Stenogram z 7. posiedzenia Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy o ratyfikacji Konkordatu w sprawie przyjęcia sprawozdania podkomisji ds. zbadania zgodności Konkordatu z Konstytucją RP i przyjęcia sprawozdania Komisji
(14 marca 1995 r., Warszawa)

Dnia 14 marca 1995 r. Komisja Nadzwyczajna do rozpatrzenia projektu ustawy o ratyfikacji Konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską, obradująca pod przewodnictwem posła Zbigniewa Siemiątkowskiego (SLD), rozpatrywała:
- sprawozdanie podkomisji ds. zbadania zgodności Konkordatu z Konstytucją RP oraz przyjęła
- sprawozdanie Komisji dotyczące oceny skutków prawnych, jakie nastąpią w przypadku uchwalenia ustawy ratyfikacyjnej w świetle obowiązujących przepisów konstytucyjnych oraz innych ustaw.
W posiedzeniu wzięli udział przedstawiciele Ministerstwa Spraw Zagranicznych z podsekretarzem stanu Eugeniuszem Wyznerem, Urzędu Rady Ministrów z dyrektorem generalnym Markiem Pernalem, Ministerstwa Sprawiedliwości oraz eksperci.

Poseł Zbigniew Siemiątkowski (SLD): Otwieram kolejne posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy o ratyfikacji Konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską.
Witam wszystkich państwa.
Prezydium Komisji zaproponowało w dzisiejszym porządku dziennym ustosunkowanie się do sprawozdania podkomisji, która została powołana w dniu 17 stycznia, w celu zbadania zgodności Konkordatu z Konstytucją RP. Posiadamy odpowiedni druk sprawozdania sygnowany przez przewodniczącą podkomisji panią poseł Izabellę Sierakowską. Po przedyskutowaniu tego sprawozdania planujemy jego przyjęcie, bądź odrzucenie. W odpowiednim czasie po dyskusji przedstawią państwo swój stosunek do tego sprawozdania.
Następnie przyjęlibyśmy całe sprawozdanie Komisji dotyczące oceny skutków prawnych, jakie nastąpią w przypadku uchwalenia ustawy ratyfikacyjnej w świetle obowiązujących przepisów konstytucyjnych oraz innych ustaw.
Przypomnę, że pierwsza uchwała Sejmu z dnia 28 lipca 1994 r. dawała nam termin do dnia 31 stycznia 1995 r. Ze względu na pewne opóźnienia na poprzednim posiedzeniu Sejmu termin ten został przesunięty na dzień 15 marca 1995 r. Dzisiaj jest 14 marca. W związku z tym jest to ostatni moment, abyśmy przyjęli sprawozdanie.
Chcę przypomnieć, że praktycznie mamy już sprawozdanie dotyczące oceny zmian, jakie powinny nastąpić w ustawodawstwie zwykłym towarzyszącym Konkordatowi i to, które jest tematem dzisiejszego posiedzenia — kwestia zgodności Konkordatu z Konstytucją RP.
Czy są uwagi do tego porządku dziennego? Jeżeli nie, ja to rozumiem, że porządek dzienny został przez państwa zaakceptowany.
Poproszę komentarz do sprawozdania przewodniczącej podkomisji pani poseł I. Sierakowskiej. Wszyscy dysponujemy tekstem sprawozdania. Uważam, że głos wprowadzający (komentarz) jest uzasadniony.

