Odmienna konfiguracja scenariuszy zorientowanych na konieczność będzie wskazywać na wewnętrzne źródło autorytetu, posiadane zasady, nawyki, sumienie. Wówczas scenariusze konieczności będą się łączyć ze scenariuszami „ja" i ze scenariuszami wewnętrznego źródła autorytetu oraz ze scenariuszami nastawionymi na różnice. Własne „ja", skoro ma się przeciwstawić drugiej osobie, musi zwracać uwagę na różnice pomiędzy sobą a otoczeniem. Taka osoba będzie trudnym partnerem w negocjacjach.

SCENARIUSZE MOŻLIWOŚCI

Ludzie, których umysł używa motywacji, dostrzegając możliwości, tłumaczą własne działania takimi cechami, jak: zainteresowanie, pragnienie, oczekiwanie, chęć posiadania. Chcą się nauczyć, doznać, przeżyć, poszerzyć wachlarz możliwości, interesuje ich nie to, co jest, ale to, co może być. Są ciekawi, interesuje ich nieznane. Napawają ich radością ewentualne możliwości, niekoniecznie dokładnie postrzegane. Szukają nowych opcji, wyzwań świata zewnętrznego, są zainteresowani własnym bądź grupowym potencjałem. Są dobrzy w rozwijaniu nowych procedur i alternatyw, często sprawiają wrażenie, jakby coś wewnątrz zmuszało ich do szukania usprawnień i nowych rozwiązań, nawet jeżeli wszystko funkcjonuje poprawnie.

Osoby preferujące myślenie o możliwościach często używają słów: chcę, wybieram, mam nadzieję, życzę sobie, mogę, potrafię, jest możliwe. Używają słów w zwrotach zorientowanych na działanie: robić, pomagać, przedsięwziąć, poszukiwać. Gdy mówią o możliwościach i opcjach, mają tendencję do wyolbrzymiania i poszerzania.

SUGESTIE KOMUNIKACYJNE W SCENARIUSZACH MOŻLIWOŚCI

Mówiąc do tak komunikujących się, podkreślaj rozmaite możliwości i opcje, nie ograniczaj. Należy ich informować, że nasze działania zwiększają ich możliwości i opcje. Nie trzymaj się sztywno ustalonej rutyny, nie zamęczaj ich szczegółami, nakreśl od razu wizję. Należy pamiętać, że osoby takie mają trudność z trzymaniem się ustalonej procedury, wypełnieniem zobowiązania czy pracy do końca. Kluczowe słowa: możliwości, wybory, alternatywy, całościowy obraz, inne sposoby.

UWAGI O NAJCZĘSTSZYCH INTERFERENCJACH W SCENARIUSZACH MOŻLIWOŚCI

Możliwości interesują osoby pragnące do czegoś dążyć. Są to często osoby koncentrujące się na „ja" (scenariusze „ja" w metaprogramie Ja - Inni). Osoby, które postrzegają swoją misję życiową poprzez możliwości, często manipulują przy wybieraniu scenariuszy wewnętrznych i zewnętrznych z metaprogramu Wewnętrzne — Zewnętrzne.

METAPROGRAM VI: SZCZEGÓŁOWE — GLOBALNE

Ten metaprogram odnosi się do kategorii informujących o tym, jak ludzie odbierają i asymilują informacje oraz w jaki sposób podtrzymują swoją uwagę podczas prezentowania im informacji. Zależy on w znacznym stopniu od kompetencji mówiącego i słuchacza oraz od ich wzajemnych relacji emocjonalnych (zaufanie).

SCENARIUSZE SZCZEGÓŁOWOŚCI

Ludzie o takich preferencjach dzielą informacje na drobne, szczegółowe elementy. Mają tendencję do postrzegania spraw w kategoriach części składowych. Rozkładają przedsięwzięcie na mniejsze, bardziej zdefiniowane kroki. Koncentrują się na detalach. Chcą otrzymać pojedyncze, szczegółowe informacje, zanim podejmą decyzję. Czasami sprawiają wrażenie osób przeszkadzających, stawiających opór, ponieważ tracą z pola widzenia globalny cel, wikłają się w szczegółach. Potrzebują szczegółowych sekwencji zadania, informacji, gdzie i kiedy zacząć, jaki jest następny krok, w jaki sposób każdy krok zbliża ich do osiągnięcia celu. Takie osoby przedstawią wszystkie szczegóły, nieraz zejdą na najniższy z możliwych poziomów w trakcie przekazywania informacji. Mówią o krokach i etapach. Jeżeli rozproszą uwagę lub przerwie im się ich wywód, często muszą wracać do początku. Są to osoby obciążające pamięć. Gdy wiedzą jak działają części, wówczas dopiero zaczynają zastanawiać się nad całością sprawy. Potrzebują konkretnych przykładów, wyliczeń.

