SUGESTIE KOMUNIKACYJNE W SCENARIUSZACH ZŁOŻONYCH PODOBIEŃSTWA Z RÓŻNICAMI W TLE

Mówiąc do osób o tak zróżnicowanych scenariuszach myślenia, skup się na wspólnych obszarach. Najpierw podkreśl podobieństwa, potem zauważ zmiany przeszłe lub przyszłe. Zauważając różnice, nadaj im postać ewolucyjną, stopniową, najlepiej przenieś owe różnice do zadań możliwych do wykonania w przyszłości.

SCENARIUSZE RÓŻNICY

Scenariuszowe style myślenia nastawione na różnice, przejawiają się w zauważaniu niespójności lub wzajemnego niedopasowania rzeczy. Ludzie o tych sposobach myślenia podkreślają, w jaki sposób rzeczy całkowicie różnią się od siebie. Ludzie ci mają tendencję do szukania braków, wad, ułomności, niedostatków. Szukają przeciwieństw, ponieważ je cenią. Przeciwieństwa pomagają zrozumieć im płynące ze świata informacje. Generalizują bałagan, chaos, negatywny obraz rzeczywistości. Trudno im dostrzec rzeczy w sposób ujednolicony.

Ludzie w scenariuszach podkreślających różnice używają słów i zwrotów nastawionych na przeciwieństwa i mówią operując słowami: dzień i noc, nowy/stary, zmieniony, inny, rewolucyjny, unikatowy, radykalny.

SUGESTIE KOMUNIKACYJNE W SCENARIUSZACH RÓŻNICY

Mówiąc do takich osób, podkreśl, w jaki sposób rzeczy się zasadniczo różnią. Należy im przedstawiać sprawy jako: nowatorskie, rewolucyjne, niecodzienne, niespotykane, radykalnie odmienne, inne niż… 

SCENARIUSZE ZŁOŻONE: RÓŻNICE Z PODOBIEŃSTWAMI W TLE

Uwaga kierowana jest pierwotnie na to, w jaki sposób zdarzenia, osoby, rzeczy różnią się od siebie, wtórnie zaś — na podobieństwa. Osoby te najpierw mówią, jak sprawy, rzeczy, różnią się od siebie, następnie zaś, na zakończenie wywodu, wskażą na jedno bądź kilka mniej znaczących podobieństw.

W scenariuszach nakierowanych na różnice z podobieństwami w tle mówią: w zasadzie, ale; zmieniło się, chociaż.

SUGESTIE KOMUNIKACYJNE W SCENARIUSZACH NASTAWIONYCH NA RÓŻNICE Z PODOBIEŃSTWAMI W TLE

Najpierw należy podkreślić różnice, a następnie w sposób płynny skierować uwagę na podobieństwa i cechy wspólne. Należy się koncentrować na zmianie, nowych, twórczych rozwiązaniach, obiecując sukces na podstawie doświadczeń, które już miały miejsce.

UWAGI O NAJCZĘSTSZYCH INTERFERENCJACH W SCENARIUSZACH NASTAWIONYCH NA RÓŻNICE Z PODOBIEŃSTWAMI W TLE

Ludzie ze scenariuszami złożonymi „podobieństwa — wtórne różnice", przyjaźnią się często z ludźmi o scenariuszach „różnice — wtórne podobieństwa".

METAPROGRAM IV: JA — INNI

Metaprogram obejmuje scenariusze, w których osoby kierują uwagę na „ja", „ja" w odniesieniu do innych osób, i scenariusze, które w pierwszej kolejności uznają nastawienie na innych. Metaprogram Ja — Inni ma charakter sygnału, ogniskującego uwagę, określa nasze zachowanie. Jest on również w znacznym stopniu autonomiczny. Osoby mówiące o „ja" czasami mogą okazać się jednostkami prospołecznymi, a jednostki, w których języku przeważają informacje o innych, mogą robić to w celu podbudowania swego samopoczucia, czyli „ja". Jednak ze względu na konstrukcje języka, którym się posługujemy, takie połączenia scenariuszy metaprogramu ja — inni są łatwo zauważalne.

SCENARIUSZE NASTAWIONE NA <<JA>>

Osoby w scenariuszach nastawionych na „ja" postrzegają relacje społeczne w kategoriach: co ja z tego mam, co mogę mieć.

W sytuacjach skrajnych mówimy o egoistach, osobach egotycznych, narcystycznych, skupionych wyłącznie na sobie. Ludzie ci zajmują się własnym zachowaniem, własnymi myślami, uczuciami, prawie wyłączając, nie dostrzegając innych ludzi. Uogólniają doświadczenia, które odnoszą do własnej osoby. Mają nieodparty przymus reagowania na potrzeby wewnętrznego świata. Spędzają wiele czasu „wewnątrz siebie", sprawiają wrażenie obojętności wobec świata wewnętrznego innych ludzi. Często się chwalą. Oceniają kontakty z innymi na podstawie własnych odczuć na temat tego, co się dzieje, nie zaś na podstawie, otrzymywanych z zewnątrz komunikatów.

