» Human Rights »
Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki [1]
uchwalona 17.09.1787 (weszła w życie w 1789 r.)
(według stanu prawnego na dzień 3 maja 1999 r.) [ 1 ]
Spis treści:
Wstęp
Artykuł I
Artykuł II
Artykuł III
Artykuł IV
Artykuł V
Artykuł VI
Artykuł VII
Poprawki do konstytucji:
Poprawka I
Poprawka II
Poprawka III
Poprawka IV
Poprawka V
Poprawka VI
Poprawka VII
Poprawka VIII
Poprawka IX
Poprawka X
Poprawka XI
Poprawka XII
Poprawka XIII
Poprawka XIV
Poprawka XV
Poprawka XVI
Poprawka XVII
Poprawka XVIII
Poprawka XIX
Poprawka XX
Poprawka XXI
Poprawka XXII
Poprawka XXIII
Poprawka XXIV
Poprawka XXV
Poprawka XXVI
Poprawka XXII
*
My, naród Stanów Zjednoczonych, pragnąc udoskonalić Unię, ustanowić
sprawiedliwość, zabezpieczyć spokój w kraju, zapewnić wspólną obronę,
podnieść ogólny dobrobyt oraz utrzymać dla nas samych i naszego potomstwa
dobrodziejstwa wolności, wprowadzamy i ustanawiamy dla Stanów Zjednoczonych
Ameryki niniejszą konstytucję.
Artykuł I
§1. Wszelka niniejszym przyznana władza ustawodawcza przysługuje
Kongresowi Stanów Zjednoczonych, który składa się z Senatu i z Izby
Reprezentantów.
§2. W skład Izby Reprezentantów wchodzą członkowie wybierani co
dwa lata przez ludność poszczególnych stanów; w każdym stanie wyborcy
powinni odpowiadać wymogom, określonym dla wyborców tej izby ciała
ustawodawczego stanu, która składa się z większej liczby członków.
Nie można
zostać członkiem Izby Reprezentantów, nie mając ukończonych lat dwudziestu
pięciu, nie posiadając obywatelstwa Stanów Zjednoczonych od lat siedmiu i nie
będąc w czasie wyborów mieszkańcem tego stanu, w którym się kandyduje.
Mandaty i bezpośrednie podatki przypadające na poszczególne stany, które przystąpiły
do Unii, ustala się odpowiednio do liczby mieszkańców; oblicza się ją dodając
do ogólnej liczby osób wolnych, łącznie z osobami zobowiązanymi do służby
przez czas określony w latach, ale z wyłączeniem nie opodatkowanych Indian,
trzy piąte ogółu pozostałych osób. Najbliższe obliczenie nastąpi w ciągu
trzech lat od pierwszego zebrania się Kongresu Stanów Zjednoczonych, a następne
spisy ludności dokonywać się będą co dziesięć lat w sposób określony
ustawą. Na każde trzydzieści tysięcy nie może przypadać więcej niż jeden
przedstawiciel, ale każdy stan musi mieć przynajmniej jednego przedstawiciela;
aż do przeprowadzenia takiego obliczenia stan New Hampshire uprawniony jest do
wyboru trzech przedstawicieli, Massachusetts ośmiu, Rhode Island i Providence
Plantations jednego, Connecticut pięciu, Nowy Jork sześciu, New Jersey
czterech, Pensylwania ośmiu, Delaware jednego, Maryland sześciu, Wirginia
dziesięciu, Północna Karolina pięciu, Południowa Karolina pięciu i Georgia
trzech.
W razie
wygaśnięcia mandatu z jakiegoś stanu władza wykonawcza tego stanu zarządza
wybory w celu obsadzenia opróżnionego mandatu.
Izba
Reprezentantów wybiera ze swego grona przewodniczącego i inne organy oraz ma
wyłączne prawo stawiania przed Senatem wyższych funkcjonariuszy w stan oskarżenia.
§3. Senat Stanów Zjednoczonych składa się z senatorów
wybieranych po dwu z każdego stanu przez jego ciało ustawodawcze na lat sześć;
każdy senator rozporządza jednym głosem.
