Skarga do Trybunału Konstytucyjnego przysługuje również od orzeczeń sądowych, które stosują normę, uznaną uprzednio za niekonstytucyjną lub nielegalną przez Trybunał Konstytucyjny, przy czym złożenie skargi w takim przypadku stanowi obowiązek prokuratury.

Skargi do Trybunału Konstytucyjnego mogą dotyczyć wyłącznie kwestii niekonstytucyjności lub nielegalności, w zależności od przypadku.

Artykuł 281
(Kontrola abstrakcyjna konstytucyjności i legalności)

Trybunał Konstytucyjny bada i orzeka z mocą powszechnie obowiązującą o:

• niekonstytucyjności jakiejkolwiek normy;

• nielegalności jakiejkolwiek normy prawnej aktu ustawodawczego, wynikającej z naruszenia ustawy posiadającej wyższą moc prawną;

• nielegalności jakiejkolwiek normy prawnej aktu regionalnego, wynikającej z naruszenia statutu regionu lub ustawy ogólnej Republiki;

• nielegalności jakiejkolwiek normy prawnej uchwalonej przez organ suwerenności, wynikającej z naruszenia praw jednego z regionów potwierdzonych w jego statucie.

Stwierdzenia przez Trybunał Konstytucyjny niekonstytucyjności lub nielegalności z mocą powszechnie obowiązującą mogą żądać:

• Prezydent Republiki;

• Przewodniczący Zgromadzenia Republiki;

• Premier;

• Rzecznik Sprawiedliwości;

• Prokurator Generalny Republiki;

• jedna dziesiąta deputowanych do Zgromadzenia Republiki;

Ministrowie Republiki, regionalne zgromadzenia ustawodawcze, przewodniczący regionalnych zgromadzeń ustawodawczych, przewodniczący rządów regionalnych lub jedna dziesiąta deputowanych regionalnych zgromadzeń ustawodawczych, gdy podstawą żądania stwierdzenia niekonstytucyjności jest naruszenie praw regionów autonomicznych lub gdy podstawą żądania stwierdzenia nielegalności jest naruszenie statutu jednego z regionów lub ustawy ogólnej Republiki.

Trybunał Konstytucyjny bada i orzeka z mocą powszechnie obowiązującą także o niekonstytucyjności lub nielegalności każdej normy, którą uznał za niekonstytucyjną lub nielegalną w trzech sprawach kontroli konkretnej.

Artykuł 282
(Skutki orzeczenia o niekonstytucyjności lub nielegalności)

Orzeczenie o niekonstytucyjności lub nielegalności z mocą powszechnie obowiązującą wywołuje skutki od chwili wejścia w życie normy uznanej za niekonstytucyjną lub nielegalną i powoduje przywrócenie obowiązywania norm uchylonych przez normę stanowiącą przedmiot orzeczenia.

W przypadku niekonstytucyjności lub nielegalności wynikającej z naruszenia normy konstytucyjnej lub ustawowej późniejszej, orzeczenie wywołuje skutki dopiero w chwili wejścia w życie tej normy.

Sprawy osądzone nie są rozpoznawane ponownie, chyba że Trybunał Konstytucyjny zadecyduje inaczej w przypadku, gdy nowa norma dotyczy sprawy karnej, dyscyplinarnej lub sprawy o wykroczenie porządkowe, a jej treść jest bardziej korzystna dla oskarżonego.

Jeżeli wymaga tego bezpieczeństwo prawne, zasada bezstronności lub interes publiczny o szczególnym znaczeniu, które należy uzasadnić, Trybunał Konstytucyjny może określić skutki niekonstytucyjności lub nielegalności o zasięgu węższym niż przewidziany w ust. 1 i 2.

Artykuł 283
(Niekonstytucyjność wynikająca z zaniechania)

Na wniosek Prezydenta Republiki, Rzecznika Sprawiedliwości lub, w przypadku naruszenia praw regionów autonomicznych, na wniosek przewodniczących regionalnych zgromadzeń ustawodawczych, Trybunał Konstytucyjny bada i stwierdza naruszenie Konstytucji przez zaniechanie podjęcia środków ustawodawczych koniecznych do zastosowania norm konstytucyjnych.

Jeżeli Trybunał Konstytucyjny stwierdzi niekonstytucyjność przez zaniechanie, informuje o tym właściwy organ ustawodawczy.

Tytuł II
Zmiana Konstytucji

Artykuł 284
(Kompetencje i terminy zmian)

Zgromadzenie Republiki może zmienić Konstytucję po upływie pięciu lat od dnia opublikowania ostatniej ustawy o zmianie zwykłej.

Zgromadzenie Republiki może jednak w każdej chwili wykonać uprawnienia do nadzwyczajnej zmiany Konstytucji większością czterech piątych ogólnej liczby deputowanych.

Artykuł 285
(Inicjatywa zmiany)

Inicjatywa zmiany należy do deputowanych.

Po przedstawieniu pierwszego projektu zmiany Konstytucji, wszelkie inne projekty zmiany muszą zostać przedstawione w ciągu trzydziestu dni.

Artykuł 286
(Uchwalenie i promulgacja)

Zmiany Konstytucji są uchwalane większością dwóch trzecich ogólnej liczby deputowanych.

Uchwalone zmiany Konstytucji są umieszczane w jednej ustawie o zmianie Konstytucji.

Prezydent Republiki nie może odmówić promulgacji ustawy o zmianie Konstytucji.

