Urojenia Abrahamowe

Jak wytłumaczyć tę szczególną predylekcję religijną wśród dzieciobójstw, zwłaszcza w przypadku dzieci starszych niż rok ^{[ 12 ]}? Niektórzy twierdzą, że to dlatego, że patologiczne urojenia przyjmują dominujące formy kulturowe, czyli przyjmują treści religijne, bo nasze kultury są religijne. Wtedy jednak należałoby oczekiwać, że w społeczeństwach zdominowanych przez niewierzących (a są już takie), tego typu urojenia będą manifestowały niereligijnie.

Tymczasem jest inaczej. W badaniu międzykulturowym porównującym treści urojeń u schizofreników, okazało się, że urojenia religijne w Austrii stanowiły 21%, podczas gdy w znacznie od niej bardziej religijnym Pakistanie — ledwie 6%. ^{[ 13 ]} Równie znamienne było analogiczne porównanie między innymi krajami: w Niemczech 21,3% były urojeniami religijnymi, w Japonii — jedynie 6,8%. ^{[ 14 ]} Psychozy religijne są także znacznie częstsze w krajach judeochrześcijańskich aniżeli buddyjskich czy hinduistycznych. ^{[ 15 ]} Czy zatem chrześcijaństwo jest potencjalnie mocniejszym halucynogenem niż inne tradycyjne religie? ^{[ 16 ]}

Nawet jeśli byśmy uznali, że związek urojeń z religijnymi treściami wynika jedynie z intensywności w kulturze treści religijnych (a nie dlatego, że związek ten jest bardziej właściwy dla treści religijnych niż innych treści), jednak wówczas związek ten nie jest czysto przypadkowy, lecz na ogół nawiązuje do określonych religijnych treści.

4. Ofiarowanie Izaaka. Ubdavid.org

W 2008 Keith Reyes poddał analizie przypadki dzieciobójstw ujawnionych w USA w okresie 1994-2004. Autor wskazuje, że w amerykańskim kontekście dominowało ich mocne powiązanie z wierzeniami judeochrześcijańskimi, w związku z czym sugeruje, że owe wierzenia mają potencjał do przybierania groźnych form, jeśli trafiają do ludzi z podłożem psychotycznym. Reyes polemizuje nadto z Weberowską wizją upadku religii wraz z racjonalizacją struktur społecznych, wysuwając hipotezę większej niż dawniej, choć bardziej ukrytej roli religii we współczesnych przypadkach dzieciobójstw. ^{[ 17 ]}

W kontekście tej ostatniej hipotezy, interesujący wydaje się spadek urojeń religijnych u schizofreników w Austrii w ciągu ostatniego półtora wieku. W drugiej połowie XIX w. stanowiły one ok. 53%. W pierwszej połowie XX w. spadły do poziomu 32,7%, lecz u schyłku XX w. nawet nieco wzrosły (34%) ^{[ 18 ]}.

Mordercze psychozy religijne wiążą się obecnie także paniką apokaliptyczną dotyczącą 21 grudnia 2012. W Psychiatric Annals, Deborah Mendelson i Fernando Goes ze szpitala i uniwersytetu Johnsa Hopkinsa w Maryland, opisują przypadek 34-letniej matki, która tryskając radością wyznała mężowi, że zamierza wysłać swoich rodziców i dzieci do „lepszego miejsca", przed 21 grudnia, „kiedy przyjdzie Jezus i wszyscy się zjednoczymy". ^{[ 19 ]}

W 2001 chora psychicznie Andrea Yates przestała brać leki antypsychotyczne i maniakalnie skupiła się na Biblii. Popadła w urojenie religijne jakoby jej dzieci z winy jej złego wychowania nigdy miały nie dostąpić Nieba i skazane zostaną na ognie piekielne. Widziała w ich zachowaniu wpływ szatana, a jedynym ratunkiem miała być śmierć w wodzie. Metodycznie potopiła całą piątkę swoich dzieci w wieku od 6 miesięcy do 7 lat, po czym zadzwoniła na 911. Uznana za niepoczytalną, jest obecnie zamknięta w Szpitalu Stanowym Północnego Teksasu, gdzie mieszka w jednym pokoju z Deną Schlosser, która w 2004 usłyszała głos Boga, by ofiarowała mu swą 10-miesięczną córkę. Nożem odcięła dziecku obie ręce. Kiedy przybyła policja, zakrwawiona kobieta śpiewała religijne pieśni. ^{[ 20 ]}