Niezwłocznie
po zebraniu się w wyniku pierwszych wyborów senatorowie zostaną podzieleni, w miarę możliwości równomiernie, na trzy grupy. Mandaty senatorów pierwszej
grupy wygasają z upływem dwu lat, drugiej grupy — z upływem czterech lat, a trzecie grupy — z upływem sześciu lat, tak aby co dwa lata można było wybierać jedną
trzecią część Senatu. Jeżeli wskutek zrzeczenia się lub z innej przyczyny
mandat wygaśnie w okresie, gdy ciało ustawodawcze zainteresowanego stanu nie obraduje, władza
wykonawcza tego stanu może tymczasowo wyznaczać senatora na okres do zebrania
się ciała ustawodawczego, które powinno wówczas obsadzić opróżniony
mandat.
Nie
można zostać senatorem nie mając ukończonych trzydziestu lat, nie posiadając
obywatelstwa Stanów Zjednoczonych od lat dziesięciu i nie będąc w czasie
wyborów mieszkańcem tego stanu, w którym się kandyduje.
Wiceprezydent
Stanów Zjednoczonych jest prezydentem Senatu; nie bierze jednak udziału w głosowaniu,
chyba że zachodzi równość głosów.
Senat
wybiera inne swoje organy, a gdy wiceprezydent jest nieobecny lub pełni obowiązki
prezydenta Stanów Zjednoczonych -
prezydenta ad interim.
Senat jest
wyłącznie uprawniony do sądzenia w sprawach, w których nastąpiło
postawienie w stan oskarżenia przez Izbę Reprezentantów. Gdy Senat działa w tym charakterze, senatorowie składają przysięgę lud ślubowanie. W razie
oskarżenia prezydenta Stanów Zjednoczonych przewodnictwo obejmuje prezes Sądu
Najwyższego. Orzeczenie skazujące wymaga większości dwu trzecich obecnych członków.
Wyrokiem
zapadającym w tym trybie nie można orzec kary surowszej niż wydalenie z urzędu oraz utratę zdolności do przyjęcia i pełnienia w służbie Stanów
Zjednoczonych jakiejkolwiek zaszczytnej funkcji honorowej lub odpłatnej.
Skazanie nie wyłącza zastosowania następnie przepisów o oskarżeniu i rozprawie oraz osądzeniu i ukaraniu stosownie do ogólnych przepisów prawa.
§4. Czas, miejsce i sposób przeprowadzania wyborów do Senatu i Izby Reprezentantów określa w każdym stanie jego ciało ustawodawcze. Zawsze
jednak Kongres może w drodze ustawy wydać lub zmienić przepisy w tym przedmiocie, z wyjątkiem
przepisów określających miejsce wyborów do Senatu.
Kongres
zbiera się co najmniej raz w ciągu roku, mianowicie w pierwszy poniedziałek
grudnia, chyba że w drodze ustawy określi inny dzień.
§5. Każda izba bada ważność wyborów, wyniki głosowania i kwalifikacje swoich członków. Quorum wymagane dla ważności uchwał każdej
izby wynosi ponad połowę jej członków. Jednak również mniejszy skład może
odroczyć obrady z dnia na dzień i zostać upoważniony do wymuszenia
stawiennictwa nieobecnych członków w trybie i pod groźbą sankcji, określonych
przez daną izbę.
Każda
izba może uchwalić swój regulamin, pociągać do odpowiedzialności swoich członków
za niewłaściwe zachowanie się oraz większością dwu trzecich wykluczyć członka z posiedzenia.
Każda
izba prowadzi swój dziennik obrad i ogłasza go co pewien czas, z pominięciem
części, które według uznania izby powinny być zachowane w tajemnicy; w każdej z izb na żądanie jednej piątej obecnych członków wymienia się w dzienniku
głosy za i przeciw oddane w poszczególnych sprawach.
Podczas
sesji Kongresu żadna izba nie może bez zgody drugiej odroczyć obrad na dłużej
niż trzy dni, ani też przenieść ich z miejsca, w którym obie izby mają
obradować.
§6. Senatorom i członkom Izby Reprezentantów przysługują za pełnione
funkcje diety, określone ustawą i wypłacane ze Skarbu Państwa Stanów
Zjednoczonych. W okresie, gdy biorą oni udział w sesji swojej izby, oraz w czasie, gdy udają się na sesję lub z niej powracają, nie mogą być
aresztowani, chyba że dopuścili się zdrady lub innego ciężkiego przestępstwa
albo zakłócenia spokoju publicznego; za swoje przemówienia lub wypowiedzi w którejkolwiek z izb mogą być pociągnięci do odpowiedzialności tylko na ich
terenie.