SUGESTIE KOMUNIKACYJNE W SCENARIUSZACH NASTAWIONYCH NA <<JA>>

Podkreślaj potencjalnie odniesione korzyści. Rozmawiaj z takimi ludźmi mając świadomość, że ich „ja" jest „otchłanią". Pamiętaj, że możesz ich chwalić i komplementować w większym stopniu niż innych.

UWAGI O NAJCZĘSTSZYCH INTERFERENCJACH W SCENARIUSZACH NASTAWIONYCH NA <<JA>>

Najczęściej osoby ze scenariuszami nastawionymi na „ja" lubią scenariusze dążenia, możliwości, różnicy i proaktywności. Można jednak znaleźć osoby, posiadających praktycznie dowolną konfigurację scenariuszy podłączonych do scenariuszy „ja".

SCENARIUSZE NASTAWIONE NA <<INNYCH>>

Osoby o tym stylu myślenia postrzegają interakcje głównie w kategoriach tego, co mogą zrobić dla innych. Inni mają pierwszeństwo. Inni skupiają uwagę. Inni są nośnikiem mocniejszych sygnałów. Osoby takie potrzebują mocnych, jednoznacznych komunikatów, czerpiąc z nich wsparcie emocjonalne. Często sprawiają wrażenie bycia na zewnątrz. Poświęcają uwagę myślom, uczuciom innych ludzi. Oceniają jakość komunikatu z innymi głównie na podstawie ich reakcji. Próbują u siebie rekonstruować proces myślenia innej osoby, czasami go zniekształcając. Ich działania nastawione są na osiągnięcie wewnętrznej satysfakcji dzięki działaniu na rzecz innych. Ponieważ reakcje innych ludzi są dla nich ważne, skupiają uwagę na tym, aby te reakcje przewidzieć. Organizują sytuację, czasami w sposób sztuczny i wymuszony, aby sprawić drugiej osobie przyjemność.

SUGESTIE KOMUNIKACYJNE W SCENARIUSZACH NASTAWIONYCH NA <<INNYCH>>

Kontaktując się z takimi osobami, należy często podkreślać, ile mamy przyjemności z tego, że one istnieją, co one dla nas zrobiły, ile im zawdzięczamy, ile pożytku przyniosło nam ich towarzystwo, bądź konkretnie ich obecność, ich starania i troska. Niech nie zwiedzie nas niekiedy pozorny altruizm takich osób. Często takie osoby mają rozbudowane poczucie odpowiedzialności, utrudniające im podjęcie decyzji. Wówczas należy im delikatnie w tym pomóc.

UWAGI O NAJCZĘSTSZYCH INTERFERENCJACH DLA SCENARIUSZY NASTAWIONYCH NA <<INNYCH>>

Scenariusze osób nastawionych na innych łączą się częściej ze scenariuszami zewnętrznego autorytetu, konieczności, reaktywności, podobieństwa, unikania.

UWAGI O NAJCZĘSTSZYCH INTERFERENCJACH W CAŁYM METAPROGRAMIE JA — INNI

Generalnie metaprogram Ja — Inni zakłada istnienie pewnej cezury, wokół której skupiają się scenariusze należące do wszystkich innych metaprogramów. Ważne jest ustawienie na kontinuum Ja — Inni, zaobserwowanych punktów skupiania się i rozchodzenia scenariuszy (zdanie sobie sprawy kiedy i jaki scenariusz pojawia się w zależności od tego, czy bardziej myślimy o Ja, czy bardziej o Innych oraz jaką rolę pełnią poszczególne relacje z innymi w połączeniu z konkretnymi scenariuszami). Zrozumienie tego układu u innych osób może być wykorzystane w krytyce niszczącej przeciwnika.

Ponadto przy odczytywaniu metaprogramu Ja — Inni należy bardziej zwracać uwagę na formę gramatyczną, niż na konkretne sformułowania. W odczytaniu pary tych scenariuszy pewnym problemem bywa zaimek pierwszej osoby liczby mnogiej: „my". Rozmawiając z grupą osób warto zwrócić uwagę, czy słówko „my" ma wytyczać granicę, czy też włączać osobę, do której grupa się zwraca. Można go bowiem używać dla podkreślenia bądź różnicy, bądź podobieństwa. Niekiedy jest to niuans, ale bardzo znaczący, np. w stosunku do władz uczelni określenie „my studenci" lub „my reprezentanci społeczności akademickiej". Inny przykład: w stosunku do szefa działu sformułowanie podwładnych: "my, młodzi ludzie przed trzydziestką", może kłaść nacisk nie tyle na INNYCH, CO NA NAS RAZEM, czyli na wspólnotę, w której uczestniczymy.

