Na zlecenie KAZACHOIL grupa ekspertów (Niemiec, Anglik i Amerykanin) opracowała obszerne studium poświęcone strategii jaką powinien przyjąć Kazachstan w zakresie eksportu ropy naftowej na światowe rynki. Autorzy nie mieli wątpliwości, że ostateczne decyzje dotyczące wyboru tras rurociągów będą uwarunkowane politycznie. W wyniku ustaleń jakiegoś rurociągowego Okrągłego Stołu zapadły decyzje. Kazachstan zamierzał powołać konsorcjum, które miało się zająć budową magistrali rurociągowej z rejonu Tengiz na południe przez Turkmenistan i Iran do terminalu nad Zatoką Perską. Niedawno zmarły prezydent Nazarbajew, były członek nomenklatury partyjnej najwyższego szczebla w ZSRR, zanim zdecydował się podać do wiadomości wybór wariantu „irańskiego" musiał znaleźć płaszczyznę porozumienia nie tylko z ex-towarzyszami z Moskwy, ale również, co było chyba znacznie trudniejsze, z Amerykanami i Chińczykami. Pozostaje otwartym do czego w zamian się zobowiązał. Z uwagi na stanowisko rządu Stanów Zjednoczonych sformułowane przez senatora d'Amato, opcja irańska wykluczała udział firm z USA w jakichkolwiek poważniejszych przedsięwzięciach inwestycyjnych w Iranie. Dlatego w większości opracowań i analiz była ona traktowana nieco po macoszemu. Rozpatrywano parę wariantów. Zakładały porozumienie typu swap pomiędzy francuskim towarzystwem naftowym TOTAL a rządem Iranu oraz budowę rurociągu przez Turkmenistan i Iran do Zatoki Perskiej. Jego trasa omijając góry Elbrus i Zagros przypominała literę S. Terminal naftowy zdecydowano się zlokalizować tuż za cieśniną Hormuz w sąsiedztwie wyspy Kharg. Zasadniczą rolę w porozumieniach odgrywałyby rafinerie w Teheranie, Tebrizie i Araku oraz w Isfahanie. Położony w pobliskim Shah in Shah park zbiornikowy zbudowały kilkanaście lat temu polskie firmy. Ropa naftowa z Tengiz via Aktau dostarczana jest obecnie barkami do irańskich portów Neka i Bandar Azali. Po wybudowaniu przez National Iranian Oil Company nowej rafinerii dostawy z Kazachstanu mogłyby osiągnąć poziom do 50 MTA. Istnieje możliwość skrócenia o 150 km. trasy nowej magistrali pod warunkiem poprowadzenia jej pomiędzy Tengiz a Uzen w płytkim szelfie wschodniego brzegu Morza Kaspijskiego. Trzy lata temu podpisano porozumienie o finansowaniu budowy 200 kilometrowego odcinka z rejonu pól naftowych eksploatowanych przez chińskie konsorcjum CNPC do granicy z Turkmenistanem. Chiny nie tylko są zainteresowanie możliwością zysków jako przyszły operator rurociągu. Zamierzają być końcowym odbiorcą dużej ilości kaspijskiej ropy. Co najmniej 20-30 MTA. Transport tankowcami z Zatoki Perskiej do chińskich terminali nad Morzem Żółtym będzie tańszy niż poniesienie szacowanych na 8-10 mld. USD kosztów budowy rurociągu TENGIZ-LANCZOU przez Bramę Dżungarską i pustynię Sinkiangu. Wicepremier Tokariew z wykształcenia sinolog, reprezentuje Kazachstan w negocjacjach ze stroną chińską. Dotyczą one jednak głównie problemów jakie mogą wyniknąć dla obszarów położonych w zlewiskach rzek Irtysz i Ilii jeśli zostanie zrealizowany zamiar Chińczyków odwrócenia ich biegu celem zintensyfikowania wydobycie ropy w rejonie pustyni Takla Makan.

