Jeśli chcesz sobie odpowiedzieć na pytanie czy żyjesz w wolnym systemie i wolnym państwie i społeczeństwie, musisz przyjrzeć się potencjalnym zagrożeniom dla wolności. Historia wolności jest tak naprawdę historią zagrożeń z jakimi wolność musiała się zmierzać. Do takich zagrożeń należeć mogą: nacisk tradycji, zabobonów i obrzędów, mnożenie tabu, dominacja wybranych klas społecznych i ich hermetyczność (społeczeństwo zamknięte), sztywna stratyfikacja społeczna, cenzura, teokracja (implikuje ona nie uznawanie lub niedocenianie potrzeb doczesnych ludzi) , dominacja jednej ideologii/idei/religii i aplikowanie jej do wszystkich dziedzin życia, plemienność, kultura vendetty, bezprawie (lub niejasne prawo) i odpowiedzialność zbiorowa. Jak widać wolność jest kwestią materii, czasu i przestrzeni, czyli kwestia stosunków miedzy władzą i obywatelami, oraz między obywatelami. Wolność nie jest więc abstrakcją, bo można ją mierzyć obserwując fronty walki owej wolności z zagrożeniami. Taką postawę zalecał m.in. Jefferson: „ceną wolności jest nieustanna czujność".

Wielkim, a niedocenianym często zagrożeniem dla wolności są fałszywe definicje wolności. Na przykład definicja stoicka wolności, jako umysłowej samokontroli. Warto tu przytoczyć kontrowersje miedzy Voltaire'm a Fryderykiem Wielkim na ten temat. Wbrew temu co piszą krytycy Voltaire’a, pisarz nie płaszczył się przed Fryderykiem nawet jako królem (od 1740 roku). Pochlebstwa są raczej umiarkowanie i równomiernie rozłożone po obu stronach. Fryderykowi pisze Voltaire 23 stycznia 1738 roku swoje zdanie o wolności. Nie zgadza się z leibnizowską protestancką jej wizją jaką przedstawia Fryderyk (wolność jako przede wszystkim samodyscyplina) i odpowiada, że „być wolnym to znaczy (móc) działać": Si c'est moi, je sius libre, car être libre, c'est agir. Ce qui Est passif n'est point libre ^{[ 1 ]}.

Chodzi więc o wolność inicjatywy, choć oczywiście nie ma wolności działania bez wolności sumienie i myślenia, oraz wyrażania opinii. Dziś mamy do czynienia z inną fałszywą teorią wolności, która nakazuje przyznawać np. muzułmanom w Europie prawo do stosowania szarijatu, co oznacza, że wolność staje się wartością względną, ustępując relatywizmowi kulturowemu. W efekcie uzyskujemy rezultat taki; szarijat i poligamia tuż obok British Library, pomnika liberalnej kultury, szukającej tego, co wolne i uniwersalne, ważniejsze od tradycji i jej przesądów. Niedawno w FILM-ie Juliette Binoche ładnie powiedziała, że tradycyjna moralność nie przydaje się w dzisiejszym świecie, lepsza jest tu intuicja i zdrowy rozsądek.

Comment on this article..   See comments (7)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Piotr Napierała Urodzony w 1982r. w Poznaniu - historyk; zajmuje się myślą polityczną oświecenia i jego przeciwników i dyplomacją Francji i Anglii XVIII wieku, a także kwestiami związanymi z ustrojem państw (Niemcy, Szwecja, W. Brytania, Francja) w tej epoce.  Private site  Number of texts in service: 74  Show other texts of this author  Newest author's article: Bernard-Henri Lévy American Vertigo