Koncepty i prowokacje Gombrowicza — tak zasadnicze dla jego twórczości — zyskują wyraźny kształt ze względu na swoistą literacką receptę pisarza, którą swego czasu świetnie sformułował Michał Głowiński- „nadliteratura, intertekstualność, parodia konstruktywna”. Tak czytany „Trans-Atlantyk” staje się parodią staroświeckiej gawędy, „Pornografia” nawiązuje do dobrodusznej polskiej powieści wiejskiej, „Kosmos” jest kryminalnym romansem. Dramaty parodiują Szekspira, ostatni zyskuje kształt operetki. Gombrowicz sam przyznawał, że posługuje się formami klasycznymi, bo są one najdoskonalsze, najwyrazistsze, by budować na nich coś świeżego, przesiąkniętego na wskroś duchem współczesności. Pewnej niedzieli zapisał w „Dzienniku” : „Z najgłębszą pokorą wyznaje, ja robak, że wczoraj we śnie ukazał mi się Duch i wręczył mi Program złożony z pięciu punktów” ^{[ 17 ]}. Po wymienieniu kolejnych postulatów pisarz komunikuje: „U dołu widniał ironiczny napis: nie dla psa kiełbasa!”. Dla zrozumienia Gombrowicza potrzeba czegoś więcej — literackiej kompetencji czy po prostu niebanalnej wrażliwości? Nie mnie to oceniać. Niemniej — poznawszy się choć odrobinę na Gombrowiczu — trudno nie odczytać ironii w stwierdzeniu: „Jest niepodobieństwem podjąć wszystkie wymogi Dasein’u, a zarazem pić kawę z rogalikami na podwieczorek. Lękać się nicości, ale bardziej bać się dentysty. Być świadomością, która chodzi w spodniach i rozmawia przez telefon” ^{[ 18 ]}. Można tak. Nawet trzeba.

Bibliografia:

1. Cataluccio Francesco, Illg Jerzy, Gombrowicz filozof , Kraków, Znak 1991.
2. Gombrowicz Witold, Dramaty . Ślub , Kraków, Wydawnictwo Literackie 1987.
3. Gombrowicz Witold, Dziennik 1953-1956 , Kraków, Wydawnictwo Literackie 1988.
4. Gombrowicz Witold, Kosmos , Kraków, Wydawnictwo Literackie 1986.
5. Gombrowicz Witold, Pornografia , Kraków, Wydawnictwo Literackie 1986.
6. Janion Maria, Forma gotycka Gombrowicza [w:] Gorączka romantyczna , Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy 1975.
7. Jarzębski Jerzy, Gra w Gombrowicza , Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy 1982.
8. Łapiński Zdzisław, Gombrowicz i krytycy , Kraków-Wrocław, Wydawnictwo Literackie 1984.
9. Margański Janusz, Gombrowicz-wieczny debiutant , Wydawnictwo Literackie 2001.
10. Markowski Michał Paweł, Czarny nurt. Gombrowicz, świat, literatura , Kraków, Wydawnictwo Literackie 2004.
11. Żółkoś Monika, Ciało mówiące , Gdańsk, słowo/obraz terytoria 2001.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Lista Ateistów źle wpływa na sakramenty święte Naturalny porządek rzeczy

Comment on this article..   See comments (3)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word