Tym niemniej, sądzę, nie należy tego odczytywać w kategoriach narodowych, lecz kulturowych. W swoim uwielbieniu dla kultury renesansowej Nietzsche był ponadnarodowy.

Gdyby bowiem odczytywał instrumentalizację religii jako zwykłe projekty polityczne poszczególnych krajów, nie mógłby nie dostrzec, że Reformacja z jednej strony zepchała Renesans do podziemia, z drugiej jednak doprowadziła do triumfu tych, którzy ją wykorzystali politycznie. W XX wieku Niemcy stały się najsilniejszym organizmem politycznym Europy.

Dziś żyjemy w Europie w której supremację polityczną wygrały kraje reformacyjne, w Europie triumfującej reformacji, która wyniosła Niemcy, Skandynawię, Szwajcarię, Holandię i Anglię ponad kraje kontrreformacyjne i renesansowe. Polska, Włochy, Węgry i Turcja odzyskały dziś wprawdzie niepodległość polityczną, lecz kulturowo są dziś krajami przegranymi. Dawne centra Renesansu są dziś swoimi własnymi cieniami.

Węgry: enfant terrible Unii Europejskiej

Najmocniejsza świadomość krzywdy historycznej tli się dziś na Węgrzech. Węgry najszybciej zbuntowały się przeciwko idei Unii Europejskiej. Od kilku już lat Węgry są dla Brukseli największym enfant terrible Unii. Dziś rząd węgierski ma w Unii przyprawioną gębę ideologicznego rozrabiaki uderzającego w religijne nuty. Być może jednak Węgry są dziś chłodnym graczem, który uznał, że albo dasz sobie narzucić instrumentarium ideologiczne sąsiadów albo ułożysz sobie własne ideolo polityczne, które pomoże ci zrealizować konkretny geopolityczny interes.

Choć jestem wielkim miłośnikiem idei renesansowych, myślę, że w zjawiskach tych należy zawsze widzieć przede wszystkim instrumenty polityczne. Każdy kraj dobiera je sobie zgodnie z aktualną geopolityką. W XV w., kiedy Węgry z jednej strony naciskane były przez fundamentalizm islamski, z drugiej — przez fundamentalizm katolicki, opcja renesansowa pozwalała Węgrom najlepiej zrealizować własny interes, w sojuszu który się wówczas ułożył wraz z Polską i Włochami. Dzisiejsze Węgry odnalazły się w układzie „postreformacyjno-postkolonialno-postoświeceniowym". Wytworzenie nieprzystawalności ideologicznej to sposób na wygenerowanie odpowiedniego ciśnienia odśrodkowego wewnątrz kraju, a głównym zewnętrznym sojusznikiem politycznym w tym układzie staje się postsowiecka Rosja. Układ ten może dziwić jedynie tego, kto nie rozumie, że instrumenty religijne w politykach krajowych zawsze były cynicznymi interesami i instrumentami do osiągania własnych celów.

Orban ogłosił, że Zachód się skończył, że UE się skończyła i nie może już pomóc Węgrom wyjść z kryzysu, podnosząc jednocześnie, że Węgry nie zamierzają być kolonią zdominowaną przez MFW i Komisję Europejską. Zamierzają za to iść ku Wschodowi.

Można podać dziesiątki przykładów historycznych, w których widać analogiczne mechanizmy: kraj, który chce rozegrać partię polityczną wobec katolickich sąsiadów, zaczyna podbijać bębenek innowierczy bądź laicki. Kraj, który gra przeciwko krajom świeckim, zaczyna podbijać bębenek religijny, dowolnej religii. Dlatego właśnie przeciwko świecko-protestanckim USA, kraje muzułmańskie uruchamiają dziś instrumenty fundamentalizmu islamskiego. Sam islam nie wystarczał tutaj, tak jak w XVI w. do przewalczenia renesansowego tolerancjonizmu religijnego nie wystarczał zwykły katolicyzm, lecz była potrzeba wygenerowania chrześcijańskiego fundamentalizmu.

Kiedy sytuacja się stabilizuje politycznie — ideologie zaczynają zanikać lub łagodnieć. Aż do czas, kiedy znów są potrzebne dla jakiejś rozgrywki z sąsiadami.

See other sites: Unia Wyszehradzko-Krakowska jako pierwowzór Unii Europejskiej

Comment on this article..   See comments (5)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Mariusz Agnosiewicz Redaktor naczelny Racjonalisty, założyciel PSR, prezes Fundacji Wolnej Myśli. Autor książek Kościół a faszyzm (2009), Heretyckie dziedzictwo Europy (2011), trylogii Kryminalne dzieje papiestwa: Tom I (2011), Tom II (2012), Zapomniane dzieje Polski (2014).  Private site  Number of texts in service: 952  Show other texts of this author  Number of translations: 5  Show translations of this author  Newest author's article: Oceanix. Koreańczycy chcą zbudować pierwsze pływające miasto