W dzisiejszej Polsce — kraju poddanym neokolonizacji gospodarczej — polonofobia stała się panującą ideologią o charakterze półoficjalnym. Stała się ideologią saloników naszej elitki, czyli tych kręgów, które dzierżą dziś opiniotwórczy rząd dusz. Kto nie jest polonofobem ma mniejszą możność wybicia się. I z drugiej strony im kto jest większym polonofobem tym większe spadają nań splendory, uznania i wyróżnienia. Nie należy się temu dziwić ani na to oburzać. Jest to naturalny układ rzeczy w krajach podbitych — politycznie bądź gospodarczo, gdyż jest to jeden z instrumentów neokolonialnej władzy.

Nie należy też w czambuł potępiać polonofobów, gdyż wielu nie tworzy takich narracji, lecz jedynie nasiąka tym klimatem kulturowym i go reprodukuje. Polonofobia wśród obecnych elit jest jakby stanem naturalnym i by poza nią wyjść potrzeba nadzwyczajnego wysiłku intelektualnego a następnie odwagi i gotowości do ostracyzmu.

Polonofobia w naszej kulturze współczesnej jest dziś naturalnym zjawiskiem towarzyszącym neokolonizacji.

Laureatka literackiej Nagrody Nike na temat historii Polski zreprodukowała najbardziej kuriozalny pakiet mitów parahistorycznych. Polska miała oczywiście niewolników, choć trzeba pamiętać, że było to w okresie panowania — by tak to ująć — Piasta Kołodzieja (o tym na końcu).

Nie jest też do końca prawdą, że Polska była państwem bez stosów dla kobiet. W okresie chrześcijańskim było ich nieco w miastach, które były pod najmniejszym wpływem kultury polskiej częściami Rzeczypospolitej. Przede wszystkim jednak o wiele więcej było ich w okresie przedchrześcijańskim: tak jak i w innych krajach słowiańskich praktykowany był na ziemiach polskich obyczaj podobny do hinduskiego sati. Obyczaj ten według Thietmara występował jeszcze w państwie Mieszka, żony miano tu po śmierci męża ścinać i palić na stosie. Różni autorzy (zarówno bizantyjscy jak i łacińscy) opisują takie obyczaje u różnych Słowian, przy czym nie uważano tego za karę (Bonifacy: „z taką gorliwością przestrzegają wzajemnej miłości małżonków, że kobieta gdy jej mąż umrze, nie chce żyć dłużej. I z uznaniem spotyka się wśród nich taka niewiasta, która własnoręcznie sobie śmierć zadaje i na jednym stosie spłonie ze swoim mężem"). Pisarz arabski X w. Al-Masudi stwierdza, że obyczaje Serbów „są w tym podobne do obyczajów Hindusów" (podaję za prof. Aleksandrem Gieysztorem, „Mówią Wieki" I/1968). Warto pamiętać, że nie tylko na poziomie genetycznym odnajdujemy w Polsce więzi z Doliną Indusu.

Kto jednak potrafi na historię patrzeć jako proces ewolucyjny i w sposób porównawczy, choćby tylko w skali europejskiej, nie może nie ulec fascynacji Polską, która wprawdzie tak jak każdy kraj miała swoje różne momenty, wzloty i upadki, która oczywiście nie była monolitem, która niewątpliwie jednak była awangardą cywilizacyjną. Przykre jest to, że współczesna polska elitka kompletnie pomija ten przekaz, stara się go zamilczeć lub zdeformować, domagając się natomiast stałych rozliczeń i kajań za marginalia.

Ponieważ tak się dziś poukładała nasza historia, że to akurat polska prawica ma mocniejszy związek z polskim ludem, przeto i nie ma ona problemu z narracją polonofobiczną, będąc na nią zaimpregnowaną przez swój związek z „żywą tkanką społeczną", niniejszy tekst adresowany jest do lewicy, która niestety mocno się zagubiła historiozoficznie i w dużej mierze uległa polonofobicznej narracji neokolonialnych ośrodków opiniotwórczych.

Lewicy chciałbym dać pod rozwagę zapewne nieznane jej refleksje i opinie o polskich dziejach autorstwa kluczowych „ojców duchowych" współczesnej lewicy: Nietzschego (ojciec lewicy kulturowej w jej postmodernistycznym wydaniu) oraz Marksa (ojciec lewicy ekonomicznej i społecznej).