Żaden
senator ani członek Izby Reprezentantów nie może w okresie, na który go
wybrano, zostać powołany na jakiekolwiek stanowisko w służbie cywilnej Stanów
Zjednoczonych, które w tym okresie zostało stworzone lub stało się wyżej
wynagradzane. Ktokolwiek sprawuje urząd w służbie Stanów Zjednoczonych, nie
może zostać członkiem którejkolwiek z izb, dopóki na tym urzędzie
pozostaje.
§7. W zakresie wszelkich projektów ustaw, dotyczących pobierania
dochodów państwowych, inicjatywa przysługuje Izbie Reprezentantów. Senat może
jednak do tych projektów, podobnie jak do wszystkich innych, proponować i wnosić poprawki.
Zanim
jakikolwiek projekt, uchwalony przez Izbę Reprezentantów i Senat, stanie się
ustawą, powinien być przedłożony prezydentowi Stanów Zjednoczonych.
Zatwierdzając projekt prezydent podpisuje go, w przeciwnym zaś razie zwraca go
wraz ze swoimi zastrzeżeniami tej izbie, z której inicjatywy projekt
uchwalono. Izba ta zamieszcza w swoim dzienniku zastrzeżenia w pełnym brzmieniu, po czym wznawia obrady nad
projektem. Jeżeli w wyniku ponownych obrad izba większością dwu trzecich
wypowie się za projektem, wówczas przesyła go z zastrzeżeniem drugiej izbie,
która również poddaje go ponownemu rozpatrzeniu, i jeżeli go przyjmie większością
dwu trzecich, projekt staje się ustawą. We wszystkich wypadkach tego rodzaju głosowanie w każdej izbie polega na oświadczeniu tak lub nie, a nazwiska wszystkich głosujących
za lub przeciwko projektowi należy wymienić w dzienniku danej izby. Każdy
projekt ustawy, który w ciągu dziesięciu dni (nie licząc niedziel) od przedłożenia
go prezydentowi nie został przezeń zwrócony, staje się ustawą, tak jakby
został podpisany; nie staje się jednak ustawą, jeżeli sam Kongres zwrot
uniemożliwił, odraczając swoje obrady.
Wszelkie
zarządzenia, rezolucje i uchwały, wymagające zgodnego stanowiska Senatu i Izby Reprezentantów (poza sprawą odroczenia obrad), wymagają przedłożenia
prezydentowi Stanów Zjednoczonych i uzyskują moc prawną dopiero gdy zostaną
przez niego zatwierdzone. W braku zatwierdzenia wymagają one potwierdzenia większością
dwu trzecich członków Senatu i Izby Reprezentantów, zgodnie z zasadami postępowania i ograniczeniami dotyczącymi projektów ustaw.
§8.
Kongres ma prawo:
-
wprowadzać i pobierać podatki, cła, daniny i opłaty w celu spłacenia długów oraz
zapewnienia wspólnej obrony i ogólnego dobrobytu Stanów Zjednoczonych, przy
czym wszystkie cła, daniny i opłaty powinny być jednakowe na całym obszarze
Stanów Zjednoczonych;
-
zaciągać
pożyczki na rachunek Stanów Zjednoczonych;
-
regulować
obrót z zagranicą, między poszczególnymi stanami i plemionami Indian;
-
ustalać
dla całego obszaru Stanów Zjednoczonych jednolite zasady nabywania
obywatelstwa oraz jednolite prawo upadłościowe;
-
bić
monety, określać ich wartość oraz wartość walut zagranicznych, ustalać
jednostki miar i wag;
-
wprowadzać
kary za podrabianie państwowych papierów wartościowych oraz monet, będących w obiegu w Stanach Zjednoczonych;
-
ustanawiać
urzędy i drogi pocztowe;
-
popierać
rozwój nauki i użytecznych umiejętności przez zapewnienie na określony czas
autorom i wynalazcom wyłącznych praw do ich dzieł czy wynalazków;
-
tworzyć
sądy niższe w stosunku do Sądu Najwyższego;
-
określać
odpowiedzialność i karać za piractwo i ciężkie przestępstwa popełnione na
pełnym morzu oraz za naruszenie prawa narodów;
-
wypowiadać
wojnę, wystawiać listy kaperskie i wydawać przepisy dotyczące prawa do łupu
na lądzie i wodach;
-
wystawiać i utrzymywać armię, przy czym kredyty na ten cel mogą być przyznawane najwyżej
na dwa lata;
-
tworzyć i utrzymywać marynarkę wojenną;
-
wydawać
