Stenogram z 6. posiedzenia Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy o ratyfikacji Konkordatu w sprawie przyjęcie sprawozdania Komisji o prawnych skutkach ratyfikowania konkordatu
(31 stycznia 1995 r., Warszawa)

Dnia 31 stycznia 1995 r. Komisja Nadzwyczajna do rozpatrzenia projektu ustawy o ratyfikacji Konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską, obradująca pod przewodnictwem posła Zbigniewa Siemiątkowskiego (SLD), przyjęła:
- sprawozdanie Komisji dotyczące oceny skutków prawnych jakie nastąpią w przypadku ratyfikacji Konkordatu w świetle obowiązujących ustaw zwykłych.
W posiedzeniu udział wzięli przedstawiciele: Ministerstwa Spraw Zagranicznych z podsekretarzem stanu Stanisławem Szymańskim, Urzędu Rady Ministrów z dyrektorem generalnym Markiem Pernalem, Kancelarii Prezydenta oraz eksperci.

Poseł Zbigniew Siemiątkowski (SLD): Otwieram kolejne posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej powołanej do rozpatrzenia projektu ustawy o ratyfikacji Konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską.
Witam podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Stanisława Szymańskiego; dyrektora Biura do Spraw Wyznań Urzędu Rady Ministrów; przedstawicieli Kancelarii Sejmu i Kancelarii Prezydenta; ekspertów oraz zaproszonych gości.
Zgodnie z propozycją prezydium pragnęlibyśmy przyjąć dzisiaj sprawozdanie Komisji dotyczące oceny skutków prawnych, jakie nastąpią w przypadku ratyfikacji Konkordatu w świetle obowiązujących ustaw zwykłych. Przypomnę, że jest to zadanie, jakie zostało na nas nałożone uchwałą Sejmu z dnia 1 lipca 1994 r. o trybie prac nad ustawą o ratyfikacji Konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską. Przypomnę, że w paragrafie 2 pkt 2 tej uchwały nałożono na nas obowiązek dokonania oceny skutków prawnych, jakie nastąpią w przypadku uchwalenia ustawy ratyfikacyjnej w świetle obowiązujących przepisów konstytucyjnych oraz innych ustaw. Zadanie to mieliśmy zakończyć z dniem 31 stycznia 1995 r.
31 stycznia jest dzisiaj. Jeżelibyśmy się uporali z tym sprawozdaniem, to zgodnie z postanowieniem Prezydium Sejmu trafiłoby ono na posiedzenie Sejmu w dniach 13-14 lutego, czyli na następnym posiedzeniu lutowym. W związku z tym dyskusja nad tym sprawozdaniem jest naszym dzisiejszym zadaniem.
Czy są jakieś uwagi do zaproponowanego porządku dziennego? Jeżeli nie ma, proponuję abyśmy przystąpili do pracy. Z tego co wiem, dzisiejszy kalendarz posiedzeń jest dość bogaty. Wielu z nas oprócz tego posiedzenia ma jeszcze inne, równolegle trwające ważne posiedzenia Komisji. Obraduje Komisja Kultury i Środków Przekazu, Komisja Polityki Społecznej, Komisja Administracji i Spraw Wewnętrznych.
Otrzymali państwo projekt sprawozdania opracowany przez prezydium Komisji zgodnie z sugestiami zgłoszonymi na poprzednim posiedzeniu Komisji. Prezydium niniejszym przedstawia projekt tego sprawozdania. Staraliśmy się, aby ten projekt otrzymali [państwo] z 7-dniowym wyprzedzeniem. Wiem, że większość z państwa otrzymała to sprawozdanie w ubiegłym tygodniu na posiedzeniu Komisji Konstytucyjnej. Posłowie, których nie mogliśmy znaleźć w parlamencie, otrzymali ten materiał ekspresowymi przesyłkami. Myślę, że w tej sprawie nie ma kolizji i problemów.
Pozwolę sobie dodać dwa zdania komentarza, w związku z tym, że tekst sprawozdania jest znany. Sprawozdanie składa się, tak jak każde sprawozdanie tego typu, z elementów, które są stałymi elementami każdego sprawozdania, czyli organizacja prac Komisji, osoby biorące w tych pracach udział, eksperci, tematyka posiedzeń oraz jakby technologia dochodzenia do uzgodnień, tryb prac Komisji — tu wyodrębniliśmy trzy podstawowe kwestie, którymi się zajmowaliśmy.