SUGESTIE KOMUNIKACYJNE W SCENARIUSZACH SZCZEGÓŁOWOŚCI

Mówiąc do takich osób, koniecznie trzeba podzielić informacje na mniejsze elementy, położyć nacisk na szczegóły. Pamiętaj, że muszą dużo fragmentów zapamiętać, dlatego pomóż im organizując informację w sekwencje, wyróżniki. Niejasność, za dużo ogólnych stwierdzeń, brak podziału na etapy czy sekwencje, ludzi takich dezorientuje. Nie można od nich oczekiwać automatycznego spostrzegania całości, trudno im objąć to, co globalne.

Kluczowe słowa i zwroty używane wobec tych osób: dokładnie, konkretnie, liczebniki porządkowe, wyliczanie kroków, następnie, potem, przedtem (z podkreśleniem), plan, rozkład, struktura.

UWAGI O NAJCZĘSTSZYCH INTERFERENCJACH W SCENARIUSZACH SZCZEGÓŁOWOŚCI

Drobiazgowość, zwracanie uwagi na szczegóły — to cecha osób interesujących się innymi (scenariusze „inni" w metaprogramie Ja — Inni). Takie osoby częściej coś muszą, niż mogą (scenariusze konieczności w metaprogramie Konieczność — Możliwość), częściej osoby czegoś unikające niż do czegoś dążące (scenariusze unikania w metaprogramie Unikanie — Dążenie). Zwracanie uwagi na szczegóły jest symptomem, który często służy do maskowania prawdziwych intencji, lęku, niechęci do wzięcia odpowiedzialności lub pragnienia bycia kierowanym (scenariusze reaktywności w metaprogramie Proaktywne — reaktywne).

SCENARIUSZE OGÓLNOŚCI, GLOBALNOŚCI

Osoby używające tych scenariuszy mają tendencję do mówienia o ogółach. Przekonują ich z reguły ogólne idee i koncepcje. Koncentrują się na ogólnym kierunku projektu bądź zadania. Mają tendencję do reagowania najpierw na całościową wizję. Chcą widzieć najpierw duży obraz, ogólną ideę, a dopiero następnie myślą o konkretach i szczegółach; jeżeli są podekscytowane, mogą o nich nie pamiętać. Potrzebują całościowej, nim ułożą fragmenty i umiejscowią części, pozycje, etapy. Tych ostatnich nie postrzegają dokładnie i mylą się w nich. Dążą do podsumowywania zadań i zdarzeń. Zastanawiają się nad zadaniami w sensie ogólnym. Używają abstrakcyjnych przykładów, czasem nieczytelnych dla innych. Mają problemy z postrzeganiem procedur, a także w ich przestrzeganiu. Często pracują dobrze tylko wówczas, gdy szczegółowe kwestie powierzą innym. Ludzie tacy prezentują obraz w całości, bez szczegółów bądź z małą ich liczbą. Opisują sytuację nie mówiąc o kolejności. Etapów postępowania muszą się długo uczyć, często o kolejności zapominają. Zwykle, gdy otrzymają za dużo szczegółów, zapytują, co to znaczy, ku czemu zmierzasz, mogą się zniecierpliwić. Jeżeli chcą być grzeczni, będą prosić, żebyś mówił dalej (ponieważ nie usłyszeli o całości).

SUGESTIE KOMUNIKACYJNE W SCENARIUSZACH OGÓLNOŚCI, GLOBALNOŚCI

Zaprezentuj im ogólny zarys, najpierw ideę, obraz całości, nie gmatwaj. Powstrzymaj się od przytaczania zbyt wielu szczegółów (osoby takie łatwo się nudzą). Koncentruj się na podstawowych, ogólnie zarysowanych kwestiach.

Mówiąc do takich osób trzeba pamiętać o tym, że często są skłonne czytać między wierszami, podejrzewając nas o coś, wypełniają obraz własnymi detalami, które nie zostały uzgodnione. Mają tendencję do nie uzgadniania kroków i robienia czegoś inaczej, niż oczekujemy. Przejawiają nonszalancki stosunek do procedur, a także rytuałów.

W odniesieniu do takich osób używaj słów: ogólnie, generalnie, w zasadzie, typowo, ogląd, ramy, zarys, idee, koncepcje, generalna analiza, otwarte, elastyczne, holistyczne, spontanicznie.

UWAGI O NAJCZĘSTSZYCH INTERFERENCJACH W SCENARIUSZACH OGÓLNOŚCI, GLOBALNOŚCI

Na zagadnienia ogólne znacznie częściej zwracają uwagę osoby, ku czemuś dążące (scenariusze dążenia w metaprogramie Dążenie — Unikanie), preferujące bardziej możliwości niż konieczności (scenariusze możliwości w metaprogramie Możliwość — Konieczność) i częściej skoncentrowane na „ja", niż na innych (scenariusze „ja" w metaprogram Ja -Inni). Dużym problemem pozostają powiązania scenariuszy globalnych ze źródłem autorytetu (czy jest zewnętrzne, czy wewnętrzne). Nie da się tego wykryć bez zadania kilku konkretnych pytań, na które zresztą będzie trudno usłyszeć zadawalającą odpowiedź.