przepisy o kierowaniu lądowymi i morskimi siłami zbrojnymi oraz służbie
wojskowej;
-
stosować
środki dla powoływania milicji celem zapewnienia wykonania ustaw Unii, tłumienia
powstań i odpierania najazdów;
-
stosować
środki dla zorganizowania uzbrojenia i przeszkolenia milicji oraz dla
kierowania tymi oddziałami milicyjnymi, które mogą być użyte w służbie
Stanów Zjednoczonych, przy czym we właściwości poszczególnych stanów
pozostaje mianowanie oficerów milicji oraz nadzór nad przeprowadzaniem
szkolenia milicji na zasadach ustalonych przez Kongres;
-
sprawować
na zasadach wyłączności i bez żadnych ograniczeń władzę ustawodawczą w okręgu (nie przekraczającym dziesięciu mil kwadratowych), który może z mocy
przekazania go przez poszczególne stany i przyjęcia przez Kongres stać się
siedzibą naczelnych władz Stanów Zjednoczonych, jak również sprawować
podobną władzę nad wszystkimi terenami, nabytymi za zgodą ciała
ustawodawczego zainteresowanego stanu, celem wzniesienia tam fortów, magazynów,
arsenałów, doków, lub innych potrzebnych budowli, jak również
-
wydawać
wszelkie ustawy, które okażą się potrzebne i właściwe dla wykonywania
uprawnień wymienionych powyżej oraz wszystkich innych, które niniejsza
konstytucja przyznała naczelnym władzom Stanów Zjednoczonych albo poszczególnym
ich rodzajom lub funkcjonariuszom.
§9. Do roku tysiąc osiemset ósmego Kongres nie zabroni imigracji
lub przywozu osób, które jakikolwiek z istniejących obecnie stanów uzna za
stosowne dopuścić; przywóz może być jednak obłożony podatkiem lub cłem w granicach do dziesięciu dolarów od osoby.
Przywilej Habeas
Corpus może być zawieszony tylko w przypadkach, gdy ze względu na bunt
lub najazd wymagać tego będzie bezpieczeństwo publiczne.
Nie można
wydawać ustaw proskrypcyjnych ani też ustaw działających w wstecz.
Pogłówne i inne podatki bezpośrednie można wprowadzać tylko proporcjonalnie do wyników
szacunku lub spisu ludności, którego przeprowadzanie wyżej nakazano.
Nie będzie
się pobierać podatków lub ceł od wywozu przedmiotów z któregokolwiek
stanu.
Przepisy
handlowe i podatkowe nie będą uprzywilejowywać portów jednego stanu w porównaniu z innymi stanami; nie można też statków płynących z jednego
stanu lub do tego stanu zmuszać do zawijania, wyładunku i płacenia ceł w innym stanie.
Wszelkie
wypłaty za Skarbu Państwa dopuszczalne są tylko wówczas, gdy ustawa
przewiduje na ten cel kredyty; formalne sprawozdania rachunkowe z wpływów i wydatkowania wszelkich środków publicznych powinny być okresowo podawane do
wiadomości publicznej.
Stany
Zjednoczone nie nadają żadnych tytułów szlacheckich. Nikomu, kto sprawuje
odpłatnie lub honorowo jakikolwiek urząd z ramienia Stanów Zjednoczonych, nie
wolno bez zgody Kongresu przyjmować od króla, księcia lub państwa obcego
jakiegokolwiek podarunku, wynagrodzenia, urzędu lub tytułu.
§10. Żaden stan nie może
-
zawrzeć
traktatu lub sojuszu ani zawiązać konfederacji;
-
wystawiać
listów kaperskich;
-
bić
monety;
-
wypuszczać
banknotów;
-
uznawać
za ustawowe środki płatnicze jakichkolwiek środków poza złotą lub srebrną
monetą;
-
wydawać
ustaw proskrypcyjnych ani ustaw działających wstecz lub naruszających zobowiązania
umowne ani też nadawać jakichkolwiek tytułów szlacheckich.
Żaden
stan nie może bez zgody Kongresu obciążać importu lub eksportu jakimikolwiek
świadczeniami lub cłami, chyba że jest to bezwzględnie konieczne dla
wykonywania ustaw stanu o inspekcji; wówczas jednak czysty dochód z wszelkich
ceł i świadczeń, nałożonych przez stan na import lub eksport, wpływa na
rzecz Skarbu Państwa Stanów Zjednoczonych, a względem wszelkich ustaw w tym
przedmiocie służy Kongresowi prawo rewizji i kontroli.