Obaj ci panowie mieli o Polsce takie opinie, jakie dziś przypisywane są „wojującemu nacjonalizmowi". Obaj uważali naród polski za awangardę cywilizacyjną, zjawisko wyjątkowe w Europie, które jest wyrazem tendencji najszlachetniejszych (Nietzsche) lub najbardziej postępowych (Marks). Ich zestawienie jest o tyle ciekawe i płodne poznawczo, że każdy z nich był polonofilem z całkowicie innych, można by powiedzieć, że z przeciwstawnych powodów, dlatego dopiero synteza tych opinii daje obraz naprawdę frapujący.

W moim przekonaniu ani Nietzsche ani Marks nie rozumieli w pełni polskiej historii w jej ewolucyjnej dynamice, lecz obaj potrafili dostrzec zjawiska o charakterze awangardowym. Nietzsche lepiej zrozumiał kulturę sarmacką, Marks — romantyczną. Nietzsche widział awangardę Polski w okresie jej wzlotu, Marks — w okresie jej upadku.

Nietzsche: Polska jako wyzwolenie umysłowe

Nietzsche widział w kulturze sarmackiej źródło wolności jednostki i najwyższej emancypacji — przede wszystkim źródło wyzwolenia intelektualnego. Uważał, że twórcy dwóch największych przewrotów światopoglądowych w dziejach ludzkości: Kopernika (zaprzeczenie „oczywistości" zmysłów co do świata przyrodniczego) i jego własny (zaprzeczenie „oczywistości" rozumu co do porządku moralnego) — swoje źródło mają w kulturze polskiej. Na kulturze sarmackiej opierały się także dwie jego koncepcje o charakterze pozytywnym: wola mocy oraz nadczłowiek.

W zapiskach autobiograficznych z roku 1883 tak pisze: „Polacy uchodzili w moich oczach za najzdolniejszych i najbardziej rycerskich między narodami słowiańskimi, a zdolności Słowian wydawały mi się wyższemi, aniżeli zdolności Niemców; sądzę nawet, że Niemcy dopiero przez silną przymieszkę krwi słowiańskiej weszli do rzędu uzdolnionych narodów. Z przyjemnością myślałem o prawie polskiego szlachcica obalenia przez proste veto uchwały całego zgromadzenia, a Polak Mikołaj Kopernik wydawał mi się korzystać z tego prawa przeciw poglądom wszystkich innych ludzi w największy i najgodniejszy sposób. Polityczne rozkiełznanie i słabość Polaków, tak samo ich rozwiązłość, były raczej dla mnie świadectwem ich uzdolnienia, aniżeli niezdolności. Chopina czczę szczególnie za to, że uwolnił muzykę od wpływów niemieckich, od dążności do brzydoty, bezdźwięku, filisterstwa, ociężałości i blagi. Piękność i szlachectwo ducha, a mianowicie szlachetna wesołość, swawola i wspaniałość duszy, obok ciepła południowca i głębokości uczucia, nie znalazły wcale przed nim wyrazu w muzyce" (za: Zygmunt Gloger, Encyklopedia staropolska, tom IV).

Z kolei w swojej ostatniej i autobiograficznej książce („Ecce Homo: Jak się staje, czym się jest") tak pisał o swym duchowym powinowactwie z kulturą polską:

„A przecie przodkowie moi byli szlachtą polską: stąd to posiadam we krwi wiele instynktów rasowych. Kto wie, może nawet liberum veto."

Nietzsche jest dziś głównym ojcem duchowym lewicy kulturowej i charakterystyczne jest, że kulturę polską widział jako awangardę właśnie w kwestiach kulturowych. Pomijał kwestie polityczne i ekonomiczne. Skwapliwie pomijał fakt, że ta Polska, którą tak uwielbiał była przede wszystkim awangardą demokracji, którą tak gorliwie potępiał.

Marks: Polska jako wyzwolenie społeczne

Analogiczna selektywność jest u Marksa, który widział w Polsce awangardę właśnie w aspektach politycznych i ekonomicznych. Zachwycał się polską kulturą demokratyczną, lecz potępiał kulturę sarmacką, która była jej inkubatorem. Zachwycał się rolą Polski jako przedmurza Europy, ignorując fakt, że stworzyła to kultura szlachecka.