Artykuł 287
(Nowy tekst Konstytucji)

Zmiany Konstytucji są wprowadzane we właściwych miejscach tekstu, w drodze zamiany, usunięcia lub dodania tekstu.

Konstytucja w swoim nowym brzmieniu jest publikowana razem z ustawą o jej zmianie.

Artykuł 288
(Materialne granice zmiany)

Ustawy o zmianie Konstytucji muszą respektować:

• niepodległość narodową i jedność państwa;

• republikańską formę rządów;

• rozdział Kościołów od państwa;

• prawa, wolności i gwarancje obywateli;

• prawa pracowników, komisji pracowniczych i związków zawodowych;

• współistnienie sektora publicznego, sektora prywatnego oraz spółdzielczego i społecznego sektora własności środków produkcji;

• istnienie planów gospodarczych w zakresie gospodarki mieszanej;

• zasadę powszechności, bezpośredniości i okresowości oraz tajności głosowania w wyborach do organów suwerenności, organów regionów autonomicznych i organów władzy lokalnej, a także zasadę proporcjonalności;

• pluralizm poglądów i organizacji politycznej, w tym partii politycznych, oraz prawo do demokratycznej opozycji;

• rozdzielenie i współzależność organów suwerenności;

• kontrolę konstytucyjności norm prawnych poprzez badanie działań i zaniechań;

• niezawisłość sądów;

• autonomię jednostek władzy lokalnej;

• autonomię polityczno-administracyjną archipelagów Azorów i Madery.

Artykuł 289
(Granice związane z okolicznościami zmiany)

Nie można podejmować żadnych czynności zmierzających do zmiany Konstytucji podczas trwania stanu wojennego lub stanu wyjątkowego.

Przepisy końcowe i przejściowe

Artykuł 290
(Prawo wcześniejsze)

Ustawy konstytucyjne uchwalone po 25 kwietnia 1974 roku, nie wymienione w tym rozdziale, uważa się za ustawy zwykłe, jeżeli nie prowadzi to do naruszenia przepisu ustępu następnego.

Prawo zwykłe ustanowione przed wejściem w życie niniejszej Konstytucji zachowuje moc obowiązującą, jeżeli nie jest sprzeczne z Konstytucją i przepisami w niej zawartymi.

Artykuł 291
(Dystrykty)

Do czasu konkretnego ustanowienia regionów administracyjnych, zachowuje się podział na dystrykty na obszarze nie objętym przez regiony.

W każdym dystrykcie ustanawia się, na zasadach określonych w ustawie, zgromadzenie stanowiące, złożone z przedstawicieli gmin.

Do kompetencji gubernatora cywilnego, przy którym działa rada, należy reprezentowanie Rządu i stosowanie uprawnień nadzorczych na obszarze dystryktu.

Artykuł 292
(Statut Makau)

Na terytorium Makau, dopóki znajduje się ono pod administracją portugalską, obowiązuje statut odpowiadający jego specyficznej sytuacji, uchwalony przez Zgromadzenie Republiki, przy czym do Prezydenta Republiki należy podejmowanie czynności w nim przewidzianych.

Pozostaje w mocy statut terytorium Makau, określony w ustawie nr 1 z 17 lutego1976 r., z uwzględnieniem poprawek wprowadzonych ustawą nr 53 z 14 września 1979 r., ustawą nr 13 z 10 maja 1990 r. i ustawą nr 23-A z 29 lipca 1996 r.

Zgromadzenie Republiki może uchwalić poprawki do statutu Makau lub jego zmianę na wniosek Zgromadzenia Ustawodawczego Makau lub na wniosek Gubernatora Makau, w tym ostatnim przypadku po zasięgnięciu opinii Zgromadzenia Ustawodawczego Makau i po wydaniu opinii przez Radę Państwa.

Jeżeli propozycja zostanie przyjęta w zmienionym brzmieniu, Prezydent Republiki nie promulguje dekretu Zgromadzenia Republiki bez uzyskania pozytywnej opinii Zgromadzenia Ustawodawczego Makau lub Gubernatora Makau, w zależności od przypadku.

Terytorium Makau posiada własną strukturę sądownictwa, korzystającą z autonomii i przystosowaną do jego specyfiki, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie, która powinna przestrzegać zasady niezawisłości sędziów.

Artykuł 293
(Samostanowienie i niepodległość Timoru Wschodniego)

Portugalia pozostaje związana spoczywającymi na niej, zgodnie z prawem międzynarodowym, obowiązkami popierania i zagwarantowania prawa do samostanowienia i niepodległości Timoru Wschodniego.

Do kompetencji Prezydenta Republiki i Rządu należy podejmowanie wszelkich czynności niezbędnych do realizacji celów wymienionych w ustępie poprzednim.

Artykuł 294
(Oskarżenie i osądzenie funkcjonariuszy i odpowiedzialnych PIDE/DGS)

Zachowuje moc obowiązującą ustawa nr 8 z 25 lipca 1975 r., z poprawkami wprowadzonymi ustawą nr 16 z 23 grudnia 1975 r. i ustawą nr 18 z 26 grudnia 1975 r.

Ustawa może sprecyzować znamiona przestępstw wymienionych w art. 2 ust. 2, w art. 3, w art. 4 pkt b) i w art. 5 aktu, o którym mowa w ustępie poprzednim.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Konstytucja Republiki Francuskiej Konstytucja Hiszpanii

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word