Żaden
stan nie może bez zgody Kongresu wprowadzać ceł od tonażu, utrzymywać w czasie pokoju wojska lub okrętów wojennych, zawierać porozumień lub układów z innym stanem albo z państwem obcym ani też przystępować do wojny, chyba że
zostanie faktycznie napadnięty albo znajdzie się w niebezpieczeństwie tak
bezpośrednim, że jakakolwiek zwłoka jest niemożliwa.
Artykuł II
§1. Władzę wykonawczą sprawuje prezydent Stanów Zjednoczonych
Ameryki. Urząd swój pełni przez okres lat czterech, a wybierany jest wraz z obieranym na ten sam okres wiceprezydentem w następujący sposób.
Każdy
stan wyznacza w trybie określonym przez swoje ciało ustawodawcze odpowiednią
liczbę elektorów. Liczba ta odpowiada przysługującej temu stanowi w Kongresie ogólnej liczbie senatorów i członków Izby Reprezentantów. Nie może
być jednak wyznaczony na elektora senator, członek Izby Reprezentantów ani żadna
osoba sprawująca honorowo lub odpłatnie urząd w służbie Stanów
Zjednoczonych.
Elektorzy
zbierają się w swoich stanach i głosują za pomocą kartek na dwie osoby, z których przynajmniej jedna nie powinna być mieszkańcem tego stanu, co oni.
Następnie sporządzają listę, wymieniającą wszystkie osoby, na które głosowano,
oraz liczbę głosów, oddanych na każdą z nich, po czym podpisują i poświadczają
listę oraz przesyłają pod pieczęcią do siedziby naczelnych władz Stanów
Zjednoczonych na ręce prezydenta Senatu. Prezydent Senatu otwiera wszystkie poświadczone
listy w obecności Senatu i Izby Reprezentantów, po czym następuje obliczenie głosów. Osoba, na którą
padło najwięcej głosów, zostaje prezydentem, jeżeli uzyskała głosy
bezwzględnej większości wyznaczonych elektorów. Jeżeli jednak więcej
kandydatów uzyskało taką większość, a liczby oddanych na nich głosów są
równe, wówczas Izba Reprezentantów niezwłocznie dokonuje w drodze głosowania
za pomocą kartek wyboru jednego z nich na prezydenta. Jeżeli zaś takiej większości
nie uzyskał nikt, wówczas izba ta w podobny sposób wybiera prezydenta spośród
pierwszych pięciu osób z listy, przy czym głosowanie odbywa się stanami i każdemu
stanowi przysługuje jeden głos. Wymagane przy tym quorum wynosi dwie trzecie
stanów, z których każdy reprezentowany jest choćby przez jednego członka, a wybrany może być tylko ten, za którym wypowiedziała się większość stanów. W każdym z powyższych przypadków ta osoba, która po dokonaniu wyboru
prezydenta uzyskała największą liczbę głosów elektorskich, zostaje
wiceprezydentem. Jeżeli jednak ta sama liczba głosów padła na dwie lub więcej
osób, wówczas wyboru wiceprezydenta dokonuje spośród nich Senat w głosowaniu
za pomocą kartek.
Kongres może
określić czas wyboru elektorów oraz dzień, w którym mają oni oddać swe głosy;
musi to być jednak ten sam dzień na całym obszarze Stanów Zjednoczonych.
Nikt nie
może zostać wybrany na urząd prezydenta nie będąc obywatelem Stanów
Zjednoczonych od urodzenia albo w czasie uchwalania niniejszej konstytucji.
Wybrana na ten urząd może być tylko osoba, która ma ukończone trzydzieści
pięć lat i zamieszkuje w Stanów Zjednoczonych od lat czternastu.
W razie
usunięcia prezydenta z urzędu, jego śmierci, zrzeczenia się lub niezdolności
do sprawowania władzy i zadań tego urzędu przechodzą one na wiceprezydenta.
Kongres może w drodze ustawy określić, jakie następstwa pociąga za sobą
usunięcie, śmierć, ustąpienie lub niezdolność i prezydenta, i wiceprezydenta, oraz ustalić, który funkcjonariusz ma wówczas pełnić obowiązki
prezydenta; funkcjonariusz ten pełni je, dopóki niezdolność ta nie ustanie
lub nie nastąpi wybór nowego prezydenta.
