W związku z powyższym przepisem okólnik Prezesa Rady Ministrów z dnia 26.8.1925 roku wydany celem wykonania art. XXV konkordatu co do ustaw, rozporządzeń i dekretów sprzecznych z jego postanowieniami, podał wykaz tych przepisów prawnych, które przestały obowiązywać, jako sprzeczne z postanowieniami konkordatu (Monitor Polski Nr 204 z 4.9.1925 r.). W latach późniejszych dwukrotnie jeszcze ogłaszano wykaz przepisów, które przestały obowiązywać w myśl art. XXV konkordatu rozp. Prezesa Rady Ministrów i zainteresowanych ministrów z 26.5.1931 r. (Dz. U. R.P. Nr 51, poz. 424) i z 25.3.1933 r. (Dz. U. R.P. Nr 24, poz. 197).

Powyższe wykazy nie wymieniają ustawy pruskiej z 20.6.1875 roku o zarządzie majątkiem kościelnym, według której zarządzała nim katolicka gmina kościelna, jednakże Sąd Najwyższy stwierdził w orzeczeniu z 20.11.1931 roku (O.S.P. 249/32), że przepisy tej ustawy w przedmiocie ustroju gmin kościelnych jako podmiotu prawnego majątku kościelnego i jednostek administracyjnych utraciły moc obowiązującą, a osoby prawne, w szczególności gminy kościelne, które istniały na podstawie uchylonych przepisów, przestały istnieć i zostały zastąpione przez osoby prawne uznane w ich zakresie przez prawo kanoniczne. W tym miejscu należy nadmienić, że Sąd Najwyższy stwierdził również, w orzeczeniu z 24.1.1936 r., że katolickie gminy parafialne, istniejące w b. zaborze austriackim nie są osobami prawnymi, gdyż nie uznaje ich za takie prawo kanoniczne (Z.O.S. 328/36).

Zasadniczą zmianę w kwestii obowiązywania przepisów o świadczeniach na rzecz kościoła wprowadziła ustawa z 17.3.1932 roku, o składkach na rzecz Kościoła Katolickiego (Dz. U. R.P. Nr 35, poz. 358), uchylając wszystkie dotychczasowe przepisy, dotyczące pobierania podatków względnie składek kościelnych z wyjątkiem przepisów, określających wymiar udziału patrona. W ustępie drugim tego artykułu ustawa poleciła w ciągu roku od jej wejścia w życie zakończyć sprawy wszczęte na podstawie dawnych przepisów a zatem przeprowadziła dokładnie uchylenie dotychczasowych przepisów w praktyce.
Uchylenie dotychczasowych przepisów dzielnicowych przez wymienioną ustawę stwierdził też wyraźnie Najwyższy Trybunał Administracyjny w wyroku z 10.12.1934 (O.S.P. 748/35).

Ze względu na zachowanie w mocy przez ustawę z 17 marca 1932 roku dotychczasowych przepisów w sprawie wymiaru udziału patrona, nie utraciła zupełnie mocy obowiązującej w b. zaborze austriackim ustawa krajowa z 15.8.1866 roku o stawianiu kościołów i budynków w parafiach, czyli ustawa o tzw. konkurencji kościelnej, co stwierdził pośrednio Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 3.10.1934 r. (Zb. O.S.N. 107/35, O.S.P. 88/35).

Ponadto Najwyższy Trybunał Administracyjny uznał, iż obowiązuje również w pewnej mierze w b. zaborze pruskim ustawa z 20.6.1875 (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z 20.11.1931 r. O.S.P. 249/32). Stanowisko powyższe podzielają też Kumaniecki, J. St. Langrod i Wachholz w swoim zarysie Prawa Administracyjnego (Kraków-Warszawa, 1939 str. 333/4).

Zachowanie mocy obowiązującej przez pewne ustawy, dzielnicowe w dziedzinie administracji wyznania rzymsko-katolickiego nie ma jednak znaczenia, wobec tego, iż ustał obowiązek udzielania pomocy państwowej dla wykonania jakichkolwiek postanowień i dekretów kościelnych, przewidziany w art. IV konkordatu.

[Źródło: „Państwo i Prawo", nr 12/1947, s. 3-8.]

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Konkordat polski z 1925 r. Ratyfikacja Konkordatu - III i IV 1925

Comment on this article..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word