Prawo do zasiłku wyrównawczego ustaje z dniem zakończenia rehabilitacji zawodowej i przesunięcia do innej pracy, nie później jednak niż po 24 miesiącach od dnia, w którym ubezpieczony będący pracownikiem podjął rehabilitację lub jeżeli z uwagi na stan zdrowia ubezpieczonego będącego pracownikiem rehabilitacja zawodowa stała się niecelowa. W tym drugi przypadku wiążące jest orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ^{[ 14 ]}.

Zasiłek wyrównawczy stanowi różnicę między przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem, ustalonym na zasadach wymienionych powyżej, a miesięcznym wynagrodzeniem osiągniętym za pracę w warunkach rehabilitacji zawodowej. Jeżeli ubezpieczony będący pracownikiem przepracował tylko część miesiąca wskutek nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych, zasiłek wyrównawczy za ten miesiąc przysługuje w wysokości różnicy między przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem ustalonym w myśl art. 36-42 ustawy o świadczeniach pieniężnych, zmniejszonym o jedną trzydziestą część za każdy dzień tej nieobecności, a wynagrodzeniem osiągniętym w tym miesiącu.

Zasiłek wyrównawczy, tak jak w przypadku świadczenia rehabilitacyjnego, nie przysługuje ubezpieczonemu będącemu pracownikiem, uprawnionemu do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy.

Ustawodawca zobowiązał poprzez treść art. 26 ustawy o świadczeniach pieniężnych właściwego ministra do sprawa zabezpieczenia społecznego do określenia w drodze rozporządzenia szczegółowych zasad trybu ustalania zasiłku wyrównawczego. Do dziś te przepisy nie zostały wydane. Stąd, z uwagi na treść art. 85 ust. 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych zastosowanie będą miały przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24.12.1974 r. w sprawie warunków odbywania rehabilitacji zawodowej uprawniających do zasiłku wyrównawczego oraz szczegółowych zasad przyznawania tego zasiłku ^{[ 15 ]}.

Omawiając powyższe świadczenie należy zaakceptować istnienie podobnego świadczenia przewidzianego przez przepisy kodeksu pracy, które komplikuje obecny stan prawny. Art. 230 § 1 i 2 k.p. stanowi, iż w razie stwierdzenia u pracownika objawów wskazujących na powstawanie choroby zawodowej, pracodawca jest obowiązany, na podstawie orzeczenia lekarskiego, w terminie i na czas określony w tym orzeczeniu, przenieść pracownika do innej pracy nie narażającej go na działanie czynnika, który wywołał te objawy. Jeżeli przeniesienie do innej pracy powoduje obniżenie wynagrodzenia, pracownikowi przysługuje dodatek wyrównawczy przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy. Nie wdając się w szczegółowe analizy doktrynalne należy jedynie zaakcentować, iż w literaturze prawa pracy postuluje się, aby uchylić przepisy kodeksu pracy dotyczące wypłacania dodatku wyrównawczego lub ewentualnie zaliczać okres pobierania dodatku wyrównawczego do okresu zasiłku wyrównawczego ^{[ 16 ]}.

Jednorazowe odszkodowanie

W powszechnej świadomości świadczenie to jest nazywane jednorazowym odszkodowaniem za wypadek przy pracy. Nazewnictwo takie należy uznać za błędne. Jednorazowe odszkodowanie de lege lata przysługuje tylko wówczas, gdy wskutek wypadku przy pracy pracownik doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Można więc niniejsze świadczenia traktować jako formę ekwiwalentu pieniężnego z ubezpieczenia wypadkowego za poniesiony uszczerbek na zdrowiu.

Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy. Za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie. Stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu oraz jego związek z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową ustala lekarz orzecznik lub komisja lekarska ^{[ 17 ]}. Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji.

Jednorazowe odszkodowanie przysługuje w wysokości 20% przeciętnego wynagrodzenia ^{[ 18 ]} za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Jednorazowe odszkodowanie ulega zwiększeniu o kwotę stanowiącą 3,5-krotność przeciętnego wynagrodzenia ^{[ 19 ]}, jeżeli w stosunku do ubezpieczonego została orzeczona całkowita niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.

