WALDENSI: wcielenie zmartwychwstanie 
                      przysługuje każdemu
BEGGARDZI w Kolonii.

ANZELM z Canterbury 1033-1109 
Alter Augustinus z Aosty. Opat w Beque 
Proslogium o naturze Boga.
Dialogus de Grammatico 
              de Veritate
Cur Deus homo — odkupienie 
Credo ut intelligam
Wiara wyprzedza i normuje rozumienie
Rozum nie może sprawdzać wiary — tylko uzasadniać aby objaśnić.
Prawdy trzeba dowodzić racjami, ale wiara punktem wyjścia i celem. 
Bóg i świat racjonalny jest — więc logiką można go pojąć.
Prawda jest nie tylko w umyśle ale i w rzeczach. 
Gatunki to wzory.
Chrystus jako satysfakcja honorowa Bogu a nie odkupienie.

Dowód ist(nienia) Boga:
1. Jeżeli coś ma cechę względną, to musi istnieć i to, ze wzgl(ędu) na co ta cecha mu przysługuje.
Są ludzie dobrzy — więc jest i Bóg najlepszy.
Ontologiczny dowód istn(ienia) Boga
2. Musi istnieć naprawdę Bóg, jeżeli jest pojmowany jako najdoskonalszy, bo gdyby nie istniał naprawdę, nie byłby najdoskonalszy (brakłoby mu istnienia rzeczywistego do doskonałości).
Ateizm sprzeczny wewnętrznie.

Szkoła w Laon zbierała sentencje z Pisma i Doktorów kość.

BERNARD z Clairvaux (1091-1151) Krzywousty 
II wyprawa krzyż(owa) i tępienie heretyków
De gradibus humilitatis et superbiae 
De diligendo Deo
De gratia et libero, arbitrio 
De consideratione

MISTYK masochista pokorny. 
Obcuj z Bogiem. Przez miłość i pokorę osiąga się łaskę i zbliża się do Boga po 4 stopniach miłości i 12 pokory. 
Poznaj własną nędzę, będziesz współczuł z innymi.

EKSTAZA 
HUGO OD ŚW. WIKTORA (1096-1141) 
z Saksonii.
Didaskalion (encyklop. nauk) 
Epitome in Philosophiam
De sacramentis
Kroniki 
4 działy nauki: 
1. teoretyczna — szuka prawdy: 1. teologia. 2. matematyka 3. fizyka
2. praktyczna — kieruje obyczajami: 1. etyka indywidualna. 2. ekonomika. 3. polityka 
3. mechaniczna: 1. tkactwo. 2. rolnictwo. 3. medycyna. 4. 5. 6. 7.
4. logiczna: uczy mówić: 1. gramatyka. 2. dialektyka z retoryką

Wiedzę chce na DOŚWIADCZENIU (wewnętrznym i zewnętrznym) opierać i rozwijać to abstrakcjami
Ziemskiemu życiu służy scientia a upodobn(ieniu) się z Bogiem: intelligentia 
Byt poznajesz 3 parami oczu:
1. oczami zwykłymi — świat
2. rozumem przez rozmyślanie — siebie 
3. kontemplacją intuicją — Boga
Kontemplacja ma 6 szczebli. Niższymi stworzenia się poznaje.
Rozszerza się umysł. Wyższymi Stwórcę. Podnosi się umysł i wychodzi p o z a siebie! Za sprawą łaski bożej.
Wiara ma mniej pewności niż wiedza.
Prawdy czworakie:
1. secundum rationem (wywodzą się z rozumu) 
2. zgodne z rozumem
3. przekraczają rozum (supra rationem) 
4. contra rationem.

SPÓR O UNIVERSALIA
1. Czy pojęciom ogólnym odp(owiadają) przedmioty rzeczywiste

Wilhelm z Champeaux realista
zwalcza Roscellina
i chce żeby jednogatunkowe jednostki miały: 1) tę samą 2) taką samą 3) podobną istotę

ABELARDUS 
Heloiza i kastracja. Paryż. Etyka Scito te ipsum!
Historia calamitatum
Summa „Sic et non". 
Glossae in Porfirium
Duch św. — duch świata
Trzy osoby — trzy cechy Boga
Universalia to dźwięki ze znaczeniem jednym. Pojęcia ogólne to orzeczenie bez przedmiotów. Są nabyte i abstrakcją zrobione. Jest konceptualistą.

KONCEPTUALIZM 
Universalia są stanami umysłów. Bytami psychicznymi. 
Universalia — CONCEPTUS MENTIS
Walter z Mortagne: Każdy przedmiot jest 
                              jednostką — Plato 
                              gatunkiem — grek
                              i rodzajem — człowiek 
Adelard z Bath
Jednostka gatunek rodzaj to różne strony przedmiotu jednego
Indyferentyzm: jednostka każda ma cechy indywidualne i gatunkowe, ogół jednostek podobnych jest przedm(iotem) pojęcia ogólnego 
Konformizm: wspólna forma wyabstrahowana jest przedm(iotem) pojęcia ogólnego
W Chartres kult Platona czystego a logikę brali od Arystotelesa. 
Atomiści, Mechaniści, trochę Sceptycy

ARABOWIE (...)

