W artykule 50 kodeksu karnego nie uregulowano sposobu podania do publicznej wiadomości. Uznaje się, że powinien być on adekwatny do wagi sprawy oraz względów celowościowych, jakimi motywowane było zastosowanie tego środka karnego. Orzecznictwo SN wskazuje, iż sąd w przypadku każdej sprawy, w której występuje podstawa do zastosowania tego środka karnego powinien szczegółowo rozważyć formę publikacji. „Środki masowego przekazu, a w szczególności czasopismo, a natury rzeczy zajmują się problematyką ogólną z zakresu zagadnień społecznych, gospodarczych i politycznych. Stąd też, nie pomniejszając znaczenia podania wyników do publicznej wiadomości w czasopismach, należy uznać, że z reguły będzie chodzić o skazania za przestępstwa większej wagi poważnie zagrażające interesom ogólnym, a ewentualnie nawet indywidualnym. W innych przypadkach lepiej rozważyć upublicznienie wyroku w lokalny sposób" ^{[ 14 ]}.

Sąd decydując się zastosować ten środek karny powinien w wyroku w sposób dokładny określić, w jaki sposób należy ogłosić wyrok - motywuje się to tym, że sposób podania wyroku do publicznej wiadomości wpływa na dolegliwość tego środka karnego. Za zasadne uznaje się aby w każdym przypadku wynikało to z sentencji wyroku np. opublikowania w prasie, radio, telewizji albo podania do publicznej wiadomości w zakładzie pracy, instytucji, stowarzyszeniu lub organizacji, do której sprawca należy albo na szkodę, której popełnił przestępstwo.

Należy dodać, iż w świetle obowiązującego stanu prawnego, zarówno na podstawie przepisów art. 50 k.k., jak również art. 413 k.p.k. oraz art. 197 — 199 k.k.w. nie jest możliwe orzeczenie podania wyroku do publicznej wiadomości wraz z publikacją wizerunku oskarżonego. W literaturze za trafne uznaje się stanowisko SN, które wyklucza możliwość takiego orzecznictwa, a w sytuacji gdyby nastąpiło przekroczenie przez sąd upoważnienia wynikającego z obowiązującego prawa to powinno ono skutkować uznaniem że doszło do orzeczenia kary nieznanej ustawie (art.439 pkt. 5 k.p.k.) będącej bezwzględną podstawą uchylenia orzeczenia. Takie stanowisko nie zostało jednak przyjęte w orzecznictwie. W literaturze przedmiotu uznaje się, że podanie wyroku do publicznej wiadomości wraz z wizerunkiem oskarżonego stanowi dodatkowy i pozaustawowy przykład napiętnowania oskarżonego, który narusza funkcje gwarancyjne prawa karnego. W wyroku SN z dnia 1 sierpnia 2007 roku podkreślono, iż stosowne artykuły k.p.k. nie przewidują, by publikacja zawierała wizerunek oskarżonego, z tego też względu orzeczenie przez sąd o publikacji wyroku wraz z tym wizerunkiem, uznawane jest za przekroczenie upoważnienia wynikającego z art. 50 k.k. Tym samym należy traktować takie działanie jako przykład rażącego naruszenia prawa. W przywołanym orzeczeniu SN rozstrzygał sprawę oskarżonego, który został uznanym winnym kierowania samochodem osobowym w stanie nietrzeźwości. Na mocy decyzji sądu winny popełnienia przestępstwa otrzymał karę 2 lat pozbawienia wolności (wpływ na tak surowy wyrok miał fakt, iż winny naruszył zakaz prowadzenia pojazdów, wydany wskutek popełnienia tego samego typu przestępstwa). Oprócz wymienionej kary sąd zadecydował o zastosowaniu dwóch środków karnych — zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 10 lat oraz podanie niniejszego wyroku do publicznej wiadomości poprzez trzykrotne ogłoszenie go w Gazecie K. wraz z publikacją wizerunku oskarżonego.

„Apelację od tego orzeczenia wniósł obrońca skazanego i zarzucając wymierzanie oskarżonemu rażąco niewspółmiernie surowej kary oraz niesłuszne zastosowanie środka karnego w postaci publikacji wizerunku oskarżonego, co jest sprzeczne z art. 50 k.k. w zw. z art. 197 — 199 k.k.w., postulował warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności i uchylenie wyroku w części nakazującej publikację wizerunku oskarżonego. Sąd Okręgowy wyrokiem z 29 listopada 2006 zaskarżony wyrok utrzymał w mocy, uznając apelację za bezzasadną" ^{[ 15 ]}. Odnosząc się do zaskarżonego wyroku wskazywano, iż publikacja wizerunku traktowana jest jako szczególny sposób podania wyroku do publicznej wiadomości.

