Kalendarium. Ważniejsze daty z życia Mahatmy Gandhiego

02. 10. 1869 r. — data narodzin w Porbandar, prowincja Gudżarat, w Indiach zachodnich. Przynależność do kasty (warny) wajszjów, a ściślej baniów (kupców). Ojciec jest „premierem" na dworze radży.

1883 r. — małżeństwo z Kasturbaj. Oboje mają po trzynaście lat. Gandhi walczył potem ze zwyczajem małżeństw w tak wczesnym wieku.

1887 r. — śmierć ojca. Mohandas nie był przy śmieci ojca, oddaliwszy się do sypialni, co było potem źródłem samoobwiniania się o brak opanowania nad popędem seksualnym. Gandhi składa wiele lat później śluby odwołujące się do istniejącego w braminizmie idei brahmaczarii.

1888 r. — wyjazd do Londynu na studia prawnicze, powrót do domu w roku 1891.

1893 r. — wyjazd do Afryki południowej, zatrudnienie w firmie kupieckiej przez hinduskiego muzułmanina.

1893 — 1914 — lata walki o zniesienie dyskryminacji społeczności indyjskiej.

1897 r. — udział w wojnie z Burami po stronie brytyjskiej. Gandhi formuje oddział sanitarny.

1904 r. — założenie tygodnika „Indian Opinion".

1906 r. — rebelia Zulusów. Sympatie Gandhiego są po stronie Zulusów, udziela im pomocy medycznej na równi z rannymi żołnierzami brytyjskimi, ale jego oddział sanitariuszy stoi przy rządzie brytyjskim.

Pierwsza kampania satyagrahy (Johanesburg).

1908 r. — pierwsze aresztowanie.

1910 r. — założenie aśramy, nazywanej m.in. farmą Tołstoja. Gandhi korespondował z Tołstojem, był pod wrażeniem jego życia na Jasnej Polanie.

1914 r. — układ z władzami brytyjskimi, uzyskanie praw dla ludności indyjskiej. Opuszczenie Afryki. Krótki pobyt w Anglii i powrót do Indii. Działa w Kongresie Indyjskim.

1915 r. — założenie aśramu — Satyagraha Ashram — w pobliżu Allahabadu. Gandhi przyjmuje rodzinę niedotykalnych. Od tego czasu wciąż będzie walczył o ich prawa w ramach wspólnoty indyjskiej.

1916 — sprawa Czamparam w stanie Bihar. Gandhi wymusza zmianę w opodatkowaniu w stosunku do biedniejących chłopów uprawiających indygo wywożone do Anglii.

1918 r. — próby rekrutacji Hindusów do wojska, Gandhi stoi na stanowisku, że Koronie Brytyjskiej należy się pomoc od członków wspólnoty imperium brytyjskiego, a Indie wciąż widzi jako element owej wspólnoty.

1919 r. — ustawy Rowletta. Odpowiedzią na niesprawiedliwe prawa jest pierwsza ogólnoindyjska kampania satyagrahy. Masakra w Armitsarze. Odwołanie kampanii.

1919 r. — założenie tygodnika „Young India".

1920 r. — wybór na prezesa Ogólnoindyjskiej Ligii Niepodległości. Manifestacyjne zwrócenie odznaczeń otrzymanych niegdyś od Brytyjczyków (Gandhi dostał je za odwagę w ratowaniu rannych w Afryce).

1921 r. — otwarcie pierwszego sklepu z płótnem samodziałowym w Bombaju. Monopol Brytyjczyków został oficjalnie w ten symboliczny i praktyczny sposób przełamany. Gandhi zmienia ubiór — odtąd nosi już tylko tradycyjne w niższych warstwach dhoti. Masowe akcje nieposłuszeństwa obywatelskiego. Początek ścisłej współpracy z J. Nehru.

1922 r. — zamordowanie przez manifestantów kilku policjantów w Chauri Chaura. Gandhi odwołuje akcję nieposłuszeństwa obywatelskiego na terenie całych Indii przy początkowym sprzeciwie kręgu swoich współpracowników (w tym J. Nehru). Aresztowanie. Tzw. „wielki proces" w Ahmadabadzie. Skazanie Gandhiego na 6 lat więzienia.

1923 r. — w więzieniu Gandhi pisze, m.in. książkę „Satyagraha w Afryce Południowej" oraz fragmenty swojej „Autobiografii".