METAPROGRAM V: KONIECZNOŚĆ — MOŻLIWOŚĆ

Wzorami lingwistycznymi, które pomagają zidentyfikować ten metaprogram, są operatory modalne (słowa: muszę, powinienem, wymagane jest, pragnę, trzeba). Operatory modalne są określeniami, wyrażającymi nasze przeświadczenia o istnieniu potencjalnego związku między nami samymi a uświadamianym przymusem, dążeniami, potrzebami, oczekiwaniami, wynikami. Można je traktować jako wyrażenia, które opisują stan umysłu, mający wpływ na reakcje danej osoby i w konsekwencji na jej zachowania.

SCENARIUSZE KONIECZNOŚCI

Ludzie ze scenariuszami konieczności są motywowani przez potrzeby, poczucie obowiązku, poczucie odpowiedzialności, naciski. Są motywowani, żeby coś zrobić, ponieważ raczej muszą, niż chcą. Ponieważ, jeżeli tego, co „muszą" nie zrobią, przewidują negatywny rezultat lub brak rezultatu pozytywnego. Mają tendencję do tego, żeby korzystać z okazji, brać to, co się trafia, a nie poszukiwać, oczekiwać na to, co możliwe. Są raczej zainteresowani tym, co znane i pewne, trzymają się znanych opcji, nie podejmują ryzyka i unikają nieznanego. Miewają trudności zaangażowaniem się w sytuacje i zajęcia, które nie mają zaplanowanego wcześniej przebiegu bądź wyniku. Zwykle nie mówią o wyborach życiowych, robią wrażenie zniewolonych, nie mogą lub nie potrafią wybierać.

Osoby ze scenariuszami konieczności mówią: muszę, powinienem, wymagane jest, trzeba… Używają zwrotów: po prostu przydarzyło mi się; ktoś lub coś zmusza mnie do...; postąpiłem tak, bo musiałem.

SUGESTIE KOMUNIKACYJNE W SCENARIUSZACH KONIECZNOŚCI

Mówiąc do takich osób, należy wyłożyć procedurę działania. Wyłożyć procedurę krok po kroku, opisując ją szczegółowo. W trakcie realizacji warto informować, ile jeszcze pozostało do zrobienia. Należy upewnić się, czy rozumieją procedurę.

Można do takich osób zastosować zwroty: tak się zawsze, zazwyczaj postępuje.

Kluczowe słowa: procedura, krok po kroku, sprawdzony sposób, znana metoda, właściwa droga.

UWAGI O NAJCZĘSTSZYCH INTERFERENCJACH W SCENARIUSZACH KONIECZNOŚCI

Osoby, tak mówiące i myślące, nade wszystko muszą unikać negatywnych skutków założonego przymusu. Siłą rzeczy inni ludzie są dla takiej osoby ważni, ale głównie jako źródło obaw (scenariusze: Inni). Osoby te manipulują również umiejscowieniem autorytetu, częściej wskazując na jego zewnętrzne źródło (scenariusze zewnętrzne w metaprogramie Wewnętrzne — Zewnętrzne). Wolą wskazywać na przymus z zewnątrz, bo łatwiej go wytłumaczyć, ale nie koniecznie tak musi być.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Programowanie neurolingwistyczne a rehabilitacja Między etyką a psycholingwistyką kognitywną

See comments (5)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Jerzy Kolarzowski Doktor habilitowany, adiunkt w Instytucie Historyczno-Prawnym Uniwersytetu Warszawskiego (Wydział Prawa i Administracji). Współzałożyciel i rzecznik prasowy PPS (1987 - luty 1988), zwolniony z pracy w IPiP PAN (styczeń 1987), współredagował Biuletyn Informacyjny Ruchu Wolność i Pokój (1986–1987), sygnatariusz platformy Wolność i Pokój (1985), przekazywał i organizował przesyłanie m.in. do Poznania, Krakowa, Gdańska, Lublina i Puław wielu wydawnictw podziemnych. Posiada certyfikat „pokrzywdzonego” wystawiony przez IPN w 2003 r. Master of Art of NLP. Pisze rozprawę habilitacyjną "U podstaw europejskiej filozofii praw człowieka. Narodziny jednostki w sferze publicznej i prywatnej w pismach Braci Polskich". Zainteresowania: historia instytucji życia publicznego i prywatnego, myśl etyczna i religijna Europy (zwłaszcza okresu reformacji). Bada nieoficjalne nurty i idee inspirujące kulturę europejską. Hobby: muzyka poważna, fotografia krajobrazowa. Autor książki Filozofowie i mistycy  Number of texts in service: 51  Show other texts of this author  Newest author's article: Polski i brytyjski samorząd terytorialny - zasadnicze różnice