Poseł Izabella Sierakowska (SLD): Zgodnie z decyzją Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy o ratyfikacji Konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską na poprzednim posiedzeniu powołana została podkomisja, której skład przedstawiony został w sprawozdaniu. Podkomisja wystąpiła o dodatkowe opinie prawne do Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu. Mówiłam o tym na poprzednim posiedzeniu Komisji. Poza tym otrzymaliśmy dodatkowe opinie od prof. Sagana z Uniwersytetu Śląskiego i prof. Małajnego. Pojawiły się również dodatkowe opinie napisane przez prof. Pietrzaka, prof. Wisłockiego i ks. prof. Sobańskiego. Opinie te były prawomocne w pracy podkomisji.
Przedstawione sprawozdanie — jak zapewne państwo zauważyli składa się z 2 części. Pragnę zaznaczyć, że w trakcie prac wykroczyliśmy poza zakres zadań wyznaczonych nam przez Komisję. Pierwsza część sprawozdania zamieszczona na stronie 1, 2 i 3 do przedostatniego akapitu kończącego się zdaniem: „Czy możliwe jest utrzymanie takiej równości, jeżeli poprzez Konkordat do wewnętrznego porządku prawnego…" itd., „...prawo kanoniczne?" stanowi zasadniczą, właściwą część sprawozdania. Drugą część wyjaśnię po przedstawieniu sprawozdania.
Odbyły się dwa posiedzenia podkomisji. Pierwsze w dniu 31 stycznia 1995 r. - drugie w dniu 7 marca 1995 r. Jak państwo wiecie, mieliśmy bardzo mało czasu. Dlatego pracowaliśmy w tempie błyskawicznym. Pomogły nam w pracy otrzymane ekspertyzy.
W wyniku prac, po przeanalizowaniu tych opinii, które mieliśmy stwierdziliśmy, że Konkordat podpisany w dniu 28 lipca 1993 r. przez Stolicę Apostolską i rząd Rzeczypospolitej jest niezgodny z aktualnie obowiązującą konstytucją.
W pkt. 1 o art. 82 — o zasadzie rozdziału Kościoła od państwa. Mówimy o tym, że zmiany w konstytucji muszą być dokonywane większością 2/3 głosów, a nie jak inne ustawy zwykłą większością głosów. To jest pierwszy zarzut.
Drugi zarzut, jaki stawiamy, jest taki, że konstytucja nie zawiera upoważnienia do zawarcia Konkordatu.
Zarzut trzeci mówi o organizowaniu przez szkoły publiczne nauki religii, powierzaniu funkcji urzędnika stanu cywilnego duchownym oraz rezygnacji ze sporządzania aktu zawierania małżeństwa cywilnego. Twierdzimy, że te sprawy naruszają zasadę rozdziału Kościoła od państwa.
Dalej mówimy o naruszaniu gwarantowanej przez art. 67 ust. 2 Konstytucji zasady równouprawnienia obywateli ze względu na wyznanie przez wprowadzenie kryteriów wyznaniowych do prawa świeckiego.
Następnie mówimy o tym, że przepisy Konkordatu, a szczególnie art. 12 i art. 10 naruszają prawa do wolności sumienia i wyznania określone w konstytucji. Art. 82 ust. 1 określa prawo do milczenia, z którego wynika zakaz zmuszania do ujawniania swoich przekonań religijnych.
Następny zarzut dotyczy art. 8 Konkordatu mówiący o cmentarzach katolickich i pozbawiania prawa do pochówku na tych cmentarzach zwłok osób innego wyznania niż katolickie i osób bezwyznaniowych.
Nie zwróciliśmy uwagi na jeszcze jedną sprawę, o której rozmawialiśmy w trakcie posiedzeń podkomisji. Mam tu na myśli Międzynarodowe Akta Praw człowieka (pomyłka poseł I. Sierakowskiej. Powinno być: Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka) i Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Akta były podpisane w 1966 r., a Konwencja w 1950 r. Przypominamy Komisji, że Stolica Apostolska konwencji tych nie przyjęła. Przypominamy także, że podstawową zasadą dotyczącą ochrony praw człowieka jest zasada niedyskryminacji ze względu na wyznawaną religię. Ta niedyskryminacja jest równoznaczna z równością wobec prawa.
Na zakończenie zadajemy Komisji pytanie: czy możliwe jest utrzymanie takiej równości, jeżeli poprzez Konkordat zostaną wprowadzone do wewnętrznego porządku prawnego przepisy prawa kanonicznego? Na tym sprawozdanie powinno się zakończyć. Stawiamy wniosek o stwierdzenie przez Komisję niezgodności Konkordatu z Konstytucją obowiązującą obecnie w Rzeczypospolitej.
Zastanawialiśmy się, jak z tej niezwykle trudnej sytuacji wyjść z twarzą. Znaleźliśmy „złoty środek". Konkordat podpisał rząd Rzeczypospolitej. Kolejny rząd Rzeczypospolitej skierował Konkordat do Sejmu z prośbą o jego ratyfikację. Wiemy doskonale, jak reaguje opinia publiczna. Mówi się, że to lewica nie chce ratyfikacji Konkordatu, że lewica walczy z Kościołem itd. Znacie to państwo doskonale.
Przypominam, że występowałam z wnioskiem o utworzenie katalogu postulatów, które doprowadziłyby do renegocjacji Konkordatu. Ponieważ Komisja nie dyskutowała na ten temat na swoich posiedzeniach, w drugiej części przedstawionego dokumentu zaproponowaliśmy renegocjację Konkordatu dla zachowania powagi naszego państwa, powagi Sejmu i — powtórzę — wyjścia z twarzą z tej sytuacji. W kilkunastu punktach przedstawiliśmy wąski i rozszerzony katalog postulatów, które powinny być wzięte pod uwagę przy renegocjacji zmian postanowień Konkordatu w celu umożliwienia jego ratyfikacji. Jest to część druga, dodatkowa. Propozycja podkomisji sugeruje, aby Komisja zechciała się zająć możliwością renegocjacji Konkordatu.
W imieniu podkomisji stawiam wniosek o stwierdzenie, że Konkordat podpisany 28 lipca 1993 r. przez Stolicę Apostolską i rząd Rzeczypospolitej jest niezgodny z aktualnie obowiązującą Konstytucją RP.

