Obecnie Polska mimo swojego strategicznego położenia dla tranzytu gazu z Rosji do Europy zachodniej nie pobiera z tego tytułu żadnych opłat. Dlaczego tak się dzieje? Umożliwił to Art.5 Porozumienia między Rządem Federacji Rosyjskiej a Rządem Rzeczypospolitej Polskiej o budowie systemu gazociągów dla tranzytu gazu rosyjskiego przez terytorium RP i dostawach gazu rosyjskiego Rzeczypospolitej Polskiej. Dokument podpisano 25 sierpnia 1993 r. Nasi płatnicy podatków tracą z tego tytułu ca. półtora miliarda USD rocznie. Umowa, zawarta niezgodnie z polskim prawem powinna zostać unieważniona.

Co ciekawe w latach dwudziestych ubiegłego wieku również doszło do złamania prawa i mimo uchwalonej ustawy o „wyłącznym upoważnieniu Państwa do zakładania rurociągów…" starosta krośnieński wydał belgijskiemu towarzystwu Waterkeyn koncesję na rurociągi gazowe. Doszło do tego 9 maja 1919 roku, a więc w dniu wejścia w życie wspomnianej ustawy. Diamand radził: „Ja byłbym za tem, żeby tę koncesję unieważnić, jako przeciw prawu wydaną, a nie stosować do niej przepisów naszej ustawy, żeby wykupić po cenie wartości materiały, tylko po prostu taką koncesję unieważnić."

Nie był zbyt radykalny i dopuszczał obecność prywatnego kapitału w inwestycjach gazociągowych, jednak na określonych zasadach. „Wiemy, że bardzo trudno jest, żeby nowopowstałe Państwo Polskie, walczące z trudnościami niebywałemi, odrazu przystąpiło do budowy ruruciągów i dlatego zastrzegłem w jednem z postanowień, że Państwo musi oddać budowę i używanie tych rurociągów przedsiębiorstwom prywatnym, pod warunkiem, że one nie mogą przechodzić z rąk do rąk i że ten, kto otrzyma koncesję na budowę rurociągów, nie może nią handlować, że to może być tylko przedsiębiorca, który rzeczywiście sam chce budować."

Zdawał sobie sprawę z wagi prywatnego kapitału dla gospodarki, a jednocześnie w przepisach zabezpieczał interesy państwa jako najważniejsze. Takie podejście gwarantowało, że ewentualne błędy czy też słabości administracyjne, nie kosztowałyby kraju cennych środków. Kończąc przedstawienie Sejmowi projektu ustawy swojego autorstwa powiedział: „Liczę na to, że komisja załatwi to w ciągu kilku dni i po niedługim czasie przedłoży Panom projekt, który przejdzie w drugim czytaniu i stanie się ustawą. Rzecz na pozór drobna, ale znamienna dla drogi, którą Sejm chce pójść: znaczy ona, że stawiamy interesy państwowe ponad wszystkie inne i że nie tylko teoretycznie, lecz i praktycznie będziemy pracowali w tym kierunku."

Warto zapoznać się z tekstem ustawy uchwalonej 2 maja 1919 roku.

USTAWA
z dnia 2 maja 1919 r.
o wyłącznym upoważnieniu Państwa do zakładania rurociągów, służących do prowadzenia gazów ziemnych, regulowania produkcji i zużytkowania ich.

Art. 1. Władza górnicza ma prawo określić obowiązujące sposoby racjonalnego wydobywania i zużytkowania palnych gazów ziemnych.

Art. 2. Prawo zakładania rurociągów i urządzeń pomocniczych do przeprowadzania palnych gazów ziemnych (zakłady gazu ziemnego) przysługują wyłącznie Państwu. Ta zasada nie dotyczy urządzeń przeznaczonych na potrzeby kopalń przedsiębiorcy, który gaz dobywa.

Prawo to może Rząd przenieść na zrzeszenia lub osoby fizyczne na czas ograniczony. Nadane uprawnienie gaśnie, jeżeli roboty w terminie wyznaczonym przez rząd nie zostały rozpoczęte, względnie ukończone.

Przeniesienie nadanego przez Rząd uprawnienia na osoby trzecie jest niedopuszczalne.