Oba powyższe przypadki ujawniały wcześniej objawy chorobowe. Bywa jednak, że osoba cierpiąca na destruktywne urojenia religijne, nie wyróżnia się z religijnej społeczności. Deanna Laney była aktywną członkinią zboru zielonoświątkowego i nie podejrzewano ją o żadną chorobę psychiczną, jedyne co się w pewnym momencie zmieniło, to jej większa gorliwość religijna. Rodzina wydawała się harmonijna i szczęśliwa. W 2003 zaczęła popadać w stanu urojeniowe, lecz nie miała żadnych omamów, nie słyszała głosów. Wedle zeznań, wstawała wcześnie rano, by czytać Biblię. W zwyczajnych zdarzeniach zaczęła się doszukiwać pogłębionego sensu religijnego, co zaczęło się jej układać w znaki dawane jej przez Boga do uczynienia „kroku w swej wierze". Widok jej dziecka rzucającego kamieniami i ściskającego maskotkę, stawał się Bożą zachętą do ofiarowania dziecka. Walczyła z tymi myślami przez kolejne miesiące, aż uznała, że wola Boża została jej dostatecznie jasno zakomunikowana. Bóg poprzez jej brutalny akt miał ponownie wyrazić swoją chwałę, tak jak czynił to wielokrotnie na kartach Biblii. Postanowiła ukamienować swoich trzech synów. Zaczęła od 14-miesięcznego, którego w pokoju uderzyła w czaszkę dużym kamieniem. Obudzonego płaczem dziecka męża uspokoiła, że wszystko jest w porządku. Poddusiła dziecko poduszką i poprosiła Boga, by dokończył robotę za nią. Poszła następnie po 6-letniego syna, którego wyprowadziła na dwór i roztrzaskała głowę dużym kamieniem. Ukryła ciało i poszła po najstarszego, 8-letniego, którego zabiła w ten sam sposób. Następnie wezwała policję. Okazało się jednak, że Bóg nie dokończył jej dzieła i najmłodsze dziecko przeżyło, choć z uszkodzonym mózgiem. Przez kilka miesięcy w areszcie odrzucała przyjmowanie psychotropów. Żyła w przekonaniu wykonania woli Bożej, lecz poza tym przekonaniem wydawała się całkiem normalna. W końcu zgodziła się na psychotropy, które zburzyły jej urojenie, w konsekwencji czego popadła w głęboki smutek i depresję. Można ją było wówczas osądzić i sąd orzekł jej niepoczytalność i skierował na leczenie zamknięte. W maju 2012 czterech psychiatrów orzekło, że nie stanowi już zagrożenia i wyszła na wolność. Nie może jednak podejmować nienadzorowanych kontaktów z najmłodszym synem i musi regularnie stawiać się na testy lekarskie, by potwierdzać zażywanie leków. Psychiatra sądowy William H. Reid, opisał jej przypadek jako „fluktuacje urojeń religijnych" ^{[ 21 ]}.

3. Także w sztuce chrześcijańskiej przewija się biblijny motyw ofiarowania dziecka: Massimiliano Soldani Benzi — Ofiarowanie córki Jeftego, 1722

Badacze wskazują, że określone treści religijne mogą eskalować objawy chorobowe. Wbrew sugestiom, osoba chora wcale nie musi jakoś wypaczać Biblii, by naśladując jej sceny, popełniać przestępstwa. Bóg Starego Testamentu wielokrotnie działał poprzez uśmiercanie, dopuszczał próbę wiary przez morderstwo własnego dziecka, nie zawsze przemawiał bezpośrednio, czasami poprzez wybrane miłe mu osoby, które często nie znajdowały początkowego uznania otoczenia. Naturalnie, osoby wierzące i stabilne psychicznie traktują te opowieści jako metafory, niedosłownie, w najlepszym razie jako rzeczy z zamierzchłej historii początków religii. Jednak u osób słabszych i niestabilnych psychicznie, które będą dążyły do nawiązania bardzo osobistej relacji z Bogiem, obrazy takie mogą przemawiać żywą realnością, która może eskalować stany psychotyczne. Związek emocji i przekonań z psychozami ma już potwierdzenia badawcze ^{[ 22 ]}.

2. Jefte i córka

Psychiatrzy często podkreślają, że nawet jeśli indywidualna religijność wzmacnia choroby psychiczne, to jednak nie należy winić samej religii. Można wprawdzie mieć pretensje do kleru, który ma skłonność do tłumaczenia objawów chorób psychicznych wiernych za pomocą teologii i ordynować im „terapie" teologiczne, opóźniając prawdziwe leczenie, jednak wciąż nie jest to wina religii. Można się generalnie zgodzić z tym, że współczesne nauczanie kościelne, raczej pomija najbardziej barbarzyńskie elementy Biblii, a więc samo w sobie nie może być wiązane z psychopatologicznymi reakcjami. Niemniej jednak problemem pozostaje funkcjonowanie Biblii, w tych zwłaszcza wspólnotach, które zachęcają do jej samodzielnej lektury i dosłownego traktowania jej treści.

W opowieści o próbie ofiarowania Izaaka przez Abrahama, Bóg sprawdziwszy gotowość ojca do zabicia syna, zatrzymał w porę śmiertelny cios. W przypadku jednak Jeftego — ofiara została spełniona i Boży wojownik w podzięce za zwycięstwo nad wrogami, z ciężkim sercem, złożył Bogu ofiarę całopalną ze swej córki-dziewicy, przy jej radosnym aplauzie. Nowy Testament sławi siłę wiary Jeftego...

See comments (41)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Mariusz Agnosiewicz Redaktor naczelny Racjonalisty, założyciel PSR, prezes Fundacji Wolnej Myśli. Autor książek Kościół a faszyzm (2009), Heretyckie dziedzictwo Europy (2011), trylogii Kryminalne dzieje papiestwa: Tom I (2011), Tom II (2012), Zapomniane dzieje Polski (2014).  Private site  Number of texts in service: 952  Show other texts of this author  Number of translations: 5  Show translations of this author  Newest author's article: Oceanix. Koreańczycy chcą zbudować pierwsze pływające miasto