji, Siergiej Jastrzembski oświadczył, że weto Polski „podrywa zaufanie do Eurounii” ^{[ 19 ]}. Twierdzi dalej, że: „postępowanie Polski demonstruje, że Unia Europejska nie wyszła jeszcze ze stanu wewnętrznych trudności i instytucjonalnego kryzysu, w jakim się pogrążyła po fiasku referendum w sprawie konstytucji (europejskiej) we Francji i Holandii”. ^{[ 20 ]} Unia trzyma się paradygmatu, który zastosowała przy okazji rozszerzenia. Za swoją misję uznała transformację polityczną i gospodarczą Rosji. Moskwa zaś, stawiała na równoprawny dialog dwóch suwerennych podmiotów.

Według rosyjskiego politologa, Timofieja Bordaczowa Unia błędnie założyła, że stosunki z Rosją będą się rozwijać tak samo, jak miało to miejsce w przypadku krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Wynika to z faktu, iż Rosja nie jest zainteresowana ani transformacją polityczną, gospodarczą a tym bardziej społeczną. Bordaczow dodaje: „Rozbieżność oczekiwań UE wobec Rosji — że dobrowolnie przyjmie ona europejskie standardy — oraz Rosji wobec UE — że Europa uzna specyfikę Rosji i będzie traktować ją jako równorzędnego partnera — utrudnia konstruktywną współpracę.” ^{[ 21 ]}

3. Zdefiniowanie sytuacji decyzyjnej

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Rosja na rozdrożu z dwoma drogowskazami Dość Rusofobii!

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word