Prezydent
otrzymuje w określonych terminach uposażenie za swoją służbę, którego nie
można ani zwiększyć, ani zmniejszyć przez cały czas, na który został
wybrany.
W czasie tym nie wolno mu pobierać żadnych innych świadczeń uposażeniowych
od Stanów Zjednoczonych lub od któregokolwiek stanu.
Przed
przystąpieniem do pełnienia swojego urzędu prezydent składa następującą
przysięgę lub ślubowanie: „Przysięgam (lub ślubuję) uroczyście urząd
prezydenta Stanów Zjednoczonych wiernie sprawować oraz konstytucji Stanów
Zjednoczonych dochować, strzec i bronić ze wszystkich swych sił".
§2. Prezydent jest głównodowodzącym armii i floty Stanów
Zjednoczonych, jak również milicji poszczególnych stanów, gdy zostaje powołana
do służby czynnej Stanów Zjednoczonych. Może żądać od każdego kierownika
resortu pisemnej opinii w jakiejkolwiek sprawie, związanej z zadaniami jego urzędu.
Stosuje prawo łaski w sprawach o przestępstwa przeciwko Stanom Zjednoczonych, z wyłączeniem spraw wszczętych
wskutek postawienia w stan oskarżenia przez Izbę Reprezentantów.
Za radą i zgodą Senatu, udzieloną większością dwu trzecich obecnych senatorów, może
zawierać traktaty. Wyznacza, a za radą i zgodą Senatu mianuje ambasadorów,
innych pełnomocnych przedstawicieli i konsulów, sędziów Sądu Najwyższego
oraz wszystkich innych funkcjonariuszy Stanów Zjednoczonych na urzędy
utworzone ustawą, chyba że konstytucja przewiduje inny tryb obsadzania ich.
Kongres może jednak według swego uznania powierzyć w drodze ustawy prawo
mianowania niższych funkcjonariuszy samemu prezydentowi, sądom albo
kierownikom resortów.
Prezydent
ma prawo obsadzać wszystkie stanowiska, opróżnione w okresie między sesjami
Senatu, powierzając je na czas do zakończenia najbliższej sesji.
§3. Prezydent powinien od czasu do czasu kierować do Kongresu orędzie o stanie Państwa, przedstawiając do rozważenia środki, które uważa za
potrzebne i właściwe.
W razie nadzwyczajnych okoliczności może zwołać obie izby lub jedną z nich, a w przypadku, gdy izby nie mogą uzgodnić czasu odroczenia obrad, może sam je
odroczyć na czas, jakim uzna za stosowny. Prezydent przyjmuje ambasadorów i innych pełnomocnych przedstawicieli. Zapewnia ścisłe wykonanie ustaw. Do
niego należy wystawianie aktów nominacyjnych wszystkim funkcjonariuszom Stanów
Zjednoczonych.
§4. Prezydent, wiceprezydent i każdy funkcjonariusz cywilny Stanów
Zjednoczonych zostaje usunięty z urzędu w razie postawienia przez Izbę
Reprezentantów w stan oskarżenia i skazania za zdradę, przekupstwo lub inne
ciężkie przestępstwa albo przewinienia.
Artykuł III
§1. Władzę sądową Stanów Zjednoczonych sprawuje jeden Sąd
Najwyższy oraz takie sądy niższe, jakie z biegiem czasu Kongres ustanowi i utworzy. Sędziowie zarówno Sądu Najwyższego, jak i niższych sądów
pozostają na swym urzędzie, dopóki sprawują go nienagannie. Za swoją służbę
otrzymują w określonych terminach uposażenie, które nie może być obniżone,
dopóki pełnią swój urząd.
§2. Władza sądowa rozciąga się
-
na
wszystkie sprawy rozpatrywane według zasad prawa i słuszności pod rządem
niniejszej konstytucji, ustaw Stanów Zjednoczonych albo traktatów, które w ich imieniu zostały lub zostaną zawarte;
-
na
wszystkie sprawy dotyczące ambasadorów, innych pełnomocnych przedstawicieli i konsulów;
-
na
wszystkie sprawy z zakresu prawa morskiego;
-
na spory, w których Stany Zjednoczone są stroną;
-
na spory
między dwoma lub kilku stanami;
-
między
jednym stanem a obywatelami innego stanu;
-
między
obywatelami różnych stanów;
-
między
obywatelami tego samego stanu, roszczącymi sobie prawa do gruntu, który był
przedmiotem nadań, dokonanych przez różne stany, oraz
-
między
stanem lub jego obywatelami a obcymi państwami, obywatelami lub poddanymi.