Obrońca, reprezentujący interesy oskarżonego, wskazywał w treści złożonej kasacji, iż wizerunek oskarżonego nie jest elementem wyroku, a opublikowanie go stanowiło narażenie go na dodatkową dolegliwość. SN analizując argumentacje obrony nie przychylił się do jej racji, jednakże wskazywał, że doszło do naruszenia art. 50 k.k. — wiązało się to z faktem przekroczenia upoważnienia, które zawarto w tym przepisie. Zdaniem sędziów SN naruszenie prawa miało rażący charakter. Wynikało ono z błędnej interpretacji art. 50 dokonanej przez sędziów sądu rejonowego, argumentacja SR nie została potwierdzona przez SN. Wchodzący w skład orzekający SN sędziowie przekonywali, że rażące naruszenie prawa w sposób istotny wpływało na treść orzeczenia z tego względu, że doszło do pozaustawowego napiętnowania oskarżonego, a przez to naruszono funkcje gwarancyjne prawa karnego ^{[ 16 ]}.

Na podstawie analizy art. 50 k.k. można stwierdzić, iż do publicznej wiadomości podawany jest wyrok, choć nie jest to stanowisko dominujące w doktrynie. „W celu prawidłowego odkodowania treści tej tezy konieczne jest sięgnięcie do przepisów kodeksu karnego wykonawczego oraz kodeksu postępowania karnego. Warto zauważyć, że zgodnie z art. 198 § 1 k.k.w. w razie orzeczenia podania wyroku do publicznej wiadomości przez ogłoszenie w czasopiśmie, sąd przesyła odpis wyroku lub wyciąg z wyroku, ze wzmianką dotyczącą prawomocności, redakcji określonego w wyroku czasopisma" ^{[ 17 ]} z poleceniem wydrukowania w jednym z najbliższych jego numerów. Z kolei zgodnie z art. 199 § 1 k.k.w. w przypadku orzeczenia tego środka karnego w inny sposób, aniżeli wskazany powyżej, sąd wydaje komu należy odpowiednie polecenie, przesyłając jednocześnie odpis wyroku bądź wyciąg z wyroku ze wzmianką o prawomocności. Na podstawie obu tych regulacji można stwierdzić, iż publikacji podlega jedynie odpis bądź wyciąg, nie zaś odpis z uzasadnienia czy jego wyciąg. Polskie prawodawstwo nie ustaliło jednak do tej pory żadnej definicji terminu „odpis" lub „wyciąg". Z tego też względu odwołać należy się do zapisów stosowanych w języku polskim oraz w języku prawniczym. Zasadniczo uznaje się, że termin „odpis" oznacza kopię odzwierciedlającą w sposób wierny treść wyroku, a „wyciąg" to skrótowy wypis obszernej treści, urywek, fragment wypisu z większej całości, skrót.

Regulamin sądów powszechnych precyzuje fragmenty z wyroku, które podlegają publikacji tj. imię i nazwisko, datę i miejsce urodzenia, imiona rodziców skazanego, czas, miejsce oraz rodzaj popełnionego przestępstwa oraz podstawę prawną skazania wraz z wymiarem kary, zaś przy kwalifikacji kumulatywnej oraz karze łącznej w ogłoszeniu należy podać najsurowszy przepis, na którego podstawie kara została wymierzona. Zgodnie z tym regulaminem za niedopuszczalne uznaje się publikowanie danych dotyczących pokrzywdzonego, chyba że jest to uzasadnione jego interesem i wyraził na to zgodę, składając stosowne oświadczenie.

W tym przypadku nie można zgodzić się ze stanowiskiem SN, który twierdził, iż słowo „wyrok" użyte zostało w sensie szerokim i nie może dotyczyć uzasadnienia wyroku lub jego części. O celowości szerszego lub węższego podania wyroku do publicznej wiadomości decyduje sąd orzekający, mając na uwadze przede wszystkim, czemu powinna służyć kara dodatkowa. Także przepisy odnoszące się do procedury karnej dokonują istotnego rozróżnienia pomiędzy pojęciami „wyrok", a „uzasadnienie". „Po pierwsze przepis art. 413 § 1i 2 k.p.k. wyraźnie wskazuje elementy wyroku, wśród których brak jest jakiejkolwiek wzmianki jakoby jednym z tych elementów było uzasadnienie wyroku. Po drugie, zasadniczo uzasadnienie wyroku jest sporządzane na wniosek, o czym stanowi art. 422 § 1 k.p.k. Nie jest więc możliwe do przyjęcia, że na podstawie obowiązujących przepisów procedury karnej następowałoby sporządzenie wyroku z urzędu tylko dlatego, że został orzeczony środek karny podania wyroku do publicznej wiadomości" ^{[ 18 ]}

Zarówno normy prawne zawarte w kodeksach karnym jak i postępowania karnego wskazują, iż nie jest możliwe podanie wyroku do publicznej wiadomości na dwa lub więcej sposobów ani też wielokrotne podawanie wyroku do publicznej wiadomości w określony sposób. Zastosowanie przez ustawodawcę sformułowania „w określony sposób", sugeruje, iż ten środek karny stosuje się tylko raz i tylko w określony sposób.

Comment on this article..   See comments (4)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Mirosław Woroniecki Adwokat, specjalista prawa gospodarczego, cywilnego i prawa karnego gospodarczego, historyk doktryn politycznych i prawnych, doradca organizacji pozarządowych. Przewodniczący Rady Stowarzyszenia Dom Wszystkich Polska  Number of texts in service: 52  Show other texts of this author  Newest author's article: Dwie lewice