Ta lekcja udzielana szefowi gabinetu wyraźnie pokazuje jak wielki strach budziła bezprecedensowa potęga Walpole’a, jako pierwszego szefa rządu cieszącego się zarówno poparciem dworu jak i większością parlamentarną. O fenomenie, jakim był „pierwszy" minister, pozytywnie wyrażała się rządowa Grub Street Journal,podczas gdy opozycyjna The Craftsman przestrzegała przed nią jako zagrożeniem dla wolności i postępującym upodabnianiem się rządu do rządów państw absolutnych, gdzie jeden główny minister rządził za królajak na przykład Giulio Alberoni (1664-1752) w Hiszpanii w latach 1715-1719 ^{[ 70 ]}.

Sprzeciw wobec takiej nieformalnej a przemożnej władzy „premiera" doprowadził Bolingbroke’a do stworzenia idei „Króla Patrioty", który rządziłby sam bez ministrów, a więc i bez szefów partii. W 1749 opublikował (w niewielu egzemplarzach ^{[ 71 ]}) on rozprawę właśnie pod tytułem The Idea of a Patriot King. Jej polityczne oddziaływanie zaczęło się jednak o wiele wcześniej, ponieważ krążyła ona wśród przyjaciół i politycznych sojuszników (napisał ją w 1738 roku) ^{[ 72 ]}.

The Idea of a Patriot King była napisana w konkretnym celu jako podręcznik rządzenia napisany dla Księcia Walii Fryderyka Ludwika (1707-1751) skonfliktowanego wówczas z rodzicami i będącego nadzieją opozycji. Formą tego podręcznika-rozprawy autor nawiązuje do takich dzieł jak Książe Machiavellego, Telemach Fenelona czy znane większości książąt w protestanckiej Europie rozprawy Leibniza na ten temat ^{[ 73 ]}.Już metody wychowawcze i edukacja stosowane wobec małego Jerzego (przyszłego króla Jerzego II) były szeroko dyskutowane i wywoływały żywe zainteresowanie ze względu na specyfikę brytyjskiego ustroju politycznego ^{[ 74 ]} W myśl Bolingbroke’a, Fryderyk miałby być królem-ojcem wszystkich poddanych i opiekunem brytyjskich kupców ^{[ 75 ]}. Monarchizm St. Johna jest jednak reformatorski a nie tradycjonalistyczny. Jako deista i człowiek oświecenia uważa on króla za „najbardziej skutecznego z reformatorów" (The most powerful of all reformers). Sprzeciwiał się Machiavellemu, doradzającemu rozszerzanie władzy książąt w miarę możności i krytykował „tyranię" Ludwika XIV ^{[ 76 ]}. Te poglądy powodowały że inni Torysi czasem w ogóle nie uważali go za Torysa ^{[ 77 ]}.

Wzorem dla Fryderyka mieli być przede wszystkim Tudorowie, a zwłaszcza Elżbieta I, która była ulubionym władcą dla wszystkich „Patriotów" ^{[ 78 ]}. Elżbieta była już w XVII wieku widziana jako władczyni mająca częsty i bliski kontakt z ludem angielskim i dbająca o jego dobro ^{[ 79 ]} (w odróżnieniu od Stuartów i rzadko pokazujących się publicznie Hanowerczyków), a przede wszystkim dbająca o handel: ...Trade and commerce, such as they were in those days, had been sometimes and in some instances , before the reign of Queen Elisabeth, encouraged and improved: but the great encouragements were given, the great extensions and improvements were made, by that glorious princess… ^{[ 80 ]}

Obrońcy gabinetu Walpole’a zdawali sobie sprawę z popularności mitu elżbietańskiego ^{[ 81 ]} i próbowali wykorzystać go dla zaznaczenia pozytywnej roli Walpole’a na arenie politycznej, porównywali swojego mocodawcę do lorda Burleigha (Burghleya), czyli do Williama Cecila (1520-1598), który był przez większą część panowania Elżbiety faktycznym kierownikiem rządu brytyjskiego ^{[ 82 ]}. To porównanie nie wydawało się Bolingbroke’owi wcale korzystne o czym świadczy odpowiedni ustęp jego Dissertation upon Parties ^{[ 83 ]}. Francis Arnall dziennikarz pracujący dla Free Briton i jeden z najzdolniejszych obrońców rządu, również nawiązywał do tradycji silnych ministrów elżbietańskich podpisując swoje artykuły jako "Francis Walsingham ^{[ 84 ]}".

Przystępując do omówienia postawy jaką Bolingbroke przybierał wobec wydarzeń politycznych jego czasów i działań gabinetu Walpole’a, widać wyraźnie, że postać Henry’ego St. Johna należy w wielkim stopniu do historii filozofii politycznej, i że znacznie częściej omawia się jego stałe poglądy i idee czy jego „wytyczne filozoficzne" niż opinie wygłaszane przezeń pod wpływem bieżących wydarzeń. .

Na pewno nie można powiedzieć, żeby komentarze (zazwyczaj, rzecz jasna nieprzychylne) Bolingbroke’a na temat bieżącej polityki zagranicznej gabinetu Walpole’a, wywoływały wśród jego członków panikę. Do takiego wniosku skłania mnie uważna lektura Memoirs of the Life and Administration of Sir Robert Walpole Williama Coxe’a, jak również British Diplomatic Instructions 1689-1789, volume VI — France 1727-1744,wydanego przez zespół naukowców brytyjskich w 1930 roku, a także brak wzmianek o wpływie St. Johna na przebieg obrad izb parlamentarnych, których sprawozdania zamieszczał Gentleman's Magazine. Jednak wizyta francuskiego agenta Chauvigny’ego ^{[ 85 ]} w Londynie (1731) i jego kontaktowanie się z przedstawicielami opozycji, a zwłaszcza Bolingbroke'm i Williamem Pulteney’em ^{[ 86 ]} wywołało pewną konsternację: ...Powiadomisz kardynała ^{[ 87 ]}, że masz królewskie rozkazy by dać znać..., że Monsieur Chauvigny nie stosując się do instrukcji jakie miał mu udzielić kardynał… zachowuje się w taki sposób absolutnie nie satysfakcjonujący Jego Królewskiej Mości; że rozmawia on stale z oponentami polityki królewskiej; że często przebywa z Lordem Bolingbroke'm, Sir Williamem Wyndhamem, panem Pulteney’em etc; że przejmuje ich sposób myślenia i mówi w ich stylu, przedstawiając sytuację i politykę administracji Jego Królewskiej Mości w fałszywym i wysoce niekorzystnym świetle. ^{[ 88 ]}

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Śmierć jednego Osamy Nauki służebne

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Piotr Napierała Urodzony w 1982r. w Poznaniu - historyk; zajmuje się myślą polityczną oświecenia i jego przeciwników i dyplomacją Francji i Anglii XVIII wieku, a także kwestiami związanymi z ustrojem państw (Niemcy, Szwecja, W. Brytania, Francja) w tej epoce.  Private site  Number of texts in service: 74  Show other texts of this author  Newest author's article: Bernard-Henri Lévy American Vertigo