Edukacja seksualna w Polsce jest kwestią, której od zawsze towarzyszyło wiele emocji. Za umowną datę, wyznaczającą początek publicznego dyskursu na tym obszarze uważa się rok 1957, w którym założone zostało Towarzystwo Świadomego Macierzyństwa. Obecnie organizacja ta funkcjonuje pod nazwą Towarzystwo Rozwoju Rodziny.

Historię edukacji seksualnej w Polsce można podzielić na 2 etapy:

1) lata 1973 – 1990, w których wdrażano problematykę oświaty seksualnej w ramach eksperymentów;
2) od 1990 do dzisiaj, gdzie podejmowano szereg decyzji związanych z wdrażaniem wspomnianej problematyki w systemie szkolnictwa ^{[ 1 ]}.

W początkowym okresie istnienia III Rzeczpospolitej brak było określonych zarówno ram prawnych, jak i kompetentnych projektów programowych z zakresu edukacji seksualnej, z bazą dydaktyczną w osobach pedagogów i w postaci podręczników włącznie. Dotychczas funkcjonujące rozwiązania z okresu PRL-u pozostawiały wiele do życzenia. W 1990 roku powołane zostało Biuro Reformy Szkolnej, którego zadaniem miało być przygotowanie projektu reformy szkolnictwa i opracowanie ram programowych. W 1992 roku zarządzeniem Ministra Edukacji Narodowej ^{[ 2 ]} skreślono z planu nauczania godziny wychowawcze, w ramach których prowadzone były zajęcia z „Przygotowania do życia w rodzinie”. Tym samym przygotowany został podatny grunt pod organizację nowego przedmiotu, traktującego o życiu płciowym człowieka.

W styczniu 1993 roku ogłoszona została ustawa o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży ^{[ 3 ]}, która artykułem 4 nałożyła na Ministerstwo Edukacji Narodowej obowiązek wprowadzenia do szkół programów nauczania szkolnego wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji. Ponadto jej treść obligowała właściwego ministra do określenia sposobu realizacji przedmiotu, jego ram programowych oraz systemu dokształcania i doskonalenia nauczycieli ^{[ 4 ]}.

W sierpniu 1993 roku, w zarządzeniu Ministra Edukacji Narodowej ^{[ 5 ]}, zostały określone sposoby wprowadzenia szkolnego programu nauczania w zakresie wiedzy o życiu seksualnym człowieka, a także treści programowe z zakresu wychowania. Uznano wówczas, że wiedza o życiu seksualnym człowieka nie może być przekazywana w oderwaniu od wychowania do miłości, życia rodzinnego i społecznego. Zarządzenie to określało:

1) konieczność jednolitych działań wychowawczych dla całej szkoły, przy jednoczesnym zachowaniu indywidualnych cech wynikających ze specyfiki poszczególnych klas;

2) określało kompetencje wychowawców klas, którzy ustalali plan realizacji programu dla określonego cyklu kształcenia zapewniając ciągłość pracy wychowawczej, włączali do realizacji programu innych nauczycieli, którzy podejmowali wybrane zagadnienia programowe w ramach nauczanych przez nich przedmiotów oraz zapoznawali rodziców uczniów z planem realizacji programu oraz wysłuchiwali uwag i opinii rodziców ^{[ 6 ]}.

Nauczanie miało być realizowane w trzech cyklach: w klasach I – III i w klasach IV – VIII szkoły podstawowej i w szkołach ponadpodstawowych. W każdym cyklu program wyróżniał dwie grupy tematów:

— tematy mające na celu kształtowanie u uczniów takich postaw, zachowań i nawyków związanych z życiem w rodzinie, grupach rówieśniczych i makrospołecznych, które wynikają ze świadomie przyjętego systemu wartości i sprzyjają podejmowaniu odpowiedzialnych decyzji,

— tematy mające na celu przekazywanie uczniom wiadomości niezbędnych dla zrozumienia, czym jest płciowość, miłość, małżeństwo i rodzina ^{[ 7 ]},

Tematy te miały być realizowane w ramach lekcji wychowawczych, lekcji biologii, higieny, ochrony środowiska, historii, geografii, języka polskiego, wychowania fizycznego i języków obcych. Wychowawcy klas zostali zobowiązani do ustalenia planu realizacji programu przez nauczycieli wyżej wymienionych przedmiotów, określonego przez MEN. Tak więc, sposób organizacji zajęć, liczba godzin przeznaczona na nie i zakres treści programo­wych zależał przede wszystkim od inwencji i kompetencji grona pedagogicznego szkoły ^{[ 8 ]}.

