Artykuł 16
1. Opiekę duszpasterską nad żołnierzami wyznania katolickiego w czynnej służbie wojskowej, w tym również zawodowej, sprawuje w ramach ordynariatu polowego Biskup Polowy zgodnie z prawem kanonicznym i statusem zatwierdzonym przez Stolicę Apostolską w porozumieniu z kompetentnymi władzami Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Żołnierzom, o których mowa w ustępie 1, zapewnia się możliwość swobodnego uczestniczenia we Mszy św. w niedziele i święta, jeśli nie koliduje to z ważnymi obowiązkami służbowymi.
3. Kapłani i diakoni oraz członkowie instytutów życia konsekrowanego i stowarzyszeń życia apostolskiego po złożeniu profesji wieczystej zostają przeniesieni do rezerwy. Alumnom wyższych seminariów duchownych, osobom po złożeniu ślubów czasowych oraz nowicjuszom odracza się służbę wojskową ze względu na odbywanie nauki.
4. Kapłani przeniesieni do rezerwy mogą być powołani do odbywania ćwiczeń wojskowych tylko w celu przeszkolenia do pełnienia funkcji kapelana wojskowego na wniosek właściwego przełożonego kościelnego.
5. W czasie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny władza kościelna skieruje dodatkowych kapelanów do pełnienia funkcji kapelanów wojskowych, a diakonów, alumnów wyższych seminariów duchownych oraz członków instytutów życia konsekrowanego i stowarzyszeń życia apostolskiego do służby sanitarnej lub służby w obronie cywilnej.

Artykuł 17
1. Rzeczpospolita Polska zapewnia warunki do wykonywania praktyk religijnych i korzystania z posług religijnych osobom przebywającym w zakładach penitencjarnych, wychowawczych, resocjalizacyjnych oraz opieki zdrowotnej i społecznej, a także w innych zakładach i placówkach tego rodzaju.
2. Osobom, o których mowa w ustępie 1, zapewnia się w szczególności możliwość uczestniczenia we Mszy św. w niedziele i święta oraz w katechizacji i rekolekcjach, a także korzystania z indywidualnych posług religijnych w zgodzie z celami pobytu tych osób w zakładach wskazanych w ustępie 1.
3. Dla realizacji uprawnień osób, o których mowa w ustępie 1, biskup diecezjalny skieruje kapelanów, z którymi odpowiednia instytucja zawrze stosowną umowę.

Stan obecny:
Art. 31 ust. 2 ustawy z 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w RP stwierdza, iż w celu zapewnienia chorym i podopiecznym posługi duszpasterskiej kierownicy zakładów leczniczych i opiekuńczych „zatrudnią kapelanów skierowanych przez biskupa diecezjalnego". Art. 32 ust. 1 tejże ustawy stwierdza, że osoby tymczasowo aresztowane mogą uczestniczyć we Mszy św. transmitowanej przez środki przekazu oraz korzystać z indywidualnej posługi religijnej. Kierownicy zakładów penitencjarnych „zawierają umowy w sprawie nieodpłatnego wykonywania obowiązków kapelana z duchownymi skierowanymi przez biskupa diecezjalnego" (ust. 4).
Uwagi:
Konkordat nakłada na samorządowe i prywatne zakłady lecznicze i opieki socjalnej obowiązek opłacania katechetów oraz likwiduje dotychczasową nieodpłatność za posługi religijne w aresztach, więzieniach, zakładach poprawczych itp. (1) Oznacza to, że kapelanów katolickich będą musiały przyjmować także zakłady i placówki prowadzone przez inne wyznania. (4)
Ust. 3 stwierdza, że instytucje prowadzące wspomniane zakłady powinny zawrzeć umowę dotyczącą pełnienia przez kapelana posługi duszpasterskiej, nie mówi jednak, że ma to być umowa dotycząca zatrudnienia czy wynagrodzenia. Zakłady należące do innych kościołów, podobnie zresztą jak placówki katolickie, nie są i zapewne nie będą instytucjami dostępnymi jedynie dla osób jednego wyznania. Ich pensjonariusze, niezależnie od tego jakiego kościoła są członkami, powinni mieć prawo do opieki duszpasterskiej. Umowy przewidziane przez konkordat pozwalają znaleźć — gdyby zaistniała taka potrzeba — formułę współpracy duchownych katolickich z kierownictwami placówek należących do innych kościołów. Naturalnie, zasada ta musi obowiązywać także w placówkach prowadzonych przez Kościół katolicki, w których przebywają osoby nie będące katolikami. Reguła ta powinna znaleźć swe potwierdzenie w stosownym akcie legislacyjnym wchodzącym w życie w tym samym momencie co ratyfikowany konkordat.
Konkordat zapewnia osobom tymczasowo aresztowanym uczestnictwo w Mszy świętej, co może stać w sprzeczności z dobrem śledztwa. (4)
Nie ma takiego niebezpieczeństwa, ponieważ korzystanie z posług religijnych może się odbywać jedynie „w zgodzie z celami pobytu" tych osób (w danym przypadku — tymczasowo aresztowanych) w areszcie.