Powyższy przepis stosuje się także, jeżeli wskutek pogorszenia się stanu zdrowia w następstwie wypadku przy pracy lub choroby zawodowej w stosunku do rencisty została orzeczona całkowita niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Ustawodawca przewidział także możliwość wypłaty ponownie jednorazowego odszkodowania w przypadku zwiększenia istniejącego stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu o kolejnych 10 punktów procentowych.

Oprócz jednorazowego odszkodowania dla poszkodowanego ustawodawca przewidział możliwość wypłaty tego świadczenia dla rodziny poszkodowanego pracownika, który zmarł wskutek wypadku przy pracy.

Art. 13 ust. 1 ustawy wypadkowej stanowi, iż członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, przysługuje jednorazowe odszkodowanie. Odszkodowanie to przysługuje również w razie śmierci wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej rencisty, który był uprawniony do renty z ubezpieczenia wypadkowego.

Członkami rodziny uprawnionymi do odszkodowania są:
1) małżonek,
2) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione oraz przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej, spełniające w dniu śmierci ubezpieczonego lub rencisty warunki uzyskania renty rodzinnej,
3) rodzice, osoby przysposabiające, macocha oraz ojczym, jeżeli w dniu śmierci ubezpieczonego lub rencisty prowadzili z nim wspólne gospodarstwo domowe lub jeżeli ubezpieczony lub rencista bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania albo jeżeli ustalone zostało wyrokiem lub ugodą sądową prawo do alimentów z jego strony.

Prawo do jednorazowego odszkodowania dla małżonka pracownika jest jednak wyłączone w przypadku orzeczonej separacji.

Powyższe wyliczenie nie ma charakteru zamkniętego. Przywołać trzeba w tym miejscu uchwałę pełnego składu Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, w której Sąd stwierdził, że dziecko poczęte, a jeszcze nie narodzone w chwili śmierci swego ojca, spowodowanej wypadkiem przy pracy czy chorobą zawodową, jeżeli urodzi się żywe, nabywa prawo do jednorazowego odszkodowania ^{[ 20 ]}.

Art. 14 ustawy wypadkowej określa szczegółowo kwoty jednorazowych odszkodowań dla członków rodziny pracownika. Ze względu na stopień skomplikowania tego artykułu warto go zacytować w całości.

Art. 14.1 stanowi, jeżeli do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest tylko jeden członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, przysługuje ono w wysokości:
1) 18-krotnego przeciętnego wynagrodzenia ^{[ 21 ]}, gdy uprawnionymi są małżonek lub dziecko;
2) 9-krotnego przeciętnego wynagrodzenia ^{[ 22 ]}, gdy uprawniony jest inny członek rodziny.

2. Jeżeli do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie:
1) małżonek i jedno lub więcej dzieci — odszkodowanie przysługuje w wysokości ustalonej w ust. 1 pkt 1, zwiększonej o 3,5-krotne przeciętne wynagrodzenie ^{[ 23 ]} na każde dziecko;
2) dwoje lub więcej dzieci — odszkodowanie przysługuje w wysokości określonej w ust. 1 pkt 1, zwiększonej o 3,5-krotne przeciętne wynagrodzenie ^{[ 24 ]}, na drugie i każde następne dziecko.

3. Jeżeli obok małżonka lub dzieci do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie inni członkowie rodziny, każdemu z nich odszkodowanie przysługuje w wysokości 3,5-krotnego przeciętnego wynagrodzenia ^{[ 25 ]}, niezależnie od odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom zgodnie z ust. 1 pkt 1 lub ust. 2.

4. Jeżeli do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są tylko członkowie rodziny inni niż małżonek lub dzieci, odszkodowanie to przysługuje w wysokości ustalonej według zasad określonych w ust. 1 pkt 2, zwiększonej o 3,5-krotne przeciętne wynagrodzenie ^{[ 26 ]}, na drugiego i każdego następnego uprawnionego.

5. Kwotę jednorazowego odszkodowania ustaloną zgodnie z ust. 2 lub 4 dzieli się w równych częściach między uprawnionych.

6. Do ustalania wysokości jednorazowego odszkodowania przepisy art. 12 ust. 5 stosuje się odpowiednio.

7. Jednorazowe odszkodowanie z tytułu śmierci ubezpieczonego lub rencisty, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, pomniejsza się o kwotę jednorazowego odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, wypłaconego temu ubezpieczonemu lub renciście.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Wypadek przy pracy Odwołanie od decyzji ZUS i KRUS

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word