W 1875 tak mówił o Polsce w Londynie:

"Polska jest nie tylko jedynym plemieniem słowiańskim, ale jest również jedynym narodem europejskim, który walczył i walczy nadal jako kosmopolityczny żołnierz rewolucji. Polska przelewała swą krew w amerykańskiej wojnie o niepodległość; jej legiony walczyły pod sztandarem pierwszej republiki francuskiej; swoją rewolucją w 1830 r. udaremniła uzgodnioną wówczas między zaborcami inwazję na Francję; w 1846 roku, w Krakowie, Polska jako pierwsza w Europie zatknęła sztandar rewolucji socjalnej; w 1848 roku bierze wybitny udział w walkach rewolucyjnych na Węgrzech, w Niemczech i we Włoszech; wreszcie w 1871 roku Polska daje Komunie Paryskiej najlepszych generałów i najbardziej bohaterskich żołnierzy.

W krótkich momentach, gdy masy ludowe w Europie uzyskiwały swobodę działania, przypominały sobie swój dług wobec Polski. Pierwszym czynem ludu po zwycięskiej rewolucji marcowej w Berlinie w 1848 roku było uwolnienie polskich więźniów — Mierosławskiego i jego towarzyszy niedoli — oraz proklamowanie odbudowy Polski; w Paryżu, w maju 1848 roku, Blanąui kroczył na czele robotników przeciwko reakcyjnemu Zgromadzeniu Narodowemu, aby zmusić je do zbrojnej interwencji w obronie Polski; wreszcie w 1871 roku, kiedy robotnicy Paryża ukonstytuowali się jako rząd, oddali Polsce cześć powierzając jej synom dowództwo wojskowe swoich sił zbrojnych.

Podział Polski jest spoiwem, łączącym trzy wielkie despotie militarne: Rosję, Prusy i Austrię. Tylko odbudowanie Polski może tę więź rozerwać i tym samym usunąć z drogi największą przeszkodę emancypacji społecznej narodów europejskich."

Prawdziwym paradoksem jest, że współcześni postsowieccy marksiści to właśnie w Rosji widzą matecznik rewolucji socjalnej, a nie w Polsce, tak jak Marks, który na dodatek widział w Polsce szansę na obronę Europy przed moskiewską despotią. Kilka lat wcześniej, również w Londynie, na posiedzeniu Rady Międzynarodówki i Towarzystwa Robotniczego 22 stycznia 1866 Marks mówił:

„Istnieje jedna tylko alternatywa dla Europy: albo azjatyckie barbarzyństwo pod przywództwem moskiewskim zaleje ją jak lawina, albo Europa musi odbudować Polskę, stawiając między sobą a Azją 20 milionów bohaterów, by zyskać na czasie dla dokonania swego społecznego odrodzenia."

Historia potoczyła się w ten sposób, że to Rosja stała się eksporterem rewolucji socjalnej. Europa nie zwróciła Polsce niepodległości przed tym, kiedy dojrzał czas do owej rewolucji. I czyż nie okazało się, że Marks miał rację na temat „barbarzyństwa pod przywództwem moskiewskim", które chciało zalać Europę? Cóż z tego, że bolszewizm wciągnął na sztandary Marksa, skoro nie miał odpowiedniego podglebia kulturowego i każda jego idea prowadziła do despotii. Komunizm w swoich mutacjach leninowskiej i stalinowskiej był formą despotycznego barbarzyństwa.

See comments (37)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Mariusz Agnosiewicz Redaktor naczelny Racjonalisty, założyciel PSR, prezes Fundacji Wolnej Myśli. Autor książek Kościół a faszyzm (2009), Heretyckie dziedzictwo Europy (2011), trylogii Kryminalne dzieje papiestwa: Tom I (2011), Tom II (2012), Zapomniane dzieje Polski (2014).  Private site  Number of texts in service: 952  Show other texts of this author  Number of translations: 5  Show translations of this author  Newest author's article: Oceanix. Koreańczycy chcą zbudować pierwsze pływające miasto