Polski rzecznik, jak wcześniej było wspomniane, dysponuje prawem do zaskarżania aktów indywidualnych oraz aktów o charakterze ogólnym do Trybunału Konstytucyjnego, sądów administracyjnych i sądów powszechnych. Jest to kompetencja, która zasadniczo odróżnia tę instytucję od zagranicznych „odpowiedników". Dzieje się tak dlatego, że prawo obowiązujące w innych państwach wyłącza spod kontroli nie tylko rząd, ale i często organy stanowiące samorządu terytorialnego (np. Czechy, Słowacja czy Litwa). w wyniku tego ombudsmani innych państw nie mają prawa korzystać ze środków zaskarżenia aktów i czynności (bezczynności) organów publicznych. Ograniczają się do kierowania tzw. rekomendacji tzw. rekomendacji, czyli wniosków składanych do instytucji naruszających prawo bądź do ich organów zwierzchnich (nie ma to wiążącej mocy prawnej) ^{[ 130 ]}.

Instytucja rzecznika nie jest konkurencyjna wobec sądów i trybunałów. Przeciwnie, zauważa się wzajemne uzupełnianie tych instytucji w sferze ochrony wolności i praw człowieka. Postępowanie przed rzecznikiem jest odformalizowane i szybsze niż działanie tamtych instytucji (w postępowaniu przed polskim rzecznikiem nie obowiązują żadne terminy, podczas gdy w innych państwach są to terminy z reguły od 3 miesięcy do 5 lat, licząc od dnia, w którym naruszenie praw i wolności człowieka miało miejsce). Z drugiej strony, nie posiadając uprawnień władczych, rzecznik nie może wpływać bezpośrednio na adresatów podejmowanych interwencji. Konieczne jest wtedy instytucjonalne wsparcie sądów i trybunałów ^{[ 131 ]}.

Zgodnie z zasadą niezawisłości rzecznik samodzielnie decyduje o sposobie załatwienia sprawy. Nie istnieje żaden organ, osoba ani instytucja, która może wpłynąć na jego stanowisko w rozpatrywanych sprawach. W przeszłości zdarzały się sytuacje, gdy strony niezadowolone z działań podjętych przez rzecznika w ich sprawach wnosiły przeciwko rzecznikowi skargi do sądu administracyjnego. W obowiązującym stanie prawnym nie jest możliwa ocena działań rzecznika przez sądownictwo administracyjne. Potwierdził tę tezę szereg postanowień wydanych przez sądy administracyjne (postanowienie NSA z dnia 9.4.1998 r., sygn. akt I SAB 41/98; postanowienie NSA z dnia 9 lutego 2000 r., sygn. akt II SA 2652/99, postanowienie WSA z dnia 24 listopada 2004 r., sygn. akt II SAB/Wa 343/04) ^{[ 132 ]}. W ujęciu A. Zielińskiego: „(...) ombudsman w pełni autonomicznie decyduje o sprawach, w których zamierza podjąć działania, planowanych środkach oraz prezentowanych poglądach. Jest bowiem organem niezależnym i niezawisłym (...). Bierze pod uwagę poglądy wypowiadane w orzecznictwie, doktrynie i mediach. Ostatecznie rozstrzyga jednak sam. Dotyczy to również jego włączania się w działania na rzecz przestrzegania konstytucji. Wprawdzie rzecznik zawsze może zmienić swe rozstrzygnięcia, nie można jednak go do niczego w tym względzie zmusić" ^{[ 133 ]}.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Europejscy ombudsmani Pola współpracy Rzecznika Praw Obywatelskich z organizacjami pozarządowymi

Comment on this article..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word