W styczniu 1998 roku Minister Edukacji Narodowej powołał zespół opiniodawczo-doradczy do spraw wprowadzenia przedmiotu „Wiedza o życiu seksualnym człowieka”, którego zadaniem miało być opracowanie nowych treści programowych oraz zasad ich wdrożenia. Zostały one określone w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z kwietnia 1998 roku ^{[ 19 ]}. Na realizację przedmiotu w wymiarze rocznym przeznaczono następującą liczbę godzin:

1) w klasie V szkoły podstawowej — 4 godziny (w tym po 2 godziny, z podziałem na grupy chłopców i dziewcząt),
2) w klasach VI i VII szkoły podstawowej — 4 godziny (w tym po 1 godzinie, z podziałem na grupy chłopców i dziewcząt),
3) w klasie VIII szkoły podstawowej — 6 godzin (w tym po 1 godzinie, z podziałem na grupy chłopców i dziewcząt),
4) we wszystkich klasach szkół ponadpodstawowych — 6 godzin ^{[ 20 ]}.

Udział uczniów w tych zajęciach nie był obowiązkowy i nie wpływał na ich promocję. Za organizację przedmiotu odpowiadał dyrektor szkoły. Szczegółowy program nauczania zatwierdzała rada programowa uwzględniając m.in. opinie rodziców i możliwości szkoły ^{[ 21 ]}.

W styczniu 1998 roku wniesiono poselski projekt nowelizacji ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży. W projekcie tym przewidziano wykreślenie art. 4 ust. 2 (Minister Edukacji Narodowej wprowadzi do nauczania szkolnego przedmiot „Wiedza o życiu seksualnym człowieka” – przyp. S. K.). Wnioskodawcy uzasadniali, że ten zbyt uszczegółowiony przepis ograniczał rolę Ministra Edukacji Narodowej, do którego obowiązków należy określanie podstaw programowych kształcenia ogólnego oraz ustalanie nazw przedmiotów.

W grudniu 1998 roku Sejm przyjął znowelizowaną ustawę ^{[ 22 ]}. Art. 4 ust. 2 został skreślony. Tym samym przedmiot „Wiedza o życiu seksualnym człowieka” został usunięty z programów nauczania (był realizowany do 1 czerwca 1999 roku – przyp. S. K.). Nadano też inne brzmienie artykułowi 4 ust. 3: „Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania ustali, w drodze rozporządzenia, sposób nauczania szkolnego i zakres treści, o których mowa w ust. 1, zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego oraz wprowadzi do systemu dokształcania i doskonalenia nauczycieli tematykę określoną w ust. ^{[ 23 ]}.

W miejsce wycofanego przedmiotu wprowadzono do szkół od 1 września 1999 roku, przedmiot „Wychowanie do życia w rodzinie”. Minister Edukacji Narodowej wydał w lutym 1999 roku projekt rozporządzenia ^{[ 24 ]} regulującego nazwę i aspekty formalne wprowadzenia nowego przedmiotu do szkół. Treści programowe określone zostały w załączniku do rozporządzenia ^{[ 25 ]}.

W sierpniu 1999 roku Minister Edukacji Narodowej wydał rozporządzenie ^{[ 26 ]}, w myśl którego treści dotyczące wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawarte w podstawie programowej kształcenia ogól­nego, miały być realizowane w ramach zajęć edukacyjnych „Wychowanie do życia w rodzi­nie”. Realizacja treści programowych miała w swoich założeniach stanowić spójną całość z pozostałymi działaniami wychowawczymi szkoły, a w szczególności: wspierać wychowawczą rolę rodziny, promować integralne ujęcie ludzkiej seksualności oraz kształtować postawy prorodzinne, prozdrowotne i prospołeczne ^{[ 27 ]}.

Zajęcia realizowane były w klasach V i VI sześcioletnich szkół podstawowych, w VII klasach dotychczasowych ośmioletnich szkół podstawowych, gimnazjach i dotychczaso­wych szkołach ponadpodstawowych, w tym specjalnych, publicznych i niepublicznych posiadających uprawnienia szkół publicznych. Zgodnie z założeniami były one nieobowiązkowe i nie podlegały ocenie oraz nie wpływały na promocję ucznia do klasy programowo wyższej, ani na ukończenie szkoły przez ucznia ^{[ 28 ]}.

„Wychowanie do życia w rodzinie” wprowadzone zostało jako moduł zajęć edukacyjnych „Wiedza o społeczeństwie”. Zajęcia te realizowano przez przygotowanych nauczycieli specjalistów, którzy ukończyli studia podyplomowe lub kursy kwalifikacyjne prowadzone przez resort edukacji ^{[ 29 ]}.

