[2] L. Nowak, Wstęp do idealizacyjnej teorii nauki, Warszawa, PWN 1977; tenże, Byt i myśl. U podstaw negatywistycznej metafizyki unitarnej, t. I: Nicość i istnienie, Wydawnictwo Zysk i ska, Poznań, 1998; t. II: Wieczność i zmiana, Wydawnictwo Zysk i ska, Poznań 2004; t. III: Enigma i rzeczywistość, Wydawnictwo Zysk i ska, Poznań2007. Poczynając od idealistycznej teorii nauki aż po projekty metafizyki unitarnej, L. Nowak wielokrotnie zgłaszał postulat zakreślenia pola badań eksperymentalnych i pola teorii, by następnie wprowadzić czynnik określający wzajemne relacje poprzez pojęcie gęstości. Chodziło o to, by określić, czy model teoretyczny jest z perspektywy owego zewnętrznego czynnika gęstszy od tego, co spostrzegają uczestnicy rzeczywistości empirycznej, czy może odwrotnie- pozostaje jedynie projektem, modelem, abstrakcją idealizacyjną, nadającą lub nienadającą się do wypełnienia przez badacza społecznego. Por. także K. Kiedrowski, Zarys negatywistycznej metafizyki unitarnej, Wyd. Poznańskie, Poznań 2010.

[3] Z. Bauman, Wolność, tłum. J. Tokaraska-Bakir, Wydawnictwo SIW ZNAK & Fundacja Stefana Batorego, Kraków-Warszawa 1995. Pierwsze rozdziały pracy Z. Baumana noszą tytuły: Panopticon czyli wolność w relacji społecznej oraz Socjogeneza wolności.

[4] E. Goffman, Analiza ramowa. Esej z organizacji doświadczenia, tłum. S. Burdziej, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków 2010. Goffman pisze: „Moim celem jest próba wyizolowania niektórych podstawowych ram rozumienia dostępnych w naszym społeczeństwie, umożliwiających nadawanie sensu wydarzeniom, oraz przeanalizowanie szczególnych słabości i wyzwań, na jakie te ramy odniesienia są podatne. Zaczynam od faktu, że ze specyficznego punktu widzenia jednostki to, co tymczasowo jawi się jako rzeczywiste wydarzenie, może naprawdę być zwykłym żartem, snem, wypadkiem, błędem, nieporozumieniem, oszustwem, przedstawieniem teatralnym itd. Przyjmuję, że definicje sytuacji budowane są w zgodzie z zasadami organizacji, które rządzą wydarzeniami — przynajmniej tymi społecznymi — oraz naszym subiektywnym zaangażowaniem w nie. [...]. Moje sformułowanie "analiza ramowa" (frame analysis) to hasło, które oznacza badanie organizacji doświadczenia w tych właśnie kategoriach" (s. 11-12).

[5] P. Bourdieu, Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, tłum. P. Biłos, Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa 2005. Słowo dystynkcja w języku francuskim, podobnie jak w polskim, oznacza zarówno rozdzielenie, jak i szarżę, stopień wojskowy. Aby spostrzec dystynkcję, należy mieć przyswojoną uprzednio wiedzę — poznać kod kulturowy.

[6] E. Fromm, Ucieczka od wolności, tłum. O. i A. Ziemilscy, S.W. Czytelnik, Warszawa 2004, s. 49.

[7] P. Bourdieu, L. J. D. Wacquant , Zaproszenie do socjologii refleksyjnej, tłum. A. Sawisz, Oficyna Naukowa, Warszawa 2001. Por. P. Bourdieu, T. Eagleton, Doksa i życie codzienne. O habitusie, oświeconej fałszywej świadomości i rapie rozmawiają krytyk ideologii i realista.[w:] „Recykling Idei" 2009, nr 12. W Zaproszeniu do socjologii pojęcie to jest definiowane: doxa — doksa (wiedza nienau­kowa, oparta na poznaniu po­zornym, nie domagająca się wyjaśnień; zakorzeniony stan pewności, nawyki mentalne). Pojęcie to zostało rozbudowane na potrzeby studium Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania o całokształt wiedzy uzyskiwanej przez jednostkę w procesie wychowawczo-edukacyjnym, a która nie powołuje się konkretnie na autorytety naukowe. P. Bourdieu, Reprodukcja Elementy teorii systemu nauczania, (współautorstwo z Jean-Claude’em Passeronem), tłum. E. Neyman, PWN, wyd. I, Warszawa 1990.

[8] Charakterystyczne, że pojęcia homo agens --jednostki podejmującej społeczne działanie używa zarówno E. Goffman, jak i P. Bourdieu.

[9] Dla społeczeństwa i jego rozwoju niezwykle ważny okazuje się awans jednostek z klas niższych i zasilanie wyższych. Świadczy to i o dynamice społeczeństwa i jego zdrowiu. Okazuje się jednak, że społeczeństwa o znaczącym procencie jednostek o nastawieniu na materializm praktyczny znacznie mniej sprzyjają awansowi społecznemu niż nawet społeczeństwa po druzgocącej klęsce i jednocześnie rozdzierane wewnętrznymi napięciami, których źródłem jest pluralizm światopoglądowy. Te ostatnie znaczniej bardziej sprzyjają dynamice pionowej — podejmowaniu wysiłku na rzecz awansu społecznego.

[10] E. Goffman, Człowiek w teatrze życia codziennego, tłum. H. Detner-Śpiewak i P. Śpiewak, oprac. i wstęp J. Szacki, wyd. 3, Aletheia, Warszawa 2008.

[11] Uogólniony schemat przedstawianego przez E. Fromma mechanizmu ucieczki ludzi od wolności wskazuje, że bywają czasy, gdy wielu decyduje się na rezygnację ze swojej autonomii i samodzielności na rzecz bezpieczeństwa i stabilności, chcąc stanowić w ten sposób składową zbiorowości. Ten, kto korzysta z wolności, jest według Fromma narażony na samotność.