Artykuł 18
Stosownie do potrzeby zapewnienia opieki duszpasterskiej nad członkami mniejszości narodowych biskupi diecezjalni decydują o organizowaniu posługi duszpasterskiej i katechizacji w języku właściwej mniejszości.

Stan obecny:
Ustawodawstwo polskie nie reguluje tej kwestii.

Artykuł 19
Rzeczpospolita Polska uznaje prawo wiernych do zrzeszania się zgodnie z prawem kanonicznym i w celach określonych w tym prawie. Jeżeli te zrzeszenia poprzez swą działalność wkraczają w sferę uregulowaną w prawie polskim, podlegają także temu prawu.

Artykuł 20
1. Kościół katolicki ma prawo swobodnego drukowania, wydawania i rozpowszechniania wszelkich publikacji związanych z jego posłannictwem.
2. Kościół katolicki ma prawo do posiadania i używania własnych środków społecznego przekazu, a także do emitowania programów w publicznej radiofonii i telewizji, na zasadach określonych w prawie polskim.

Artykuł 21
1. Odpowiednie instytucje kościelne mają prawo prowadzenia, każda zgodnie ze swą naturą, działalności o charakterze misyjnym, charytatywnym i opiekuńczym. W tym celu mogą one tworzyć struktury organizacyjne i urządzać publiczne zbiórki.
2. Przepisy prawa polskiego o zbiórkach publicznych nie mają zastosowania do zbierania ofiar na cele religijne, kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą, naukową, oświatową i wychowawczą oraz utrzymanie duchownych i członków zakonów, jeżeli odbywają się w obrębie terenów kościelnych, kaplic oraz w miejscach i okolicznościach zwyczajowo przyjętych w danej okolicy i w sposób tradycyjnie ustalony.

Stan obecny:
Ust. 2 jest dokładnym przytoczeniem art. 13.3 lit. a ustawy z 15 marca 1933 r. o zbiórkach publicznych.

Artykuł 22
1. Działalność służąca celom humanitarnym, charytatywno-opiekuńczym, naukowym i oświatowo-wychowawczym podejmowana przez kościelne osoby prawne jest zrównana pod względem prawnym z działalnością służącą analogicznym celom i prowadzoną przez instytucje państwowe.
2. Przyjmując za punkt wyjścia w sprawach finansowych instytucji i dóbr kościelnych oraz duchowieństwa obowiązujące ustawodawstwo polskie i przepisy kościelne Układające się Strony stworzą specjalną komisję, która zajmie się koniecznymi zmianami. Nowa regulacja uwzględni potrzeby Kościoła, biorąc pod uwagę jego misję oraz dotychczasową praktykę życia kościelnego w Polsce.
3. Władzom państwowym wskazana zostanie instytucja kościelna lub instytucje kościelne kompetentne w sprawach wymienionych w ustępie 2.
4. Rzeczpospolita Polska w miarę możliwości udziela wsparcia materialnego w celu konserwacji i remontowania zabytkowych obiektów sakralnych i budynków towarzyszących, a także dzieł sztuki stanowiących dziedzictwo kultury.