W bajkowym spowitym w winorośl hotelu w Turfan, jednej z oaz Jedwabnego Szlaku, najlepsze apartamenty rok po roku zajmują kanadyjscy eksperci naftowi. Płonąca intensywnie flara niezbyt odległego od tego miasta zakładu wydobywczego wskazuje, że wiercenia poszukiwawcze prowadzone jeszcze w latach dwudziestych nie poszły na marne. O ile nie nastąpią żadne nieprzewidziane przeszkody, to dopiero za 5 lat rurociąg Tengiz-Kharg zostanie oddany do eksploatacji. Łącznie na południe i na zachód będzie mogło popłynąć niespełna 40% kaspijskiego wydobycia. Coraz intensywniej krążą pogłoski, wiążące niedawne wydarzenia w Kraju Stawropolskim i w Dagestanie, z prowokacją powiązanych z mafią rosyjskich służb specjalnych. Działają rzekomo na zlecenie wymienianych z nazwisk oligarchów wielkiego biznesu mających udziały w utworzonym kilkanaście lat temu Kaspijskim Konsorcjum Naftowym — CPC. Powołano je do budowy magistrali rurociągowej Tengiz — Morze Czarne. Miała służyć do przetłaczania 67 MTA. Amerykanie odwlekali zgodę na udział ich firm w tej inwestycji warunkując ją zaniechaniem przez Rosję transakcji sprzedaży Iranowi jądrowych technologii i anulowaniem już zawartych kontraktów. Bezskutecznie. Nastąpił impas. Przełamały go dopiero wydarzenia na przedpolu Kaukazu. Poprowadzenie rurociągu z Tengizu do terminalu nad Morzem Czarnym w bezpiecznej odległości od Czeczenii okazało się pilną koniecznością. Półtora miliarda dolarów znalazło się szybko. Od razu też położono kamień węgielny pod nowy terminal naftowy w Noworosyjsku i w rekordowym tempie zawarto kontrakt na wykonanie 745 km. odcinka 40" rurociągu z Astrachania do Noworosyjska. Wykonawcą był francusko-rosyjskie join-venture STARSTROY w skład którego wchodzi: France,s Bouyges Offshore, Spie Capag oraz STAVROPOLTRUBOPROVADSTROY i KUBANNEFTEGAZSTROY. Odcinek rurociągu z Astrachania do Tengiz (767 km) został już ułożony. Zdolności przesyłowe magistrali budowanej przez CPC, są już w pełni zarezerwowane przede wszystkim na potrzeby członków konsorcjum oraz 4 towarzystw naftowych operujących w rejonie Karaczaganak -AGIP, BRITISH GAS, TEXACO i ŁUKOIL. Nie można się oprzeć wrażeniu, że Rosjanie bez trudu znajdują zagranicznych inwestorów finansujących budowy rurociągów, które umożliwią zachowania pełnej kontroli nad trasami przepływu kaspijskiej ropy. Doktryna Czernomyrdina święci triumfy. Pod pretekstem, że Czeczeńcy kradali ropę z rurociągu Baku- Tichoreck, po dość spektakularnej akcji rzekomych sabotażystów w Kraju Stawropolskim, wyłączono ten rurociąg z eksploatacji. Jeśli by nie rozpoczęto parę miesięcy wcześniej eksploatacji rurociągu Baku-Supsa, złoża ropy w rejonie Baku i szelfu półwyspu Apszerońskiego byłyby odcięte od światowego rynku. Zbieg okoliczności? (Na ironię zakrawa fakt, że w tym samym czasie gubernator Stawropola prosił rząd w Groznym o sprzedaż benzyny, wyprodukowanej domowym sposobem z „pożyczonej" ropy ponieważ jej brak uniemożliwiał przeprowadzenie żniw.) Trasa CPC uważana była do niedawna za najważniejszą i najskuteczniej odkorkowującą poradziecką infrastrukturę rurociągową dla potrzeb eksportu „nowej" ropy naftowej z Tengizu. Connector czyli Łącznik dochodzący do magistrali CPC w Komsomolsku i łączący się rurociągiem DRUZBA na zachód od Samary, umożliwia TEXACO i innym działającym na terytorium Kazachstanu towarzystwom naftowym eksport ropy naftowej na zachód. TRANSNIEFT będzie zarabiał nie tylko na opłatach taryfowych, ale i na obsłudze systemu DRUŻBA. Łączne wydobycie ropy w krajach europejskich zaspokaja zaledwie 20% potrzeb. 