We
wszystkich sprawach, dotyczących ambasadorów, innych pełnomocnych
przedstawicieli i konsulów, oraz w sprawach, w których stroną jest stan, sądem
pierwszej instancji Sąd Najwyższy. We wszystkich innych wymienionych powyżej
sprawach Sąd Najwyższy, poza przypadkami i zgodnie z przepisami, ustalonymi
przez Kongres, działa jako instancja apelacyjna, zarówno w zakresie wykładni
prawa, jak też ustalenia stanu faktycznego.
Wszystkie
sprawy karne, poza wszczętymi wskutek postawienia w stan oskarżenia przez Izbę
Reprezentantów, rozpatruje sąd przysięgłych, a postępowanie toczy się w tym stanie, w którym dane przestępstwa zostały popełnione. Miejsce lub
miejsca rozpatrywania spraw o przestępstwo, popełnione poza obszarem któregokolwiek
ze stanów, określa Kongres w drodze ustawy.
§3. Zdradą przeciwko Stanom Zjednoczonym może być tylko
prowadzenie przeciwko nim wojny albo łączenie się z ich wrogami, udzielanie
im pomocy i poparcia. Skazanym za zdradę można być tylko wówczas, gdy sam
fakt zostanie wyraźnie stwierdzony zeznaniami dwu świadków albo przyznany na
publicznej rozprawie.
Kongres ma
prawo wyznaczać kary za zdradę, ale nie mogą one dotknąć spadkobierców, a mienie skazanego można przejąć tylko na okres jego życia.
Artykuł IV
§1. W każdym stanie zapewnia się pełną wiarę i uznanie aktom
urzędowym, dokumentom i orzeczeniom sądowym każdego innego stanu. Kongres może w drodze powszechnie obowiązujących ustaw określić środki, dowodzące
istnienia takich aktów, dokumentów i orzeczeń, oraz skutki, jakie wywołują.
§2. Obywatele każdego stanu korzystają w innych stanach z wszelkich przywilejów i swobód obywateli miejscowych.
Kto będąc
oskarżony w jednym stanie o zdradę albo inną zbrodnię lub występek zbiegnie i zostanie ujęty w innym stanie, a władza wykonawcza stanu, z którego zbiegł,
zażąda jego wydania, powinien być wydany i odstawiony do stanu, właściwego
do orzekania w sprawie o dane przestępstwo.
Kto będąc
na podstawie ustawodawstwa jednego stanu obowiązany do służby lub pracy
zbiegnie do innego stanu, nie może być z mocy obowiązujących tam ustaw lub
innych przepisów zwolniony od tej służby lub pracy, lecz powinien być na
żądanie wydany tej osobie, która ma prawo do jego służby lub pracy.
§3. Kongres może dopuścić do niniejszej Unii nowe stany, nigdy
jednak nie mogą być tworzone lub powstawać nowe stany na obszarze, którym włada
już inny stan. Nie można bez zgody ciał ustawodawczych zainteresowanych stanów
oraz Kongresu utworzyć stanu przez połączenie dwu lub więcej stanów albo
ich części.
Kongres ma
prawo rozporządzać terytoriami i inną własnością Stanów Zjednoczonych
oraz wydawać w tym przedmiocie potrzebne przepisy i zarządzenia; jednak żadne
postanowienie niniejszej konstytucji nie może być rozumiane, aby ograniczało
jakiekolwiek roszczenia Stanów Zjednoczonych lub poszczególnego stanu.
§4. Stany Zjednoczone poręczają każdemu stanowi w ramach
niniejszej Unii republikańską formę rządów, zapewniają każdemu stanowi
obronę przed najazdem, a na żądanie ciała ustawodawczego lub (gdy nie można
zwołać ciała ustawodawczego) władzy wykonawczej -
także przed zamieszkami wewnętrznymi.
Artykuł V
Kongres
proponuje poprawki do niniejszej konstytucji, ilekroć dwie trzecie obu izb uzna
to za potrzebne, a na wniosek ciał ustawodawczych dwu trzecich stanów zwołuje
Konwencję dla zaproponowania poprawek. W każdym z tych wypadków poprawki
uzyskują, zarówno w całej swej treści, jak i intencji, moc równą innym częściom
niniejszej konstytucji, ale dopiero po ratyfikowaniu ich bądź przez ciała
ustawodawcze trzech czwartych stanów, bądź przez konwencję w trzech
czwartych stanów, zależnie od tego, który z tych trybów ratyfikacji
zaproponuje Kongres. Jednak przed rokiem tysiąc osiemset ósmym żadna poprawka
nie może w jakiejkolwiek mierze dotyczyć ustępów 1 i 4 §9 artykułu I, a żaden
stan nie może być bez swojej zgody pozbawiony równego prawa głosu w Senacie.
