Uzupełnieniem omówionego powyżej prawodawstwa, była uchwała Rady Państwowej ze stycznia 1986 roku, w której Rada Państwowa (czyli centralny rząd ludowy) zakazywała zatrudniania dzieci objętych obowiązkiem szkolnym, czyli tych, które nie ukończyły 15 roku życia. Ustawa ta gwarantowała też darmową oświatę oraz przewidywała pomoc finansową dla uczniów pochodzących z biednych rodzin ^{[ 71 ]}. Należy jednak uściślić co oznacza stwierdzenie, że nauka początkowa jest „bezpłatna". Znaczy to, że, tak jak w Polsce, od rodziców uczniów nie wymaga się płacenia czesnego. Muszą oni jednak pokrywać część kosztów związanych z nauką swoich dzieci, takich jak zakup podręczników i przyborów szkolnych, przygotowywanie posiłków, czy też opłacanie rachunków za ogrzewanie i transport ^{[ 72 ]}. Choć kwoty te nie są duże, nie każdego stać na posłanie dziecka do szkoły. Problem ten dotyczy przede wszystkim wsi, gdzie rodzice nie tylko nie mają pieniędzy na edukowanie dzieci, ale wręcz wolą je zatrzymać w domu, aby pomogły im w pracy.

I choć w 1995 roku z obowiązku szkolnego nie wywiązywało się tylko 1,5% dzieci w wieku szkolnym ^{[ 73 ]}, to jednak w liczbach rzeczywistych jest to 1,829 miliona dzieci, pochodzących głownie z zacofanych obszarów wiejskich. Należy pamiętać, że większość populacji Chin żyje na wsi, gdzie znajduje się 95,2% wszystkich szkół podstawowych oraz 87,6% niższych szkół średnich. ^{[ 74 ]} Dlatego też, aby wspomóc upowszechnianie nauczania początkowego w środkowych i zachodnich częściach Chin, a więc tam gdzie bieda jest największa, w 1995 roku Ministerstwo Edukacji wespół z Ministerstwem Finansów rozpoczęło realizację pięcioletniego Programu Edukacji Obowiązkowej na Ubogich Terenach, w całości finansowanego ze źródeł publicznych ^{[ 75 ]}. Budżet Programu opiewał na 11,6 miliarda RMB, czyli 1,434 miliarda USD ^{[ 76 ]}, co czyni go największym tego typu programem pomocowym w Chinach. O ile wierzyć danym chińskim, w latach 1995-1997 program objął 383 gminy w 11 prowincjach, regionach autonomicznych oraz 1 miasto wydzielone (Chongqing). W latach 1998-2000 pieniądze powędrowały do 469 gmin położonych na zachodzie kraju ^{[ 77 ]}. Zebrane środki zostały przeznaczone na poprawę bezpieczeństwa budynków zajmowanych przez szkoły podstawowe i średnie, a także na ich wyposażenie oraz na szkolenia dla nauczycieli.

Poza władzami państwowymi, także społeczeństwo okazało żywe zainteresowanie problemem dostępności oświaty obowiązkowej. Zmiana zasad finansowania oświaty i wyzbycie się przez rząd monopolu w tej dziedzinie w latach 80. i 90. ^{[ 78 ]}, sprzyjało pojawianiu się różnych inicjatyw społecznych. Niektórym kręgom społecznym ^{[ 79 ]} pozwolono na prowadzenie własnych szkół, co miało zwiększyć dostępność edukacji bez dodatkowego obciążania budżetu państwa. Zmiany prawa były też bodźcem dla powstawania różnych fundacji wspierających rozwój edukacji. Przykładem mogą być fundacje Project Hope oraz Project Spring Bud, powołane do życia w 1989 roku, których celem jest wspieranie upowszechniania 9-letniego obowiązku szkolnego na terenach dotkniętych przez biedę.

Zadaniem Project Hope, nadzorowanego przez Ogólnochińską Fundację Młodzieżową ułatwienie kontynuowania nauki dzieciom, które z przyczyn finansowych opuściły szkołę przed ukończeniem 15 roku życia. Środki zebrane w ramach Project Hope, przeznacza się na stypendia dla dzieci, na budowę i remont budynków szkolnych, a także za zakup podręczników oraz przyborów szkolnych. Darowizny spływają nie tylko z Chin, ale także z zagranicy, co stało się możliwe dzięki otwarciu Chin na świat zewnętrzny po roku 1978 ^{[ 80 ]}. Według szacunków chińskich fundacja umożliwiła powrót do szkoły blisko 2,3 miliona dzieciom, a także pomogła w wybudowaniu 7812 szkół podstawowych ^{[ 81 ]}.