1924 r. — operacja i zwolnienie z więzienia.

1930 r. — historyczny „Marsz Solny". Gandhi idzie od swojej aśramy do Dandii, nad brzeg Oceanu Indyjskiego (ok. 200 mil). Po marszu i pierwszych czynnościach warzenia soli do aresztu trafia ok. 100 tys. uczestników satyagrahy i działaczy Kongresu. Na końcu aresztowany jest Gandhi.

1931 r. — wypuszczenie z więzienia. Prawie prosto z celi Gandhi jedzie na konferencję okrągłego stołu w Londynie. Spotkanie nie przynosi żadnego efektu.

1932 r. — ponowne aresztowanie. Gandhi ogłasza głodówkę. W tym samym roku zostaje zwolniony.

1932-1939 — skoncentrowanie działalności na sprawie niedotykalnych.

1933 r. — nowa nazwa tygodnika „Young India" — „Harijan". Hirijanami czyli „dziećmi boga" nazywa Gandhi niedotykalnych. 21-dniowa głodówka na rzecz zniesienia niedotykalności. 10-miesięczna wędrówka po kraju, propagowanie zniesienie niedotykalności.

1940 r. — aresztowanie 23 tysięcy współpracowników satyagrahy żądających swobody opinii publicznej.

1942 r. — wznowienie wydawania pisma „Harijan" po 15-miesiecznym zawieszeniu przez władze. Rozmowy z S. Crippsem, odrzucenie brytyjskich propozycji. Rezolucja „Quit India" — opuście Indie. Aresztowanie wraz z żoną i sekretarzem. Odosobnienie w pałacu Aga Khan w Punie.

1944 r. — śmierć żony w areszcie.

1946-1948 — próby pojednania hinduistów z muzułmanami. Głodówka powstrzymuje wzajemną rzeż w Kalkucie. Trudna wędrówka po kraju, Gandhi spotyka się z niezrozumieniem i agresywnymi zachowaniami.

1947 — oficjalne przejęcie władzy przez wolne Indie. Podział na Indie i Pakistan. Na czele „Kraju Czystych" staje Jinnah, na czele rządu indyjskiego J. Nehru. Gandhi nie przybywa na uroczystość. Pości w swojej aśramie. Nie akceptuje podziału Indii.

30. 01. 1948 r. — zabójstwo Mahatmy w New Delhi. Zamachu dokonuje V.N. Godse, hinduista, bramin, redaktor pisma związanego z ugrupowaniem Hindi Mahasabha.

Bibliografia

1. Arhur. L. Basham, Indie, tłum. Z. Kubiak, Warszawa 1964.
2. J.L. Brockington, Święta nić hinduizmu, tłum. Józef Marzęcki, Warszawa 1990.
3. Catherin Clement, Gandhi — mocarz wolności, tłum. Ł. Częścik, Wrocław 1994.
4. Henryk Elzenberg, Z dziejów filozofii kultury, Kraków 1991.
5. Erich Frauwallner, Historia filozofii Indyjskiej, tłum. L. Żylicz, Warszawa 1990.
6. Mohandas. Karamczand Gandhi, Autobiografia. Dzieje moich poszukiwań prawdy, tłum. J. Brodzki, Warszawa 1973.
7. Janusz Justyński, Myśl społeczna i polityczna renesansu indyjskiego, PWN 1985.
8. Jan Kieniewicz, Historia Indii, Ossolineum 1980.
9. Ilja Lazari-Pawłowska, Gandhi, Warszawa 1967.
10. Bogusław Mrozek, Gandhi, Warszawa 1977.
11. Stanisław Tokarski, Jogini i wspólnoty. Nowoczesna recepcja hinduizmu, Ossolineum 1987.
12. Stanley Wolpert, Gandhi, tłum. J. i T. Jurewiczowie, Warszawa 2003.
13. Joanna Żak-Bucholc, Mistrz duchowy wobec Absolutu. Próba interpretacji fenomenu indyjskich guru, praca magisterska pod kier. prof. J. Jastrzębskiego, Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1992. Fragmenty pracy zob. też: J. Żak-Bucholc,Samotni asceci i wspólnoty klasztorne w Indiach oraz Guru — indyjski ideał mądrości, Racjonalista.pl

Comment on this article..   See comments (6)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word