Począwszy od roku 1976 gminne oddziały opieki społecznej mają obowiązek analizy potrzeb socjalnych beneficjentów systemu niezależnie od podawanych przez nich podstaw dla pobieranych świadczeń – tzw. skønsprincip, czyli zasada szacowania zapomogi wg rzeczywistego zapotrzebowania, zastąpiona w 1987 roku przez zasadę retsprincip, która wprowadzała stałe stawki większości świadczeń.

W roku 1979, by zmniejszyć bezrobocie, rząd duński wprowadził rozporządzenie (efterlønsordningen) umożliwiające członkom kas bezrobotnych (arbejdsløshedskasse, w skrócie: a-kasse) możliwość przechodzenia na wcześniejszą emeryturę w okresie pomiędzy 60 a 66 rokiem życia. Jest to odpowiednik polskich emerytur pomostowych.

Szczytowy okres państwa dobrobytu w Danii przypada na lata 90-te XX w. Wtedy też stopniowo pojawiają się pierwsze symptomy kryzysu państwa. By utrzymać rozwój powołuje się szereg niezależnych komisji eksperckich, z których chyba najważniejszą obok Komisji Dobrobytu, jest Komisja Społeczna (Socialkomissionen) powstała w 1990 r. jako niezależna instytucja think-tank. Członkowie komisji zastanawiają się nad przyszłością systemu i przedstawiają opinii społecznej pomysły na rozwiązanie ważkich problemów.

Koniec lat dziewięćdziesiątych to także początek niżu demograficznego. Zaczyna się

kryzys państwa opiekuńczego.

Przyczyn jego powstania jest kilka. Żeby wymienić te najważniejsze, należy wspomnieć o zmianach demograficznych, zmianach mentalnościowo-kulturowych, a także migracji ludności i wolnym przepływie kapitału w ramach Unii Europejskiej. Skandynawski model państwa dobrobytu, ale nie tylko, jest najbardziej podatny na pierwszy typ z wymienionych zmian. To dawna krótkowzroczna polityka i nieprzemyślane decyzje mszczą się na systemie socjalnym. Problemem stają się np. emerytury pomostowe, które zmniejszyły chwilowo bezrobocie, ale też usunęły tysiące ludzi z rynku pracy, co prowadzi do pogorszenia sytuacji całego systemu emerytalnego. W połączeniu z niżem demograficznym, czynnik ten stanowi największe zagrożenie dla idei państwa opiekuńczego. Nie jest to jednak problem wyłącznie skandynawski, lecz dotyczy on wszystkich rozwiniętych krajów europejskich. Na marginesie, Dania wg Eurostatu posiada jeden z najwyższych współczynników wzrostu demograficznego w całej UE – mimo wszystko jest on jednak za niski, by zaszła bezbolesna zmiana pokoleniowa na rynku pracy.

Migracje ludności to kolejny problem. Częściowo wiążą się z nimi zmiany mentalnościowo-kulturowe w narodzie. Teza, iż dobrobyt państwa zależy od stosunku jego obywateli do samego państwa może być trudna do obronienia, niemniej zaryzykować można stwierdzenie, iż krąg kulturowy, z którego wywodzą się mniejszości wpływa diametralnie na społeczną realizację zasad państwa prawa. Państwo jako przyjaciel lub jako wróg, czyli klasyczny podział: my i oni. Z wolnym przepływem osób (i kapitału) związane jest także inne, znacznie poważniejsze zagrożenie, jakim jest z jednej strony napływ imigrantów z krajów biedniejszych – co wpływa zarówno pozytywnie jak i negatywnie na system – z drugiej zaś strony odpływ kapitału posiadającego środki wytwórcze do rajów podatkowych.

Wielu Duńczyków uważa, że dobrobyt powinien być w daleko perspektywicznym ujęciu czymś szczególnie duńskim, stąd też wielu pesymistów dostrzega w rozwoju integracji europejskiej poważne zagrożenie dla państwa dobrobytu. Niemniej nie przeszkadza to wcale Danii być jednym z najaktywniejszych – w sensie pozytywnym – graczy na europejskiej scenie politycznej. To już jednak całkiem inna historia.

Czym jest więc państwo dobrobytu? Udzielenie odpowiedzi na pytanie postawione na samym początku niniejszej pracy może być problematyczne. Po części odpowiada na nie już pierwszy podrozdział traktujący o ideach państwa dobrobytu, z drugiej strony rdzeń tekstu opisuje historię tego państwa w Danii. Uwydatnia to fakt, że choć państwo to zalicza się do modelu skandynawskiego, nie jest nim w pełni, gdyż posiada przynajmniej niektóre cechy pozostałych trzech. Uważam, że nie można przedstawić w pełni satysfakcjonującej odpowiedzi, niemniej sądzę, że szczegółowe omówienie przykładu Danii przybliży Czytelnika do pojęcia państwa dobrobytu. W drugiej części omówię obecny system socjalny Danii.

1. 'Nordycki model demokracji i państwa dobrobytu, red. Terje Steen Edvardsen, Bernt Hagtvet, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994
2. 'Greve, B.; Det danske velfærdssamfund; wyd. Columbus 2003'
3. 'Bogen om Danmark; red. Me Christensen, Bolette Rud. Pallesen, Thomas Sehested; Danmarks Nationalleksikon, København 2001'
4. 'Velfærd på vildspor – modsigelser i velfærdssamfundet; red. Erik Christensen, wyd. Frydenlund, København 2004'
5. 'Mogensen, J.; FØR NU TID 1958-1973 Velfærdstro og protester; wyd. Dansklærerforeningen/Skov, Varde 1982, dodruk 1985. '
6. 'Kühle, E.; Danmark Historie Samfund; Hovedfaser i Danmarkshistorien, wyd. Gyldendal'
7. '13 historier om den danske velfærdsstat; red. Klaus Petersen, wyd. Syddansk Universitetsforlag 2003

See other sites: Duński raj

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Duński raj Bóg cię kocha, pedale

Comment on this article..   See comments (9)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Przemysław Piela Współzałożyciel portalu Ateista.pl, w latach 2004-2005 z-ca redaktora naczelnego, do października 2007 r. redaktor naczelny. Student V roku filologii duńskiej oraz I dziennikarstwa i komunikacji społecznej na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu. Przez pewien czas studiował także filozofię. Były wiceprezes PSR. Rocznik 1987, pochodzi z Nowego Targu. Mieszka w Poznaniu.  Numer GG: 3112057  Number of texts in service: 18  Show other texts of this author  Number of translations: 7  Show translations of this author  Newest author's article: Przychodzi baba do lekarza, albo chleb do pijawki