Jest więc paradygmat czymś w rodzaju naukowego sita, mającego oddzielać elementy naukowe od nieposiadających takich cech paranaukowych hipotez czy pseudonaukowych bzdur.

Narzędzia te muszą być ciągle sprawdzane pod względem przydatności naukowej i modyfikowane lub zmieniane na nowsze, spełniające rygorystyczne wymagania środowiska naukowego (choć w praktyce pewnie zwycięża paradygmat mający większą siłę przebicia). To odróżnia paradygmat od dogmatu, który stanowi o absolutnej słuszności głoszonych treści przez co nie podlega modyfikacjom.

W historii nauki znaleźć można sporo przykładów prawdziwej „walki" na paradygmaty, co nie powinno dziwić, gdyż wielu naukowców próbuje zachować te, które pozwoliły wylansować ich koncepcje.

Poniżej „Pojedynek paradygmatyczny" z mocno przymrużonym okiem

Fechtunek na paradygmaty, teorie czy hipotezy niewiele ma wspólnego z naukową rzetelnością i nieczęsto prowadzi do syntezy poglądów, gdyż każdy z tych „szermierzy", szukając uporczywie potwierdzenia swoich teorii, w końcu je znajduje. Takie postawy są bardziej typowe dla środowisk akademickich, z reguły bardziej zachowawczych i konserwatywnych, niż dla naukowców o rewolucyjnych skłonnościach i bardziej otwartych umysłach.

Inaczej jest w przypadku myślenia dogmatycznego — choć już sam ten zwrot frazeologiczny jest oksymoronem — gdzie dogmat paraliżuje funkcje poznawcze i heurystyczne. Jednak tu spory doktrynalne przybierają (i zawsze przybierały) postać dramatyczną a krwawe ich efekty zawsze były świadectwem upośledzenia intelektualnego, potwierdzając w całości opinię Christophera Hitchensa, że „religia zatruwa wszystko".

Przykład „myślenia" dogmatycznego, gdzie myśli — o ile się wyklują — muszą być w 100% kompatybilne z niezmiennym wzorcem. Jeśli nie są, dopasować je można przy pomocy kazuistycznej obróbki lub stosując sofizmaty. I tak jest w każdej religii. Różne są tylko „myślowzorce".

Zdaję sobie doskonale sprawę, że pomimo posiłkowania się przedmiotową literaturą jak również wieloma dostępnymi informacjami na temat Homo sapiens nie tylko nie wyczerpałem tematu, ale nawet o krok nie przybliżyłem się do pełniejszego zdefiniowania człowieka, gdyż on ciągle „staje się" i jest to niekończący się proces. Człowiek, jako istota myśląca zdolny jest do wszystkiego, co rozumieć można również w sensie jak najbardziej pejoratywnym. Warto jednak mieć dystans zarówno do człowieka jako pojęcia jak i — personalizując je — do samego siebie.

Comment on this article..   See comments (4)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word