Stan obecny:
Wspieranie konserwacji i remontów zabytkowych obiektów sakralnych należy do statutowych zadań Funduszu Kościelnego, utworzonego ustawą z 20 marca 1950 r. o przejęciu przez państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Fundusz Kościelnego.
Uwagi:
"Konkordat nie formułuje jakichkolwiek kryteriów w zakresie opodatkowania osób duchownych i kościelnych osób prawnych. (1)
Konkordat formułuje dwie zasady: pierwszą, zawartą w ust. 1, zrównującą pod względem prawnym — a więc i podatkowym! — służące celom publicznym placówki prowadzone przez Kościół z analogicznymi placówkami prowadzonymi przez państwo; i druga — przewidująca ponowne uregulowanie spraw finansowych Kościoła przez wspólną państwowo-kościelną komisję. Na formułowanie takich kryteriów władze polskie będą więc miały znaczący wpływ. Do czasu nowych uregulowań pozostaje w mocy obowiązujące ustawodawstwo polskie, przy czym strona kościelna zobowiązana jest — na mocy ust. 3 — do wskazania władzom polskim instytucji kościelnej kompetentnej w sprawach finansów Kościoła.
Konkordat nie przewiduje kontroli nad wydatkowaniem subwencji państwowych. (1)
Jest to zarzut gołosłowny, nie poparty żadnym argumentem.
Konkordat umożliwia staranie się o państwową pomoc na konserwację i remonty budynków towarzyszących (np. plebanii) nie będących zabytkami. (2)
Słowo „zabytkowych" użyte w ust. 4 odnosi się zarówno do „obiektów sakralnych" jak i „budynków towarzyszących". Ponadto wyraźne stwierdzenie o „możliwości wsparcia" oznacza, że pomoc udzielana przez państwo nie może być przedmiotem roszczenia.

Artykuł 23
Kościelne osoby prawne mogą zgodnie z przepisami prawa polskiego nabywać, posiadać, użytkować i zbywać mienie nieruchome i ruchome oraz nabywać i zbywać prawa majątkowe.

Artykuł 24
Kościół ma prawo do budowy, rozbudowy i konserwacji obiektów sakralnych i kościelnych oraz cmentarzy — zgodnie z prawem polskim. O potrzebie budowy świątyni i o założeniu cmentarza decyduje biskup diecezjalny lub inny właściwy ordynariusz. Budowę obiektów sakralnych i kościelnych oraz założenie cmentarza inicjują właściwe władze kościelne po uzgodnieniu miejsca z kompetentnymi władzami i po uzyskaniu wymaganych decyzji administracyjnych.

Uwagi:
"Przy cmentarzach katolickich mają zastosowanie jedynie przepisy państwowe dotyczące zakładania i rozszerzania cmentarzy, ale już nie ich zamykania czy zarządzania nimi. W konsekwencji przepis ustawy o cmentarzach przewidujący obowiązek pochowania na cmentarzu katolickim osoby innego wyznania czy osoby bezwyznaniowej stanie się martwą literą". (1)
Konkordat w art. 24 mówi wyłącznie o sytuacjach, w których ma miejsce zmiana stanu fizycznego obiektu (budowa, rozbudowa, konserwacja), nie zajmuje się natomiast administrowaniem majątkiem Kościoła. W tej dziedzinie nadal obowiązują przepisy ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych z 1959 r. (por. wyjaśnienie do art. 8 konkordatu).

Artykuł 25
1. W każdej diecezji komisja powołana przez biskupa diecezjalnego będzie współpracować z właściwymi władzami państwowymi w celu ochrony znajdujących się w obiektach sakralnych i kościelnych dóbr kultury o ogólnonarodowym znaczeniu oraz dokumentów archiwalnych o wartości historycznej i artystycznej.
2. Kompetentne władze państwowe i Konferencja Episkopatu Polski opracują zasady udostępniania dóbr kultury, będących własnością lub pozostających we władaniu Kościoła.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Konkordat a interes społeczny i państwowy Konkordat polski z 1993 r. a Konstytucja RP z 1997 r. - analiza krytyczna

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word