Wedle opowieści Żydów było to miejsce bardzo brutalne, co było zasługą „Poznańczyków". Zbiorowy list protestacyjny przeciwko obozowi ukazał się w „Robotniku", sygnowany przez m.in. Andrzeja Struga, Stefana Żeromskiego, Baudouina de Courtenay oraz kilku liderów PPS. W końcu 9 września obóz został zawieszony. Drugi transport z obozu padł ofiarą „tajemniczego wypadku kolejowego nieopodal Lublina". ^{[ 37 ]} Zginęło w nim 20 osób a wiele zostało rannych.

Choć pierwsza sejmowa komisja śledcza II RP powstała w związku z obawą o faszystowski zamach stanu organizacji antysemickiej dopiero w 1924, jednak już w 1920 posłowie żydowscy domagali się powołania sejmowej komisji śledczej właśnie w związku ze sprawą Jabłonny. Wniosek złożony został w Sejmie 24 września 1920 r. przez posłów: Grunbauma, Farbsteina, Hartglasa i in. „w sprawie polityki prześladowania żydów, uprawianej przez Rząd". ^{[ 38 ]} Opisywano tam nie tylko sam obóz, ale i pokazywano mechanizmy społeczno-wojskowe, jakie doprowadziły do zbudowania „legendy o zdradzie żydowskiej". Czytając materiały na ten temat, uderzające są analogie do Dolchstoßlegende, którą w 1919 stworzyli antysemici niemieccy.

Jednym z więźniów Jabłonny był Józef Lejtes, artylerzysta z 16 pułku konnej artylerii, który do armii zgłosił się z patriotycznej potrzeby na ochotnika. Obecnie uznany za jednego z najwybitniejszych twórców polskiego kina przedwojennego. Jak wspominał jeszcze w latach 80., „Jabłonna, pierwszy obóz koncentracyjny dla polskich żołnierzy 'wyznania mojżeszowego'" była dlań "bolesnym rozczarowaniem" ^{[ 39 ]}.

Innym obozowiczem był Alfred Tejtelbaum ^{[ 40 ]}, który później został Alfredem Tarskim, co dało mu tyle, że określano go „żydowską przechrztą". Jego kariera była blokowana do końca II RP. Choć był już wówczas logikiem światowej sławy, nie otrzymał własnej katedry. Poznań posunął się do tego, że gdy w 1937 zwolniła się katedra logiki, pospiesznie ją zlikwidowano wobec realnej groźby, że przypadłaby Tarskiemu. Przed II wojną wyjechał do USA, gdzie wyrobił sobie opinię jednego z największych logików wszechczasów. Wbrew jednak wszystkiemu, do końca życia czuł się Polakiem. ^{[ 41 ]} Był zdeklarowanym ateistą ^{[ 42 ]}, który zauważył: „Religia dzieli ludzi, logika ich łączy".

Temat ten przedstawiony jest jedynie zarysowo. W rozwinięciu będzie on przedmiotem drugiej części mojej książki Kościół a faszyzm, która w całości poświęcona zostanie omówieniu zjawiska faszyzmu, parafaszyzmu oraz antysemityzmu w Polsce. Będę wdzięczny za wszelkie uwagi krytyczne i sugestie.

Comment on this article..   See comments (83)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Mariusz Agnosiewicz Redaktor naczelny Racjonalisty, założyciel PSR, prezes Fundacji Wolnej Myśli. Autor książek Kościół a faszyzm (2009), Heretyckie dziedzictwo Europy (2011), trylogii Kryminalne dzieje papiestwa: Tom I (2011), Tom II (2012), Zapomniane dzieje Polski (2014).  Private site  Number of texts in service: 952  Show other texts of this author  Number of translations: 5  Show translations of this author  Newest author's article: Oceanix. Koreańczycy chcą zbudować pierwsze pływające miasto