Art. 3. Pozwolenie na budowę zakładów gazu ziemnego (art.2) udziela Ministerstwo Przemysłu i Handlu na podstawie projektów nadających się do stworzenia jednolitej sieci rurociągowej w Państwie; pierwszeństwo mają korporacje publiczne, a w szczególności gminy, oraz przedsiębiorstwa przedstawiające projekty zakładów, które posiadają charakter użyteczności publicznej. Od rurociągów przechodzących przez miasta przysługuje miastom pierwszeństwo rozprowadzania gazu do konsumentów.

Art. 4. Przedsiębiorstwom zakładów gazu ziemnego, którym Ministerstwo Przemysłu i Handlu przyznało charakter użyteczności publicznej, przysługuje prawo wywłaszczenia na podstawie projektu przez rząd zatwierdzonego.

Art. 5. Producenci palnych gazów ziemnych, nie zużytkowujący ich dla swych własnych potrzeb, są zobowiązani oddać każdoczesną nadwyżkę gazu za wynagrodzeniem istniejącym zakładom gazu ziemnego, przeczem zakłady posiadające charakter użyteczności publicznej mają pierwszeństwo.

Art. 7. Po upływie czasokresu, na który prawo nadano (Art. 2) przechodzą zakłady gazu ziemnego, o ile nie będzie im przyznane przedłużenie uprawnienia, na własność Państwa bez odszkodowania. Wcześniejszy wykup jest dopuszczalny tylko z ważnych powodów natury publicznej, stwierdzonych, w orzeczeniu Ministerstwa Przemysłu i Handlu, za cenę szacunkową. Zakłady gazu ziemnego gmin własne nie ulegają wykupowi.

Art. 8. Pod warunkami określonemi w art. 7 Rząd może wykupić już istniejące zakłady gazu ziemnego. Nie podlegają one jednak innym postanowieniom ustawy niniejszej, dopóki nie zamierzają powiększyć swych rozmiarów. Przez powiększenie należy rozumieć rozszerzenie zakładów poza zapotrzebowanie miejscowe.

Art. 9. Ustawa niniejsza wchodzi w życie z dniem jej ogłoszenia. Wykonanie porucza się Ministrowi Przemysłu i Handlu.

Marszałek: Trąpczyński

Prezydent Ministrów w z. S. Wojciechowski

Minister Przemysłu i Handlu Hącia

*

Niestety nie zapoznałem się z tekstem USTAWY jeszcze za życia stryja. Wolałem słuchać jego relacji o kopywaniu podziemnego korytarza pod Placem Saskim w Warszawie, aby można było wysadzić w powietrze sobór Aleksandra Newskiego. Zamiar się nie powiódł. Trafiono na kamienne fundamenty starego zamku. Sobór po odzyskaniu niepodległości jako symbol rosyjskiej władzy rozebrano. Marmurowe kolumienki z ikonostasu trafiły na Wawel, gdzie stoją nad grobem Marszałka Piłsudskiego, a parę granitowych płyt ułożono jako schody do kościoła w Podkowie Leśnej.

Comment on this article..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Witold Stanisław Michałowski Pisarz, podróżnik, niezależny publicysta, inżynier pracujący przez wiele lat w Kanadzie przy budowie rurociągów, b. doradca Sejmowej Komisji Gospodarki, b. Pełnomocnik Ministra Ochrony Środowiska ZNiL ds. Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Karpat Wschodnich; p.o. Prezes Polskiego Stowarzyszenia Budowniczych Rurociągów; członek Polskiego Komitetu FSNT NOT ds.Gospodarki Energetycznej; Redaktor Naczelny Kwartalnika "Rurociągi". Globtrotter wyróżniony (wraz z P. Malczewskim) w "Kolosach 2000" za dotarcie do kraju Urianchajskiego w środkowej Azji i powtórzenie trasy wyprawy Ossendowskiego. Warto też odnotować, że W.S.M. w roku 1959 na Politechnice Warszawskiej założył Koło Stowarzyszenia Ateistów i Wolnomyślicieli.   Biographical note  Number of texts in service: 49  Show other texts of this author  Newest author's article: Kaukaz w płomieniach