Było to zbadanie zgodności przepisów Konkordatu z zasadami obowiązującej konstytucji. Przypomnę, że na ostatnim posiedzeniu powołaliśmy podkomisję, która zajmie się tą sprawą. Powołaliśmy ją na ostatnim posiedzeniu dlatego, że wcześniej, aż do tego posiedzenia, nie były wysuwane wątpliwości dotyczące materii konstytucyjnej, a jeżeli były wysuwane, to nie były w tej sprawie formułowane wnioski. Dopiero na ostatnim posiedzeniu sformułowano wniosek o konieczności powołania takiej podkomisji. W odpowiednim czasie pozwolę sobie udzielić głosu pani poseł Sierakowskiej, przewodniczącej podkomisji, która poinformuje nas o stanie prac tej podkomisji i ewentualnych wnioskach, które podkomisja chciałaby skierować pod adresem Komisji.
Zajmowaliśmy się również sprawą zgodności przepisów Konkordatu z przepisami przyszłej konstytucji, co także znalazło się w sprawozdaniu. To jest jakby sprawa przyszłości, gdyż nie ma jeszcze tekstu nowej konstytucji. Uchwała Sejmu nakłada na nas obowiązek pracy w tym zakresie dopiero wtedy, gdy Zgromadzenie Narodowe przyjmie jednolity tekst konstytucji. Mamy termin, który obliguje nas do zakończenia prac nie później, niż 3 miesiące po przyjęciu przez społeczeństwo w referendum konstytucyjnym projektu konstytucji.
Trzecia sprawa, która była najważniejszą częścią naszej pracy, to była nowelizacja ustaw zwykłych w konsekwencji uchwalenia ustawy o ratyfikacji Konkordatu. Tu wyodrębniliśmy kwestie, które są według nas najważniejsze, tzn. konieczność dokonania niezbędnej nowelizacji 3 ustaw. Jest to plon pracy podkomisji, której pracom przewodził pan poseł Rogowski. Przypomnę, że sprawozdanie z prac podkomisji przyjęliśmy na posiedzeniu 17 stycznia br. Uznaliśmy za niezbędną nowelizację Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w art. 1, 5, 6, 9, 22, 56 ustawy o aktach stanu cywilnego w art.art. 12, 17, 53, 61, 62 oraz Kodeksu postępowania cywilnego w art. 434 — w związku z art. 10 Konkordatu.
Największym pakietem proponowanych przez nas zmian pragnęlibyśmy objąć ustawę o gwarancjach wolności sumienia i wyznania.
W sprawozdaniu bardzo szeroko opisano to, co naszym zdaniem należy zmienić w tej ustawie, aby zapewnić innym wyznaniom podobny status formalnoprawny i uprawnienia, jakie w momencie ratyfikacji Konkordatu uzyska Kościół Katolicki w Polsce. Tu opieraliśmy się głównie na informacjach, jakie zostały nam przekazane przez rząd, a głównie na informacji Ministra-Szefa Urzędu Rady Ministrów M. Strąka i ministra spraw zagranicznych A. Olechowskiego. Przypomnę, że dwa posiedzenia Komisji poświęcone były na omówienie tych niezbędnych zmian proponowanych przez rząd.
Pozwoliliśmy sobie zaproponować zapis, który jest jakby przynagleniem z naszej strony dla rządu. Stwierdzamy, że rząd nie wywiązał się z zobowiązań ustawodawczych złożonych w uzasadnieniu do projektu ustawy o ratyfikacji Konkordatu. Dlatego Komisja, wobec nienadesłania projektów ustaw nie może ocenić przedmiotowego zakresu postulowanej nowelizacji ustaw. Możemy jedynie przedstawić kierunkowy katalog potrzebnych zmian. Dopóki nie będzie konkretnych projektów ustawodawczych trudno jest nam oceniać to, czego rząd nam jeszcze nie przedstawił. Uznaliśmy, że takie przynaglenie w naszym sprawozdaniu podniosłoby rangę tych zapytań, które skierowaliśmy do rządu.
Mam nadzieję, że dotarł do państwa tekst podpisany przez pana Roberta Mroziewicza podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, a który został skierowany na moje ręce. Jest to jakby odpowiedź na pytanie, które pan poseł Rokita i ja postawiliśmy Ministerstwu Spraw Zagranicznych, czyli rządowi — jaki jest stan prac nad nowelizowanymi ustawami? Głównie chodzi tu o nowelizację Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego i o ustawę o aktach stanu cywilnego. Autorytetem pana R. Mroziewicza otrzymaliśmy zapewnienie, że w dniu 14 grudnia 1994 r. projekt ustawy o aktach stanu cywilnego został skierowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości do uzgodnień międzyresortowych. W związku z tym najprawdopodobniej w połowie lutego odbędzie się konferencja uzgodnieniowa na szczeblu przedstawicieli resortów.
