Stanowisko Rorty`ego, przedstawione w pewnym skrócie i uproszczeniu, zawiera jednak pewne punkty sporne. Jeden z nich dotyczy hermeneutyki. Wydaje się, że nie jest ona tak subiektywna, jak to przedstawia Rorty. Widać to szczególnie, przyglądając się interpretacji tekstu u Rorty`ego i Gadamera — ten ostatni wierzy w istnienie sensu, pewnej wykładni tekstu danej w interpretacji. Zaś Rorty odrzuca wewnętrzne znaczenie tekstu, wymagające jeszcze tylko odpowiedniej interpretacji. Dla niego znaczenie zależy całkowicie od interpretacji, sam tekst zaś pełni funkcję pretekstu do jej nadania. Filozofów różni także podejście do rozmowy — i podczas gdy dla Gadamera ma ona pewien telos, którym jest pewna zgoda czy dojście do podstawowego porozumienia, Rorty nazywa rozmowę swoim własnym telosem. Czytamy: "Nie rozmawiamy dlatego, że mamy jakiś cel, lecz dlatego, że sokratejska rozmowa jest celem samym w sobie". ^{[ 8 ]}

Kolejnym zarzutem, dobrze przedstawionym w książce Andrzeja Szahaja o Rorty`m ^{[ 9 ]}, może być to, że Rorty mimo całego swojego dążenia do opuszczenia pola dyskusji Filozofii, chcąc nie chcąc nadal na nim pozostaje. I choć stara się on raczej pokazać daremność filozoficznych roszczeń niż zająć konkretne negatywne wobec nich stanowisko, w Filozofii, a zwierciadle natury sam zdaje się naśladować takie Filozoficzne debaty. Proponuje on zmianę tematów lub po prostu milczy, lecz czy tego także nie można potraktować jako głosu w dyskusji? — słusznie pyta Szahaj.

Na zakończenie warto przytoczyć słowa Leszka Kołakowskiego, który uważa, że antagonizm pomiędzy filozofią utrwalającą absolut, a filozofią absolut kwestionującą, jest „nieuleczalny". „Jest to antagonizm kapłanów i błaznów, a w każdej niemal epoce historycznej filozofia kapłanów i błaznów są dwiema najogólniejszymi formami kultury umysłowej". ^{[ 10 ]}Kapłan strzeże absolutu, podczas gdy błazen "musi być na zewnątrz dobrego towarzystwa, oglądać je z boku, aby wykryć nieoczywistość jego oczywistości i nieostateczność jego ostateczności; zarazem musi w dobrym towarzystwie się obracać, aby znać jego świętości i aby mieć okazję do mówienia mu impertynencji" ^{[ 11 ]} — pisze Kołakowski, doskonale oddając tym samym rolę Rorty`ego. Wspomniane na początku odstępstwo od elity analitycznej nie jest niczym innym, jak właśnie przemianą kapłana w błazna, która dla Kołakowskiego jest bardzo rzadka. Zmiana następuje najczęściej w stronę przeciwną, a między kapłanami i błaznami nie ma szans na sojusz.

Inspiracji do dalszego namysłu niech dostarczą jeszcze raz słowa Kołakowskiego, który przypisuje filozofii próbującej obejść się bez absolutów niespójność. Jest ona jak budowlą bez fundamentów, która także nie dąży do zdobycia dachu. Kołakowski pisze: "Dlatego w niektórych okresach konflikt między filozofią błazna i filozofią kapłana przypomina ścieranie się nieznośnych cech wieku dojrzewania z nieznośnymi cechami starczej demencji; różnica polega na tym, że tylko pierwsze są uleczalne". ^{[ 12 ]}

*

Bibliografia:

1. Richard Rorty, "Filozofia bez zwierciadeł" w: Filozofia, a zwierciadło natury, Wyd. Spacja/Aletheia, 1994
2. Richard Rorty, "Wstęp: pragmatyzm, a filozofia" w: Konsekwencje pragmatyzmu, tłum. Czesław Karkowski, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1998
3. Richard Rorty, "Pragmatyzm, relatywizm, irracjonalizm" w: Konsekwencje pragmatyzmu, wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1998
4. Andrzej Szahaj, "Rorty - heretyk, pragmatyk, wieszcz" w: Ironia i miłość. Neopragmatyzm Richarda Rorty`ego w kontekście sporu o postmodernizm. Monografie FNP, Wrocław 1996
5. Leszek Kołakowski, "Kapłan i błazen" w: Pochwała niekonsekwencji. Pisma rozproszone z lat 1955-1968, Warszawa 1989
6. Marek Kwiek, "Rozważania o antyplatonizmie myśli Rorty`ego" w: Rorty i Lyotard. W labiryntach postmoderny. Wydawnictwo Naukowe IF UAM, Poznań 1994

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Konsekwencje linguistic turn. Richard Rorty o zwrocie lingwistycznym w filozofii Kantowska metafora człowieka urobionego z drzewa rosochatego

Comment on this article..   See comments (6)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Weronika Kosińska Ur. 1983. Studentka filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Redaktor "Ekspresu Filozoficznego" (dodatek do czasopisma "Principia"). Pół roku studiowała filozofię w Nijmegen (Holandia). Zainteresowania: film, malarstwo, teatr, fotografia, filozofia (w szczególności antropologia filozoficzna).  Number of texts in service: 3  Show other texts of this author  Newest author's article: Introjection of fear - a significant change in human