METAPROGRAM VII: PROAKTYWNE — REAKTYWNE

Ten metaprogram jest trudny do rozpoznania i podlega częstym zmianom. Osoby inteligentne, o znacznej samowiedzy, mają możliwość używać obydwu scenariuszy. Dużo zależy od otoczenia, celów, zamierzeń, kondycji psychofizycznej itp. Metaprogram Proaktywne — Reaktywne przekłada się na obieraną postawę w stosunku do otoczenia, nie zaś na szczegółowe formy użycia języka. Stąd też w tym metaprogramie sugestie dotyczące sposobu komunikowania się wymagają koniecznego odwołania się do innych scenariuszy i włączenia ich do dokonywanej analizy psychiki partnera.

SCENARIUSZE PROAKTYWNOŚCI

Osoby proaktywne mówią najczęściej o robieniu czegoś, używają czasowników i zwrotów zorientowanych na akcje. Same inicjują działania. Dużo mówią o projektowaniu, zmienianiu, kształtowaniu otoczenia. Mówią tak z pozycji podmiotu połączonego z czasownikiem opisującym ich aktywność. W ich przekonaniu ich własne działania mają duży wpływ na rezultat. Jeżeli go nie osiągają, łatwo podlegają frustracji.

Osoby proaktywne używają słów takich, jak: wybieram, decyduję, tworzę, mogę, przyjrzyjmy się innym możliwościom, wpływam na bieg zdarzeń, kontroluję (swoje uczucia).

SUGESTIE KOMUNIKACYJNE W SCENARIUSZACH JEDNOSTEK PROAKTYWNYCH

Osoby takie bardzo niechętnie poddają się sugestiom i mają silne wyczulenie na wszelką manipulację. Są w stanie osiągnąć bardzo dużo i ponosić wiele ofiar pod warunkiem, żeby im nie rozkazywać, a jedynie umiejętnie stymulować ich ambicję. Nie można sformułować konkretnych dyrektyw językowych tylko i wyłącznie kierując się konstatacją, że mamy do czynienia z jednostką proaktywną. Trzeba się w tym celu odwołać do interferencji scenariuszy jednostek proaktywnych z innymi „wiązkami" scenariuszowymi.

UWAGI O NAJCZĘSTSZYCH INTERFERENCJACH W SCENARIUSZACH JEDNOSTEK PROAKTYWNYCH

Osoby proaktywne siłą rzeczy stymulują scenariusze nastawione na dążenie i osiąganie możliwości (patrz scenariusze dążenia i możliwości w metaprogramie Dążenie — Unikanie oraz metaprogramie Możliwość — Konieczność). Podobnie jak u osób zorientowanych na „ja" wybitnie u nich wzrasta możliwość ponoszenia ryzyka (metaprogram Dążenie — Unikanie). Ludzie ci są gotowi ponosić znaczne ryzyko, lecz gdy stają się odpowiedzialni za innych, bywają nadmiernie ostrożni (metaprogram Dążenie — Unikanie). Osoby proaktywne mają najczęściej źródło autorytetu usytuowane na zewnątrz, co czasem im przeszkadza, ponieważ muszą pytać innych o wyniki swojej pracy (scenariusze zewnętrzne). Proaktywni angażują się dla dużego, jasno zarysowanego celu (scenariusze ogólności) natomiast w czasie jego realizacji często tracą go z oczu i trzeba im o tym wymarzonym, odległym celu przypominać.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Programowanie neurolingwistyczne a rehabilitacja Między etyką a psycholingwistyką kognitywną

See comments (5)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Jerzy Kolarzowski Doktor habilitowany, adiunkt w Instytucie Historyczno-Prawnym Uniwersytetu Warszawskiego (Wydział Prawa i Administracji). Współzałożyciel i rzecznik prasowy PPS (1987 - luty 1988), zwolniony z pracy w IPiP PAN (styczeń 1987), współredagował Biuletyn Informacyjny Ruchu Wolność i Pokój (1986–1987), sygnatariusz platformy Wolność i Pokój (1985), przekazywał i organizował przesyłanie m.in. do Poznania, Krakowa, Gdańska, Lublina i Puław wielu wydawnictw podziemnych. Posiada certyfikat „pokrzywdzonego” wystawiony przez IPN w 2003 r. Master of Art of NLP. Pisze rozprawę habilitacyjną "U podstaw europejskiej filozofii praw człowieka. Narodziny jednostki w sferze publicznej i prywatnej w pismach Braci Polskich". Zainteresowania: historia instytucji życia publicznego i prywatnego, myśl etyczna i religijna Europy (zwłaszcza okresu reformacji). Bada nieoficjalne nurty i idee inspirujące kulturę europejską. Hobby: muzyka poważna, fotografia krajobrazowa. Autor książki Filozofowie i mistycy  Number of texts in service: 51  Show other texts of this author  Newest author's article: Polski i brytyjski samorząd terytorialny - zasadnicze różnice