Poseł Zbigniew Siemiątkowski (SLD): Dziękuję. Czy są pytania?

Poseł Irena Lipowicz (UW): Skierowałam do pani przewodniczącej pismo. Jestem bardzo zaskoczona treścią sprawozdania i niektórymi sformułowaniami, w tym używaniem liczby mnogiej (podkomisja stwierdziła, stwierdziliśmy itp.). Chciałam zapytać, ile osób brało udział w poszczególnych posiedzeniach? Ja osobiście nie mogłam wziąć udziału w żadnym z posiedzeń podkomisji. Były one wyznaczane w takich terminach, w których z powodu innych obowiązków nie mogłam wziąć udziału, o czym zawiadamiałam panią przewodniczącą. Były to dwa krótkie posiedzenia zwołane w krótkich terminach. Jeżeli jest to prezentowane, to chciałabym powiedzieć, że rzadko spotykam się ze sprawozdaniem, które w tak jednostronny sposób przytacza argumenty tylko jednej strony w sporze, czy w dyskusji.
Określono ten dokument jako sprawozdanie podkomisji w sytuacji, gdy nie wszyscy członkowie podkomisji mogli brać udział w jej pracach. Zobaczmy, czy zrobiła to większość, czy też zrobiły to dwie lub trzy osoby. Druzgocząca treść sprawozdania, z którą absolutnie się nie zgadzam sprawia, że chcę zapytać panią przewodniczącą, czy możliwe jest złożenie odrębnego stanowiska w tej kwestii? Tym bardziej, że poziom merytoryczny tego sprawozdania uniemożliwia potraktowanie go jako rezultatu prac podkomisji.
Chciałabym równocześnie zapytać, czy byłoby możliwe zwołanie posiedzenia podkomisji w pełnym składzie?

Poseł Jan Lityński (UW): Mam pytanie uzupełniające. Jak przebiegało głosowanie nad przyjęciem sprawozdania? Iloma głosami zostało ono przyjęte?

Ekspert, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, ks. Józef Krukowski: Chciałbym stwierdzić, że brałem udział tylko w jednym posiedzeniu tej podkomisji w dniu 31 stycznia 1995 r. Na posiedzeniu tym spośród członków podkomisji obecna była tylko pani poseł I. Sierakowska, która stwierdziła, że jest kompetentna do wyciągania wniosków w imieniu całej podkomisji. Jest to chyba ewidentny brak kworum.
Następne posiedzenie odbyło się w dniu 7 marca 1995 r. Jak ekspert otrzymałem zaproszenie na godzinę 12. Przybyłem kilka minut później ze względu na uczestnictwo w posiedzeniu Komisji Konstytucyjnej. Okazało się, że posiedzenie już się odbyło. Na korytarzu spotkałem dwie panie (panią poseł I. Sierakowską i panią poseł K. Łybacką). Nie było innych członków podkomisji. Wydaje mi się, że z formalnego punktu widzenia jest to po raz drugi ewidentny brak kworum.
Od strony merytorycznej wydaje mi się, że brak jest zgodności wniosku przedstawionego w sprawozdaniu z opiniami ekspertów.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej z 14 III 1995

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word