31 rafinerii znajdujących się w Europie Wschodniej i Centralnej jest w stanie przerobić rocznie około 147,5 MTA. Jest to rynek w miarę stabilny i pewny. Trudno się dziwić, że Rosjanie chcą go zachować i dyktować ceny tranzytu. Północne odgałęzienie PRZYJAŹNI-DRUŻBY przechodzi przez Białoruś i Polskę. W 1996 r kupowaliśmy w Rosji około 42% potrzebnej nam ropy naftowej przy rocznym zapotrzebowaniu na poziomie 16,5 MTA. Dziesięć lat później nasze uzależnienie od Rosji przekroczyło 90%. Płocka rafineria jest przygotowana do przerobu dostarczanego rurociągiem PRZYJAŹŃ surowca z Rosji. Dla końcowych odbiorców, niemieckich rafinerii w Leuna i Schwedt oraz terminalu w Rostocku rosyjska ropa naftowa jest najtańsza. Południowe odgałęzienie DRUŻBY przechodząc przez Ukrainę, z którą Rosja ma coraz poważniejsze różnice zdań na temat wysokości opłat tranzytowych, dzieli się na dwie odnogi. Granicę Ukraińsko-Słowacką przekraczają dwa 22" rurociągi każdy o zdolności przesyłowej 10 MTA, zaopatrujące rafinerie w Bratysławie, oraz czeskie rafinerie Kralupy i Litwinow. Inne odgałęzienie dociera do węgierskiej rafinerii Szashalombatta i łączy się z prowadzącym do wybrzeży Adriatyku rurociągiem ADRIA. Rosja, kontrolując tylko 19% linii brzegowej Morza Kaspijskiego, zapewnia sobie jak dotychczas pełną kontrolę nad trasami transportu mediów energetycznych z tego rejonu. Jest on idealnie położony pod względem dostępu do rynków Europy, Bliskiego Wschodu i Centralnej Azji. Znajduje się w nim co najmniej 200 miliardów baryłek ropy naftowej i 6 trylionów metrów³ gazu. Do końca obecnej dekady wydobycie może osiągnąć poziom do 4,5 mln bpd. Więcej niż obecne z Morza Północnego. Z rezerwami, które powinny starczyć na co najmniej następne 70 lat, to właśnie kaspijska ropa naftowa najprawdopodobniej zdominuje rynek europejski.

Jest jeszcze jeden bodajże najważniejszy aspekt rurociągowych szarad. Oponenci niech przestudiują mapę z zaznaczonymi głównymi strumieniami rozpływów ropy naftowej z złóż Tengiz. Najtaniej i najdogodniej jest ją transportować na wschód, do Chin, przez terytorium Kazachstanu . Rurociąg Tengiz-Sian może znacznie przyśpieszyć proces przemieszczania centrum cywilizacji planety Ziemia z basenu Atlantyku do basenu Pacyfiku. Ten rurociąg już pracuje.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Krótka historia niewidzialnej ręki rynku Pierwszy krok do powodzenia finansowego

Comment on this article..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Witold Stanisław Michałowski Pisarz, podróżnik, niezależny publicysta, inżynier pracujący przez wiele lat w Kanadzie przy budowie rurociągów, b. doradca Sejmowej Komisji Gospodarki, b. Pełnomocnik Ministra Ochrony Środowiska ZNiL ds. Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Karpat Wschodnich; p.o. Prezes Polskiego Stowarzyszenia Budowniczych Rurociągów; członek Polskiego Komitetu FSNT NOT ds.Gospodarki Energetycznej; Redaktor Naczelny Kwartalnika "Rurociągi". Globtrotter wyróżniony (wraz z P. Malczewskim) w "Kolosach 2000" za dotarcie do kraju Urianchajskiego w środkowej Azji i powtórzenie trasy wyprawy Ossendowskiego. Warto też odnotować, że W.S.M. w roku 1959 na Politechnice Warszawskiej założył Koło Stowarzyszenia Ateistów i Wolnomyślicieli.   Biographical note  Number of texts in service: 49  Show other texts of this author  Newest author's article: Kaukaz w płomieniach