W końcu nieporadność papieża wykorzystał jego doradca prawny Benedetto Caetani, który przekonał papieża, aby zrezygnował z urzędu . Celestyn wydał bullę przygotowaną przez Benedetto w której ogłosił swą rezygnację. Bez większych problemów Benedetto następnie przejął stołek papieski, by zostać słynnym Bonifacym VIII. Zaraz jednak po swym wyborze uwięził poprzednika, aby nie przyszło mu do głowy jakiekolwiek szachowanie go. Półtora roku później były papież zmarł w wieży w Castel Fumone, w więzieniu nowego papieża. Opozycja Bonifacego oskarżała go później o doprowadzenie do śmierci „anielskiego papieża".

W 1296 r. papież wydał bullę Clericis laicos w której wezwał duchowieństwo do czynnego oporu przeciwko władzy świeckiej. „W starożytności pisano, że świeccy wrogo odnoszą się do duchownych. Z pewnością potwierdzają to czasy współczesne" — pisał w jej wstępie. Duchowni powinni odmawiać płacenia podatków. Ksiądz, który płaci podatki państwowe, oraz władca, który ich wymaga — podlegają ekskomunice. Uniwersytety popierające opodatkowanie kleru miały zostać objęte karą interdyktu. Wszyscy obłożeni tymi kościelnymi sankcjami za opodatkowanie kleru mogli być z nich zwolnieni jedynie na łożu śmierci na specjalne zezwolenie samego papieża.

Bulla antypodatkowa ogłoszona została najpierw we Francji, a rok później w Anglii. Władcy obu krajów zareagowali sankcjami materialnymi wobec Kościoła. W Anglii król Edward I pozbawił ochrony sądowej tych duchownych, którzy odmawiają płacenia podatków. Szeryfom zaś nakazał przejmowanie ziemi kościelnych. Jeszcze bardziej kosztowna okazała się odpowiedź króla Francji, Filipa IV Pięknego, który wydał zakaz wywozu z Francji pieniędzy i przedmiotów wartościowych oraz wygnał obcych kupców. Był to w istocie krok wymierzony w gospodarkę papieską, gdyż papiestwo większość swego budżetu opierało na Francji. Ta decyzja pozbawiała Pontyfa większości dochodów, więc Bonifacy w następnym roku musiał się ugiąć i wydać zgodę na opodatkowywanie kleru francuskiego.

Gorycz porażki osłodził Bonifacemu sukces nad królem Danii Erykiem VI. W 1294 r. uwięził on spiskującego przeciw niemu arcybiskupa Lundu, Jensa Granda. Po dwóch latach więzienia, arcybiskup uciekł z więzienia i udał się od razu na skargę do Rzymu. Papież niezwłocznie ekskomunikował króla, obłożył Danię interdyktem, żądając w zamian za zniesienie sankcji kościelnych ogromnego odszkodowania, którego Dania nie była w stanie zapłacić, w konsekwencji czego, przez cztery lata objęta była duchowym embargiem. W końcu papież zgodził się na znaczną redukcję odszkodowania, lecz król musiał upokorzyć się przez papieżem.

Na samym papieskim podwórku Bonifacemu wyrosła szybko bardzo mocna opozycja - ród Colonnów, który początkowo go poparł, lecz później przeszedł do opozycji. Colonnowie poparli więc franciszkanów-spirytuałów, którzy oskarżali Bonifacego, że podstępem odebrał tron ich protektorowi i wkradł się jak lis na urząd papieski. W maju 1297 r. zorganizowali napad na konwój wiozący skarbiec papieski. W odpowiedzi papież ekskomunikował dwóch kardynałów z rodu Colonnów. Kardynałowie uroczyście wezwali do zorganizowania sądnego soboru śledczego, który miałby zbadać zarzut zabójstwa poprzednika ciążący na Bonifacym VIII. Ten postulat rozwścieczył papieża, który ogłosił krucjatę przeciwko Colonnom. W trakcie tej świętej wojny papież niszczył twierdze przeciwników, anektował ziemie i eksploatował je. Rzymscy wrogowie papieża podjęli wobec niego ofensywę dyplomatyczną, rozwożąc po całej Europie raport o przestępstwach papieskich. Póki co jednak nie udało im się nakłonić nikogo do ataku na papieża. Ekskomunikowani kardynałowie przyczaili się na dworze króla francuskiego.