Z kolei Ogólnochińska Federacja Kobiet inicjując Projekt Spring Bud chciała umożliwić powrót do szkoły dziewczętom, które przerwały naukę ze względu na złą sytuację finansową rodziny. Do końca 2000 roku w ramach tego programu zebrano ponad 300 milionów RMB, które pozwoliły zorganizować zajęcia szkolne dla 1,05 miliona dziewcząt. ^{[ 82 ]}

Pierwsze 20 lat reform zapoczątkowanych przez Deng Xiaopinga okazało się być bardzo owocnymi na polu walki z analfabetyzmem. W 1997 roku 132,025 miliona dzieci, czyli 98,9% realizowało obowiązek szkolny, co jest wzrostem o 3,4% w porównaniu z rokiem 1978. Natomiast odsetek absolwentów szkół podstawowych podejmujących naukę w niższej szkole średniej wynosił odpowiednio 87,7% w 1978 roku, czyli 20,06 miliona dzieci, i 93,7% w roku 1997, czyli w sumie 18,365 miliona ^{[ 83 ]}. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że spadek liczby uczniów był wynikiem wprowadzenia tak zwanej polityki jednego dziecka. Zapoczątkowany przez władze po 1979 roku program kontroli przyrostu ludności, narzucający zasadę jednodzietności w rodzinach ^{[ 84 ]}, spowodował spadek tempa przyrostu naturalnego z 12 promili w 1978 roku, do 5,87 promili w 2004 roku ^{[ 85 ]}. W wyniku nowej polityki ludnościowej liczba urodzeń spadła, co oznaczało zmniejszenie się liczby potencjalnych uczniów szkół podstawowych, którym trzeba będzie zapewnić dostęp do edukacji początkowej. Po 1978 roku po raz pierwszy można było zaobserwować wyraźne zmniejszenie się liczby dzieci uczęszczających do szkoły. I choć liczba uczniów szkół podstawowych spadła z 146,24 milionów w 1978 roku do 122,414 milionów w roku 1990, to w tym samym czasie liczba dzieci w wieku szkolnym objętych nauczaniem, wzrosła o 2,3% ^{[ 86 ]}.

O realizacji zadań kształcenia początkowego i powszechnego nauczania dzieci w szkołach świadczą także malejące liczby osób obejmowanych kursami dla analfabetów. Jak podaje Józef Półturzycki, o ile w 1980 roku w szkołach i na kursach nauki początkowej kształciło się 16,461 miliona ^{[ 87 ]} dorosłych i młodzieży, którzy nie ukończyli nauki w szkole początkowej, to w 1997 roku liczba dorosłych uczniów szkół podstawowych zmniejszyła się do 6,161 miliona ^{[ 88 ]}.

Na początku XXI wieku obserwujemy w ChRL dalszy, stopniowy spadek liczby analfabetów oraz postępujące upowszechnianie nauki początkowej. Według chińskich danych z lutego 2006 roku, odsetek analfabetyzmu pośród ludności w wieku produkcyjnym spadł do 5%, natomiast 9-letni obowiązek szkolny jest egzekwowany na 90% zamieszkanych obszarów kraju, przy czym realizuje go 98,9% dzieci kwalifikujących się do nauczania w szkole podstawowej, oraz 94,1% dzieci w grupie wieku niższej szkoły średniej ^{[ 89 ]}.

Pomimo tak dobrych wyników, nic nie wskazuje na to, aby kampania alfabetyzacyjna miała się ku końcowi. W dalszym ciągu jest na tym polu wiele do zrobienia. Nadal część dzieci, zwłaszcza na wsi, nie uczęszcza do szkoły, a prawie co dziesiąty Chińczyk jest analfabetą, przy czym odsetek analfabetyzmu w poszczególnych częściach kraju jest bardzo zróżnicowany, co doskonale ilustrują dane z 2004 roku. Obszarem z najmniejszym odsetkiem analfabetów była wtedy prowincja Jilin, gdzie niepiśmienni Chińczycy stanowili 3,85% mieszkańców, natomiast dwa obszary administracyjne o największym odsetku analfabetów
to Qinghai (22,08%), oraz Tybet, gdzie prawie połowa ludności to analfabeci (44,03%) ^{[ 90 ]}.

Aby poprawić tę sytuację należy wyraźnie zwiększyć środki przeznaczane na finansowanie oświaty, gdyż pomimo stałego ich wzrostu, Chiny wydają na edukację 2,5-krotnie niższy odsetek PKB niż Polska ^{[ 91 ]}. Wydaje się, iż elity chińskie doskonale zdają sobie sprawę z problemów, którym trzeba stawić czoło, a co więcej deklarują taką wolę. Plany rządowe w dziedzinie edukacji elementarnej przewidują podniesienie jej poziomu, tak aby w 2010 roku był on porównywalny do tego, jakim odznaczają się kraje średnio rozwinięte ^{[ 92 ]}. Z kolei długofalowy plan Ministerstwa Edukacji ChRL przewiduje, iż do roku 2020 odsetek analfabetów i półanalfabetów w społeczeństwie spadnie poniżej 3%, natomiast czas pobierania nauki w szkole przypadający na jednego mieszkańca wydłuży się do prawie 11 lat, z dzisiejszych 8 ^{[ 93 ]}.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Ateista na religii Chiny

See comments (2)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word