II. OKRES SYSTEMÓW XIII wiek 
Uniwersytety: Paryski 1200 — teol. filoz.
                     Oxford 1250 
        Dominikanie 1216 nowatorzy 
        Franciszkanie 1209 konserwatyści
Stopnie uniwersyteckie: Scolarius 
                                    Baccalaureatus
                                    Magister 
                                    Doctor 
Aleksandryzm — czysty Arystoteles
Dawid z Dinant w Paryżu
Byt prawdziwy to materia. 
Forma tylko dla zmysłów zjawiskiem 
Rozum jest podłożem formy realnym
Rozum to materia.
I Bóg to materia.
Awerroizm łaciński Siger z Brabantu w Paryżu. 
       nie ma Opatrzności. Bóg nie zna jednostek. 
                                      Bóg m u s i stwarzać 
                                      Człowiek nieodpowiedzialny
Johannes Fidanza BONAWENTURA 1221-1274 
komentarze do Sententiae Lombarda
Empiria, abstrakcja. 
Prawdy wieczne w Bogu dla oświeconych przez Boga w modlitwie.
Obraz Boga w duszy własnej nosisz.
6 stopni widzenia:
1. widzenie przyrodzone
2. przez wiarę wyższe
3. przez pismo pouczone
4. przez kontemplację 
5. przez proroctwa
6. przez zachwyt
Światło to subtelna materia. Z niej świat, z Boga. Z niej rzeczy. 
Światło to siła w materii działająca, forma jakaś.
Każde ciało ma zarodek od Boga.

ROGER BACON 1210-1294 
Franciszkanin. Communio naturalium
Doświadczenie grunt. Rozumowanie niepewne. Potrzebne światło nadprzyrodzone.

ALBERT WIELKI 1193-1280 
Arystotel(es) Plotyn i Augustyn

TOMASZ Z AKWINU 1225-1274
Montecassino, Dominikanin, Neapol, Kolonia, Paryż 
Summa Theologiae 6 tomów i index
Summa contra gentiles.

(w tym miejscu, na początku rozpoczętej strony 16 rękopis się urywa)

*

Objaśnienia

Andrzej Nowicki

1. Drukowana tu praca jest fragmentem rękopisu Władysława Witwickiego pod tytułem: Historia filozofii. Rękopis ten sporządził Witwicki ok. 1932 r. dla swojej uczennicy, Haliny Sosińskiej (ur. 27 IV 1909 r.), która przechowywała go — jako jedną z wielu pamiątek po Witwickim — przez 56 lat, a 14 II 1988 r. ofiarowała go Andrzejowi Nowickiemu.

Okoliczności powstania tego rękopisu były następujące. Halina Sosińska po ukończeniu gimnazjum Kowalczykówny w Warszawie zaczęła w 1928 r. studiować psychologię na Uniwersytecie Warszawskim i wkrótce została przyjęta na seminarium prowadzone przez Witwickiego. Interesując się szczególnie malarstwem postanowiła specjalizować się w dziedzinie psychologii sztuki. W r. akademickim 1932-1933 ukończyła pracę magisterską, którą Witwicki ocenił bardzo wysoko (obszerne fragmenty tej pracy pt. Przyczynek do psychologii uczuć estetycznych zostały wydrukowane w 1935 r. w Księdze Pamiątkowej ku czci Władysława Witwickiego, „Kwartalnik Psychologiczny", tom VII, s. 489-503). Jednak warunkiem uzyskania magisterium było zdanie egzaminu u prof. Władysława Tatarkiewicza z historii filozofii a p. Sosińska obawiała się, że nie potrafi opanować tak ogromnego materiału. Wówczas Witwicki zaczął jej udzielać „korepetycji z historii filozofii starożytnej i średniowiecznej" sporządzając przy tej okazji obszerny konspekt i ozdabiając go 63 barwnymi rysunkami.

Cały rękopis liczy 49 kart nietypowego formatu 22 x 28 cm i składa się z trzech części: najpierw 4 karty nieliczbowane (karta tytułowa, mapa i alfabet grecki) potem Historia filozofii greckiej — 30 kart tekstu z numeracją 1-29 (na ostatniej karcie omyłkowo brak kolejnego numeru) i wreszcie Filozofia chrześcijańska i wieki średnie — 16 kart tekstu z numeracją podwójną: atramentem 1-16 i ołówkiem 30-45.

Tekst jest pisany atramentem i przeważnie czysto, chociaż zdarzają się poprawki i przekreślenia. Są także dopiski ołówkiem czarnym lub niebieskim i liczne podkreślenia ołówkiem czerwonym. Rysunki są wmontowane w tekst konspektu. Wykonywane piórem lub ołówkiem i kolorowane barwnymi kredkami. Jedynie św. Augustyn jest barwiony akwarelą.

2. Wbrew pozorom tekst Witwickiego nie jest streszczeniem I tomu podręcznika W. Tatarkiewicza. Mimo maksymalnej zwięzłości zawiera wiele takich informacji, których w podręczniku Tatarkiewicza nie ma. Większość zdań nosi wyraźne — rozpoznawalne z daleka — piętno stylu Witwickiego. W przeciwieństwie do W. Tatarkiewicza, który konsekwentnie stosuje pisanie w trzeciej osobie, Witwicki ściąga na karty swego tekstu żywych ludzi i każe im zwracać się wprost do czytelnika: „Sercem przygotuj się do objawienia" (Tertulian), „Obcuj z Bogiem (...) Poznaj własną nędzę" (Bernard z Clairvaux), „Byt poznajesz trzema parami oczu" (Hugo od św. Wiktora), „Obraz Boga w duszy własnej nosisz" (Bonawentura). Tej formie wypowiedzi towarzyszą rysunki pełne ekspresji. Tertulian, Hugo, Anzelm zwracają się na rysunkach Witwickiego wprost do nas.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Św. Augustyn – pogromca herezji Arystotelesa Projekt Filozoficzny

See comments (1)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word