Największym sukcesem Bonifacego była idea Roku Jubileuszowego w 1300 r., dzięki której uniezależnił się finansowo od łaski królów. Krucjaty kilka lat wcześniej całkowicie upadły i papież wymyślił, aby towar „odpustu zupełnego" nie leżał bezczynnie w oczekiwaniu na nowych krzyżowców. Sprytny plan polegał na tym, że obecnie „odpusty zupełne" zaoferowano każdemu, kto przybędzie do Rzymu, pomodli się i złoży ofiarę u stóp św. Piotra. Reklama chwyciła. Przyzwyczajone przez dwa wieki społeczeństwa europejskie, że odpusty zupełne dostawali ci, którzy narażali swe życie w walkach z niewiernymi, uznały obecną propozycję, za niezwykłą promocję i okazję. Ponoć aż 2 mln Europejczyków ruszyło po „odpust zupełny" do Rzymu. Kuria zrobiła majątek na tej inicjatywie. Papież znów poczuł, że choć nie ma może najpotężniejszej armii, to jednak w społeczeństwach posiada ogromną realną władzę.

1. Bonifacy VIII

Triumf ten jednak nie potrwał zbyt długo, gdyż w 1301 r. wybuchła nowa wojna papieża z królem Francji. Zaczęło się od uwięzienia biskupa Bernarda Saisseta, który miał odpowiadać za działalność wywrotową, za zdradę stanu, knuł bowiem klasyczny spisek polityczny. Kiedy sprawa trafiła do papieża, ten postanowił zagrać podobnie jak z Danią. Najpierw jedną bullą potępił pogwałcenie wolności Kościoła, a w 1302 ogłosił sławetną bullę Unam sanctam. W 1302 r. francuskie stany generalne jednomyślnie poparły antypapieską politykę króla. Bonifacy postawił wówczas ultimatum zagrożone ekskomuniką i interdyktem z terminem do września 1303 r. Król francuski nie poszedł jednak w ślady króla duńskiego i ogłosił, że wobec formułowanych próśb kardynalskich o zorganizowanie soboru śledczego w sprawie przestępstw Bonifacego, on, król francuski, podejmuje się aresztować papieża pod zarzutem bezprawnego przejęcia tronu papieskiego, świętokupstwa, pedofilii, przemocy, bezbożności oraz herezji.

Aresztowania dokonać miał Wilhelm z Nogaret, który w asyście kardynała Sciarry Colonna, przy pomocy oddziału najemników zaatakował pałac papieski i pojmał papieża z zamiarem dostarczenia go na sobór śledczy. Kardynał Colonna obił wówczas papieża po twarzy i choć najemnikom nie udało się wywieźć papieża z Włoch, jednak załamany Bonifacy postradał wkrótce zmysły i zmarł w dość młodym wieku. To po jego śmierci pojawiło się powiedzenie: „Zakradłeś się tutaj jak lis, rządziłeś jak lew, zdechłeś jak pies".

See other sites: Franciszek i kruki św. Łukasza

Comment on this article..   See comments (14)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Mariusz Agnosiewicz Redaktor naczelny Racjonalisty, założyciel PSR, prezes Fundacji Wolnej Myśli. Autor książek Kościół a faszyzm (2009), Heretyckie dziedzictwo Europy (2011), trylogii Kryminalne dzieje papiestwa: Tom I (2011), Tom II (2012), Zapomniane dzieje Polski (2014).  Private site  Number of texts in service: 952  Show other texts of this author  Number of translations: 5  Show translations of this author  Newest author's article: Oceanix. Koreańczycy chcą zbudować pierwsze pływające miasto