W opinii środowisk naukowych, zakres działań związanych z wprowadzeniem do szkół przedmiotu „Wiedza o życiu seksualnym człowieka”, określony w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej, zawierał wiele uchybień. Rozłożenie realizacji tego zadania na tyle przedmiotów powodowało, że nikt nie ponosił odpowiedzialności za efekty nauczania. Rozporządzenie to było przejawem arogancji władzy oraz instrumentalnego traktowania społeczeństwa, a szczególnie młodzieży ^{[ 9 ]}.

W 1996 roku przyjęta została nowelizacja ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży ^{[ 10 ]}. Zmieniony art. 4 ust. 2 stanowił, że: „Minister Edukacji Narodowej wprowadzi do nauczania szkolnego przedmiot ‘Wiedza o życiu seksualnym człowieka’” ^{[ 11 ]}. Dodano również ust. 3 w brzmieniu: „Minister Edukacji Narodowej w porozumieniu z Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej ustali zakres treści programowych przedmiotu, zawartych także w podstawie programowej kształcenia ogólnego, oraz wprowadzi do systemu kształcenia i doskonalenia nauczycieli tematykę z zakresu wiedzy o życiu seksualnym człowieka” ^{[ 12 ]}.

Zarządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z września 1997 roku w sprawie wprowadzenia do nauczania szkolnego oraz zakresu treści programowych przedmiotu „Wiedza o życiu seksualnym człowieka” ^{[ 13 ]}, z dniem 1 stycznia 1998 roku, w szkołach podstawowych i niepodstawowych publicznych i niepublicznych posiadających uprawnienia szkół publicznych, zaczął obowiązywać przedmiot o nazwie „Wiedza o życiu seksualnym człowieka”. Na realizację tego przedmiotu przewidziano następującą liczbę godzin w wymiarze rocznym:

1) w klasie V szkoły podstawowej – 5 godzin,
2) w klasie VI i VII szkoły podstawowej – po 6 godzin,
3) w klasie VIII szkoły podstawowej – 7 godzin,
4) we wszystkich klasach szkół ponadpodstawowych – po 10 godzin ^{[ 14 ]}.

Zgodnie z literą zarządzenia, za zorganizowanie zajęć z przedmiotu w szkole odpowiadał dyrektor szkoły oraz wychowawcy klas. Wychowawca dysponował ponadto możliwością zaproszenia specjalisty do prowadzenia zajęć. Szczegółowy program nauczania przedmiotu ustalał dyrektor szkoły w porozumieniu z radą pedagogiczną, po zasięgnięciu opinii rady rodziców. Zawartość treści programowych zawierał załącznik dokumentu ^{[ 15 ]}.

W 1997 roku w wyniku wyborów parlamentarnych, nastąpiła zmiana ekipy rządzącej w kraju (koalicja AWS-UW – przyp. S. K.). Grupa koalicyjnych senatorów wystąpiła wówczas do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zbadania zgodności z Konstytucją kilku zapisów znowelizowanej ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, kwestionując m.in. przepis noweli z 1996 roku, obligujący Ministra Edukacji Narodowej wprowadzenie do programu nauczania przedmiotu „Wiedza o życiu seksualnym człowieka”. W ich opinii przepis ten godził w konstytucyjną ochronę rodziny, ponieważ naruszał prawa rodziców do wychowywania dzieci zgodnie z ich własnymi przekonaniami moralnymi i religijnymi. Trybunał Konstytucyjny orzekł w tej kwestii, że nie doszło na naruszenia przepisów Konstytucji. Orzeczenie Trybunału Konstytu­cyjnego ^{[ 16 ]} zostało przyjęte przez Sejm RP.

Niedługo potem do Sejmu wniesiono do rozpatrzenia projekt kolejnej nowelizacji ustawy, w którym przewidziano wykreślenie art. 4 ust. 2 (Minister Edukacji Narodowej wprowadzi do nauczania szkolnego przedmiot „Wiedza o życiu seksualnym człowieka” – przyp. S. K.) oraz art. 4 ust. 3 (Minister Edukacji Narodowej w porozumieniu z Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej ustali zakres treści programowych przedmiotu, zawartych także w podstawie programowej kształcenia ogólnego, oraz wprowadzi do systemu dokształcania i doskonalenia nauczycieli tematykę z zakresu wiedzy o życiu seksualnym człowieka – przyp. S. K.). Nowelizacja została przyjęta przez Sejm w grudniu 1997 roku ^{[ 17 ]}.

Prezydent RP odmówił podpisania ustawy z dnia 11 grudnia 1997 roku o zmianie ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży i skierował do Sejmu wniosek o jej ponowne rozpatrzenie, zawierający stosowne uzasadnienie ^{[ 18 ]}. Weto prezydenta nie zostało odrzucone przez Sejm.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Nowoczesna edukacja seksualna Historia aborcji w Holandii

See comments (3)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word