12. Niektóre postanowienia Konkordatu rozszerzają ochronę interesów Państwa na nowe dziedziny. Zgodnie z tymi postanowieniami Kościół zobowiązuje się wobec Państwa do działań, które bądź nigdy nie były przedmiotem dwustronnych uzgodnień, bądź podejmowane były nieregularnie i selektywnie.
Dla porządku i bezpieczeństwa publicznego istotny jest przepis umożliwiający władzom publicznym natychmiastowe interweniowanie w miejscach poświęconych sprawowaniu kultu, jeśli tylko wymaga tego wyższa konieczność — względy związane z ochroną życia, zdrowia lub mienia. Norma ta rozwiewa wszelkie wątpliwości, czy Kościół może stanowić azyl dla uciekającego przestępcy (nie może).
Za fakt mający duże znaczenie należy uznać zobowiązanie się przedstawicieli Kościoła do współpracy z władzami państwowymi w kwestiach finansowych. Państwu porządkującemu i reformującemu swój system gospodarczy, ekonomiczny i podatkowy, trudno byłoby na dłuższą metę zaakceptować sytuację, w której Kościół funkcjonowałby bez jasno określonych zasad finansowych. Zapowiedziane w Konkordacie współdziałanie kompetentnych w tej dziedzinie instytucji kościelnych z odpowiednimi służbami państwowymi przyczyni się do zlikwidowania „szarej strefy", w której dziś nierzadko znajdują się finanse Kościoła.
Warto wspomnieć również zgodę na utworzenie wspólnych komisji w celu rozwijania współpracy w dziedzinie ochrony zabytków sakralnych i kościelnych oraz zobowiązanie do jasnego określenia zasad udostępniania tych dóbr kultury, które dzisiaj czasem pozostają niedostępne nawet dla uczonych lub konserwatorów.

13. Ze szczególnym naciskiem należy podkreślić fakt, że w żadnym stopniu nie ulegają zmianie dotychczasowe przepisy dotyczące nauczania religii w szkołach publicznych. Konkordat stwarza możliwość nauczania religii w przedszkolach. Zapewnia jednak Państwu pragnącemu zachować swój świecki charakter, że żadne postulaty zmierzające do rozszerzenia zakresu katechizacji — pro futuro — nie będą mogły być zrealizowane. Z drugiej strony gwarantuje Kościołowi, że religia nie zostanie ze szkół i przedszkoli usunięta.

14. Fakt objęcia pomocą finansową Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie jest konsekwencją przynależności do Uniwersytetu Jagiellońskiego Wydziału Teologii od roku 1364 do momentu jego likwidacji w 1954 r. Przepis ten będzie musiał znaleźć odbicie w ustawie budżetowej lub w odrębnej ustawie poświęconej Akademii analogicznie do ustawy o finansowaniu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego z budżetu państwa. Wśród studentów obu uczelni są zarówno osoby duchowne jak i świeckie.

15. Konkordat jest układem stabilizującym i regulującym stosunki między Państwem a Kościołem. Stan taki leży w najlepiej pojętym interesie obu tych instytucji. Państwo powinno obiektywnie oceniać rolę jaką pełni w Polsce Kościół. Istotną rzeczą jest, aby instytucja ta, tak głęboko i różnorodnie wpływająca na życie publiczne, miała we wszystkich dziedzinach swojej aktywności trwałą i jasno określoną prawną podstawę działania.

16. Konkordat nie odbiega od obowiązujących ustaw konstytucyjnych. Nie ma przeszkód do ratyfikacji Konkordatu zanim uchwalona zostanie nowa Konstytucja, ponieważ pewne zasady dotyczące stosunku Państwo-Kościół są w prawie polskim stałe.