W każdym roku szkolnym przed przystąpieniem do realizacji zajęć, nauczyciel prowadzący miał wraz z wychowawcą klasy przeprowadzać co najmniej jedno spotkanie informacyjne z rodzicami uczniów niepełnoletnich oraz z uczniami pełnoletnimi. Nauczyciel był zobowiązany przedstawić pełną informację o celach i treściach realizowanego programu nauczania, podręcznikach szkolnych oraz środkach dydaktycznych ^{[ 30 ]}.

Obecnie realizacja zagadnień związanych z życiem seksualnym człowieka opiera się obok ustawy z dnia 7 stycznia 1993 roku o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży z późniejszymi zmianami, na podstawie programowej kształcenia ogólnego, określonego w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół ^{[ 31 ]}, a także na zapisach wspomnianego wyżej rozporządzenia z dnia 12 sierpnia 1999 r. w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego, z późniejszymi zmianami w 2001 ^{[ 32 ]} i 2002 roku ^{[ 33 ]}.

Zgodnie z aktualną podstawą prawną, zajęcia realizowane są w klasach V i VI szkół podstawowych, gimnazjach, szkołach ponadgimnazjalnych, w zasadniczych szkołach zawodowych, liceach ogólnokształcących, liceach profilowanych, technikach i w dotychczasowych szkołach ponadpodstawowych, w tym specjalnych, dla dzieci i młodzieży, publicznych i niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych ^{[ 34 ]}.

Na realizację zajęć w szkołach publicznych przeznacza się w szkolnym planie nauczania następującą liczbę godzin w roku szkolnym:

1) w klasach V i VI szkół podstawowych — po 14 godzin, w tym po 5 godzin z podziałem na grupy dziewcząt i chłopców,
2) we wszystkich klasach gimnazjów — po 14 godzin, w tym po 5 godzin z podziałem na grupy dziewcząt i chłopców,
3) w szkołach ponadgimnazjalnych — w każdej klasie po 14 godzin, w tym po 5 godzin z po­działem na grupy dziewcząt i chłopców,
4) w klasach I-III techników — w każdej klasie po 14 godzin, w tym po 5 godzin z po­działem na grupy dziewcząt i chłopców,
5) w szkołach ponadpodstawowych — po 10 godzin w każdej klasie; w szczególnie uzasad­nionych przypadkach, za zgodą organu prowadzącego, zajęcia mogą być reali­zowane z podziałem na grupy dziewcząt i chłopców ^{[ 35 ]}.

Sporo kontrowersji z tytułu realizacji edukacji seksualnej w Polsce wzbudziła merytoryczna jakość podręczników przeznaczonych do prowadzenia zajęć z przedmiotu „Wychowanie do życia w rodzinie”. Publikacje te przyjęte zostały z ostrą krytyką środowisk naukowych oraz organizacji pozarządowych (m.in. Federacji na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny). W ich opinii naruszają one prawo młodzieży do rzetelnej, neutralnej informacji. Ponadto godzą w zasadę równości kobiet i mężczyzn promując i utrwalając stereotypowe koncepcje ról społecznych. Przy tym dostarczają młodemu człowiekowi wiele nieprawdziwych informacji na temat antykoncepcji. Treść tych podręczników ukazuje prymat naturalnych metod zapobiegania ciąży nad ich sztucznymi odpowiednikami, zaś autorzy różnymi sposobami usiłują zniechęcić młodzież do korzystania z nich, strasząc fizycznymi i psychicznymi skutkami ich stosowania oraz kreując w młodych ludziach uprzedzenia. Autorzy tych pozycji często powołują się na rzekome autorytety i/lub na wyniki badań, nie podając przy tym źródła danych ^{[ 36 ]}. Dla zobrazowania wagi problemu przytaczam w niniejszej pracy fragmenty kilku publikacji.

Wśród obowiązujących podręczników, często można doszukać się w nich treści przedstawiających stereotypowy obraz ról płciowych. W książce pod redakcją Teresy Król i Marii Ryś Wędrując ku dorosłości. Przygotowanie do życia w rodzinie dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych, czytamy: „Mężczyźni są bardziej uzdolnieni technicznie, mechanicznie, nastawieni na wykonanie zadania. Natomiast kobiety zwracają większą uwagę na szczegóły, są zręczniejsze manualnie, mają większe zdolności językowe. Mają zazwyczaj bardziej podzielną uwagę i potrafią wykonywać wiele rzeczy na raz, co jest koniecznością dla prawidłowego funkcjonowania rodziny, natomiast mężczyzna skupia się na jednej czynności i z tru­dem przychodzi mu załatwienie kilku spraw jednocześnie” ^{[ 37 ]}.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Nowoczesna edukacja seksualna Historia aborcji w Holandii

See comments (3)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word