Wynikiem wszystkich tych błędów jest postrzeganie innych ludzi jako bardziej stałych i konsekwentnych, niż są w rzeczywistości. „Ludzie są skłonni widzieć stałość tam, gdzie jej nie ma, ponieważ m.in. przywykli utożsamiać stałość z dobrocią, rzetelnością, solidnością itd. ^{[ 38 ]} Pewnym wytłumaczeniem takiego swoistego konserwatyzmu poznawczego, czy wręcz zachowawczości, może być tendencja do potwierdzania własnych hipotez czy też tendencja do przewidywania wstecz". ^{[ 39 ]}

Hipotezy decydują o selektywności w poszukiwaniu i odbiorze danych a także o tendencyjnej ich interpretacji. Prowadzą również do swoistej produkcji danych potwierdzających hipotezy, pomimo ich początkowej fałszywości. Zjawisko to określa się jako samospełniające się proroctwo. Przebiega ono w trzech etapach. Na wstępie obserwator formułuje jakąś błędną hipotezę na temat obserwowanej osoby, potem zaczyna ją traktować stosownie do swoich oczekiwań, czego efektem jest to, że osoba ta zaczyna reagować na to zachowaniem, które potwierdza hipotezę obserwatora. ^{[ 40 ]}

4. Wpływ syndromu myślenia grupowego na wnioskowanie i percepcje

Na spostrzeganie społeczne i na wnioskowanie niebagatelny wpływ ma oddziaływanie grupy, wewnątrz której w danej chwili znajduje się jednostka. Bliżej zostaną rozpatrzone procesy zachodzące wewnątrz zgromadzeń i tłumów, z uwagi na możliwość ich wykorzystywania manipulacyjnego.

Kiedy ludzie znajdą się na niewielkiej przestrzeni pośród wielu nieznanych sobie wcześniej osób i zostaną zjednoczeni przez doraźne, przypadkowe zainteresowanie, stają się skłonni do zachowań, jakich nie dopuściliby się w normalnej sytuacji. Jak stwierdza Z. Bauman „najdziksze reakcje mogą ogarnąć tłum z szybkością, którą można porównać tylko z pożarem lasu, wichurą czy zarazą". ^{[ 41 ]} Tłum potrafi w panice zadeptać swych członków, wgnieść ich w ścianę czy pchnąć w ogień. W innych sytuacjach będąc podburzonym może łatwo brutalnie zaatakować i mordować osoby, które zostały wskazane jako niebezpieczni wrogowie. W tłumie możliwe są czyny, których nikt z jego członków nie dopuściłby się w pojedynkę. Bauman tłumaczy to zjawisko bezimiennością, utratą indywidualności, która przeradza się w anonimowość gromady. Tłum zdejmuje ze swoich członków moralną odpowiedzialność za brutalne działania, podejmowane wobec innych istot ludzkich. Sprzyja też temu brak trwałej więzi łączących uczestników, tłumy rozpraszają się tak szybko, jak powstają, dlatego na krótki moment nikną wszelkie zakazy i hamulce, a członkowie tłumu działają afektywnie. ^{[ 42 ]}

Anonimowość w grupie często prowadzi do tzw. efektu liberalizacji polegającego na tym, że im mniejsza możliwość rozpoznania osób, tym większa tendencja do używania przemocy i zachowań nastawionych na wyrządzenie krzywdy, a mniejsza do udzielania pomocy. ^{[ 43 ]}

Obecność innych ludzi może doprowadzić do wystąpienia efektu widza, zwanego również zjawiskiem rozproszonej odpowiedzialności, polegającego na poczuciu zwolnienia z odpowiedzialności za los np. ofiar wypadku. Im rozproszenie silniejsze (więcej świadków) tendencja do udzielenia pomocy jest mniejsza. Przyczyną tego jest tzw. kumulacja ignorancji, oparta na spostrzeganiu wzajemnym świadków wypadków jako bardzo podobnych do siebie i niechęci do wyróżnienia się w obawie przed dezaprobatą innych. ^{[ 44 ]}

Mechanizmem opartym na syndromie myślenia grupowego jest też tzw. wyłanianie stróżów poprawnego myślenia. Jest to spontaniczne, ale świadome działanie grupy. Gdy już owi stróże zostaną wyłonieni, podstawowym celem ich działania jest ochrona grupy przed dotarciem do niej informacji, która by jej członkom zniszczyła dobre samopoczucie wynikające z przeświadczenia o podejmowaniu mądrych i moralnych rozwiązań, których kryterium jest najczęściej jednomyślność. ^{[ 45 ]}

See other sites: Stereotyp mężczyzny w mediach i społeczeństwie Stereotyp polskiego bezrobotnego na podstawie badań empirycznych Stereotyp satanisty a rzeczywistość Rzecz o stereotypach

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Od perswazji do manipulacji Manipulacja w reklamie i sprzedaży

Comment on this article..   See comments (1)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Jacek Kamieniak Ur. 1973. Ukończył Wydział Pedagogiczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie. Pracuje w energetyce, mieszka w Radomsku. Główne zainteresowania: świecki humanizm, psychologia, socjologia, filozofia, antropologia, historia, technika, militaria i turystyka.  Number of texts in service: 8  Show other texts of this author  Newest author's article: Manipulacja w organizacjach religijnych, kościołach i sektach