17. Zagadnienia, których dotyczą przepisy Konkordatu są obecnie regulowane następującymi ustawami:

1. z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 29, poz. 154 z późn. zm.),

2. z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. Nr 29, poz. 155z późn. zm.),

3. z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. z 1972 r. Nr 47, poz. 298 z późn. zm.),

4. z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127 z późn. zm.),

5. z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz. U. Nr 4, poz. 28 z późn. zm.),

6. z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz 59 z późn. zm.),

7. z dnia 29 września 1986 r. — Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. Nr 36, poz. 180 z późn. zm.),

8. z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. Nr 95, poz 425 z późn. zm.),

9. z dnia 26 stycznia 1982 r. — Karta Nauczyciela (Dz. U. Nr 3, poz. 19 z późn. zm.),

10.z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385 z późn. zm.),

11.z dnia 12 września 1990 r. o tytule naukowym i stopniach naukowych (Dz. U. Nr 65, poz. 386),

12.z dnia 14 czerwca 1991 r. o finansowaniu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego z budżetu państwa (Dz. U. Nr 61, poz. 259),

13.z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1992 r. Nr 4, poz. 16 z późn. zm.),

14.z dnia 26 stycznia 1984 r. — Prawo prasowe (Dz. U. Nr 5, poz. 24 z późn. zm.),

15.z dnia 29 stycznia 1993 r. o radiofonii i telewizji (Dz. U. Nr 7, poz. 34),

16.z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408 z późn. zm.),

17.z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 1993 r. Nr 13, poz. 60),

18.z dnia 5 stycznia 1991 r. — Prawo budżetowe (Dz. U. z 1993 r. Nr 72, poz. 344),

19.z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 1993 r. Nr 106, poz. 482 z późn. zm.),

20.z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 1993 r. Nr 90, poz. 416 z późn. zm.),

21.z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych (Dz. U. z 1993 r. Nr 108, poz. 486 z późn. zm.),

22.z dnia 20 marca 1950 r. o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego (Dz. U. Nr 9, poz. 87 z późn. zm.),

23.z dnia 23 kwietnia 1964 r. — Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.),

24.z dnia 12 lipca 1984 r. o planowaniu przestrzennym (Dz. U. z 1989 r. Nr 17, poz. 99 z późn. zm.),

25.z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury i muzeach (Dz. U. Nr 10, poz. 48 z późn. zm.),

26.z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz. U. Nr 38, poz. 173 z późn. zm.),

27.z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz. U. z 1991 r. Nr 46, poz. 203),

28.z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 16, poz. 95 z późn. zm.).

18. Wejście w życie Konkordatu będzie wiązało się z koniecznymi zmianami w obowiązującym ustawodawstwie w zakresie skutków w prawie polskim małżeństwa kanonicznego. Konieczność takich zmian wynika z art. 10 Konkordatu.
Niektóre normy Konkordatu różnią się od norm dotychczas obowiązujących w prawie polskim. Konkordat zawiera również normy nowe dla porządku prawnego Państwa. Normy umowy międzynarodowej obowiązują z samej swojej mocy w wewnętrznym porządku prawnym. Reguła ta od 1992 r. jest stosowana w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Uznając jednak konieczność ułatwienia stosowania prawa należałoby dokonać pewnych zmian w istniejącym ustawodawstwie. Zmiany te powinny polegać na powtórzeniu niektórych norm Konkordatu w przepisach ustawowych oraz na zmianach przepisów sprzecznych z Konkordatem. Nie ma natychmiastowej potrzeby dokonywania tych zmian, gdyż do interpretacji wspomnianych przepisów ustawowych wystarczy stosować powszechnie obowiązujące reguły wykładni. Prawo wewnętrzne nie musi być modyfikowane tak długo, dopóki nie wystąpią praktyczne kolizje w jego stosowaniu w związku z wejściem w życie Konkordatu.

19. Z uwagi na konstytucyjną zasadę równości realizacja postanowień Konkordatu, wymagająca zmian w ustawodawstwie, będzie powodowała zmiany ustawowe również w stosunku do innych wyznań oraz w sprawach niezbędnych gwarancji dla osób bezwyznaniowych. W tym celu Rząd przedstawi niezwłocznie projekt nowelizacji ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, w którym zaproponowane zostaną zabezpieczenia praw na poziomie porównywalnym z rozwiązaniami Konkordatu.

20. Konkordat między Rzecząpospolitą Polską a Stolicą Apostolską powinien być ratyfikowany w trybie art. 33 ust. 2 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r.

[Załącznik: tekst konkordatu podpisanego przez ministra Krzysztofa Skubiszewskiego i abp. Jerzego Kowalczyka (w wersji polskiej i włoskiej) (Tekst polski konkordatu — zobacz dok. nr 1)].

_____________________

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Uchwała o trybie prac nad ustawą ratyfikacyjną Uwagi o Konkordacie z dnia 28 lipca 1993 r.

Comment on this article..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word