Artykuł VI
Wszelkie długi
zaciągnięte i zobowiązania podjęte przed przyjęciem niniejszej konstytucji
zachowują względem Stanów Zjednoczonych taką samą moc pod rządem tej
konstytucji, jaką miały w okresie Konfederacji.
Niniejsza
konstytucja i zgodnie z nią wydane ustawy Stanów Zjednoczonych oraz wszystkie
traktaty, które zostały lub zostaną zawarte z ramienia Stanów Zjednoczonych,
stanowią najwyższe prawo krajowe. Jest ono wiążące dla sędziów każdego
stanu, nawet gdyby było sprzeczne ze stanową konstytucją lub ustawą.
Wspomniani
wyżej senatorowie i członkowie Izby Reprezentantów, członkowie ciał
ustawodawczych poszczególnych stanów oraz wszyscy funkcjonariusze władz
wykonawczych i sądowych, zarówno Stanów Zjednoczonych, jak też poszczególnych
stanów, obowiązani są złożyć przysięgę lub ślubowanie, że będą służyć
niniejszej konstytucji. Nigdy jednak powierzenie w służbie Stanów
Zjednoczonych jakiegoś urzędu lub funkcji publicznej nie może być uzależnione
od wyznania wiary.
Artykuł VII
Ratyfikowanie
niniejszej konstytucji przez konwencję dziewięciu stanów będzie dostateczne
dla jej wejścia w życie w stosunkach między stanami, które ją w takim
trybie ratyfikowały.
Przyjęto
przez Konwencję za jednomyślną zgodą obecnych stanów siedemnastego dnia
września Roku Pańskiego tysiąc siedemset osiemdziesiątego siódmego, a roku
dwunastego od niepodległości Stanów Zjednoczonych Ameryki. W dowód czego myśmy
tu podpisali się poniżej naszymi nazwiskami.
Go: Washington -
Prezydent i deputowany z Virginii
Poświadcza:
William Jackson, Sekretarz
New Hampshire: John Langdon, Nicholas Gilman
Massachusetts: Nathaniel Gorham, Rufus King
Connecticut: Wm. Saml. Johnson, Roger Sherman
New York: Alexander Hamilton
New Jersey: Wil: Livingston, David Brearley, Wm. Paterson, Jona: Dayton
Pensylvania: B Franklin, Thomas Miffein, Rob Morris, Geo.
Clymer, Thos. FitzSimons, Jared Ingersoll, James Wilson, Gouv Morris
Delaware: Geo: Read, Gunning Bedford jun, John Dickinson,
Richard Bassett, Joco: Broom
Maryland: James Mc Henry, Dan of St Thos. Jenifer, Danl Carroll
Virginia: John Blair — , James Madison Jr.
North Carolina: Wm. Blount, Richd. Dobbs Spaight, Hu Williamson
South Carolina: J. Rutledge, Charles Cotesworth Pinckney,
Charles Pinckney, Bierce Butler
Georgia: William Few, Abr Baldwin
1 2 Dalej..
Footnotes: [ 1 ] Tłumaczenie z urzędowego wydania The
Constitution of the United States of America, Analisis and Interpretation,
Washington, US Government Printing Office, 1964. Poprawka XXV — z urzędowego tekstu, ogłoszonego w nr. 38 „Federal Register" z 25 II
1967. Poprawka XXVI -
przedruk z: Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki. BREARTIG, Warszawa
1992. Poprawka XXVII -
tłumaczenie własne uzgodnione z Ambasadą Stanów Zjednoczonych Ameryki w Polsce. Teksty przetłumaczył Stanisław Gebert (w:) Konstytucje
Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych, Belgii, Szwajcarii, Instytut
Nauk Prawnych PAN, Ossolineum, Wrocław, Warszawa, Kraków 1970.
« (Published: 02-08-2002 Last change: 08-11-2003)
All rights reserved. Copyrights belongs to author and/or Racjonalista.pl portal. No part of the content may be copied, reproducted nor use in any form without copyright holder's consent. Any breach of these rights is subject to Polish and international law.page 1665 |