Ustawę o gwarancjach wolności sumienia i wyznania wielu z nas siedzących tu na tej sali fizycznie już widziało co najmniej od pół roku, stąd niezrozumiała była dla nas opieszałość, która nie spowodowała wejścia tej ustawy na ścieżkę legislacyjną w parlamencie. Mamy informację, że ta ustawa w dniu 3 stycznia była dyskutowana na posiedzeniu Rady Ministrów. Ze względu na uwagi, jakie zostały wysunięte w stosunku do projektowanej nowelizacji głównie przez resort finansów, została zdjęta z tego posiedzenia i wróciła do uzgodnień międzyresortowych. Jest zapewnienie, że ten projekt stanie się przedmiotem debaty na jednym z najbliższych posiedzeń Rady Ministrów. Aby nie była to tylko czcza deklaracja proponujemy, aby w naszym sprawozdaniu znalazło się jednak słowo krytyczne pod adresem rządu. Także dlatego, że w odczuciu części opinii publicznej to parlament jest obciążany za zwłokę, jaka towarzyszy ratyfikacji Konkordatu. Gdyby padło takie ponaglenie ze strony izby, to miałoby ono swoją rangę.
Tyle mojego wprowadzenia. Nie ma sensu, abym referował po raz wtóry to, co jest napisane i co w większości na poprzednim posiedzeniu przedstawiał pan poseł Rogowski. To jest w zasadzie sprawozdanie z tego pierwszego etapu dotyczącego zakresu niezbędnych zmian w ustawach zwykłych. To, co dotyczy materii konstytucyjnej — był to problem, który wypłynął na poprzednim posiedzeniu - nie jest ujęte w tym sprawozdaniu z tego chociażby względu, że do tej pory tej kwestii nie podejmowaliśmy, po pierwsze jej nie kwestionując, a po drugie nie mamy tutaj wyrobionego zdania. Poproszę wobec tego panią poseł Sierakowską o krótką informację o stanie prac i postulatach, które ta podkomisja chciałaby złożyć pod naszym adresem. Jeśli jest zgoda, to proszę bardzo.

Poseł Izabella Sierakowska (SLD): Odbyło się pierwsze spotkanie podkomisji, w którym uczestniczyło zaledwie 3 posłów. Bardzo proszę posłów o uczestniczenie w kolejnych posiedzeniach i pracach podkomisji. Zapoznaliśmy się z materiałem dostarczonym przez biuro Komisji uznając, że jest to materiał kompletny i wystarczający do prac podkomisji. Postanowiliśmy, że zwrócimy się do Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu z prośbą o dodatkową opinię, szczególnie dotyczącą art. 10 i art. 82 ustawy konstytucyjnej, czy przyjęcie Konkordatu zagraża wolności innych wyznań i wolności sumienia oraz czy nie doprowadzi do stanu nierównego traktowania kościołów i związków wyznaniowych w Polsce. O taką opinię dodatkowo prosimy.
Jeszcze raz prosimy o opinię, czy nie ma przypadkiem możliwości zwrócenia się do Trybunału Konstytucyjnego o autorytatywną odpowiedź, abyśmy nie mieli żadnych wątpliwości. Z pisma Rzecznika Praw Obywatelskich, które cytowałam na poprzednim posiedzeniu wynika, że rzecznik ma opinię eksperta stwierdzającą, że Trybunał Konstytucyjny może zająć się wydaniem opinii, czy Konkordat zgodny jest z obecnie obowiązującą konstytucją, a szczególnie dotyczy to art. 82.
W związku z tym mam wielką prośbę. Nie zakończymy prac dzisiaj, jutro, ani pojutrze. Na opracowanie ekspertyz, na dyskusję potrzebny jest czas. Myślę, że Komisja dzisiaj przyjmując to sprawozdanie, nad którym mamy dyskutować, powinna stwierdzić, że nie wszystkie wątpliwości natury prawnej związane z ratyfikacją Konkordatu zostały wyjaśnione, a rozbieżności w zakresie interpretacji jego przepisów przezwyciężone, uważając że ze swoich zobowiązań ustawodawczych w związku z ratyfikacją Konkordatu nie wywiązał się również rząd, Komisja nie może ocenić przedmiotowego zakresu postulowanych nowelizacji ustaw. Sądzę, że mamy podstawę do złożenia wniosku o przedłużenie terminu przedłożenia przez Komisję sprawozdania z wykonania zadań I etapu.
W części pierwszej sprawozdania mówimy wyraźnie o tym, że Sejm powierzył Komisji zadanie zbadania i oceny skutków prawnych, jakie nastąpią w przypadku uchwalenia ustawy ratyfikacyjnej w świetle obowiązujących przepisów konstytucyjnych oraz innych ustaw. O ile możemy uważać, że prace nad tymi innymi ustawami zostały zakończone, o tyle prace nad zgodnością Konkordatu z przepisani konstytucyjnymi zostały zaledwie rozpoczęte.
W związku z powyższym, bardzo proszę o złożenie takiego wniosku o przedłużenie terminu złożenia przez Komisję sprawozdania z wykonywania zadań I etapu. Nie wiem, jak długo trwać będzie wydanie opinii przez Biuro Ekspertyz. Myślę, że tydzień lub dwa będziemy musieli poczekać.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej z 31 I 1995

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word