Z obserwacji spraw jakie wpływają do Biura RPO wynika, iż w większości wnioskodawcom wskazuje się przysługujące środki działania. Świadczy to niewątpliwie oto bardzo niskim stanie świadomości prawnej obywateli. Prof. A. Zoll w wystąpieniu do Ministra Sprawiedliwości (RPO/481256/04/IV) z dnia 3.8.2004 r. w sprawie systemu bezpłatnej pomocy prawnej dla ubogich) wyraził potrzebę stworzenia uregulowań ustawowych w zakresie zwiększenia dostępu do informacji prawnej. Kwestia podniesienia stanu świadomości o prawie jest również jednym z priorytetów do zrealizowania dla obecnego rzecznika J. Kochanowskiego ^{[ 155 ]}.

W ramach ustawowego współdziałania rzecznika z organizacjami pozarządowymi została nawiązana współpraca w celu opracowania rozwiązań zmierzających do zwiększenia wśród obywateli dostępu do informacji o stanie prawnym. W 2004 r. do rzecznika zwróciły się: Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Polskie Stowarzyszenie Edukacji Prawnej, Związek Biur Porad Obywatelskich I Fundacja Uniwersyteckich Poradni Prawnych z propozycją zorganizowania konferencji na temat Dostęp do informacji, poradnictwa obywatelskiego i prawnego oraz pomocy prawnej ^{[ 156 ]}. W październiku 2004 r. w Biurze rzecznika odbyła się konferencja, w której poza wspomnianymi organizacjami wziął udział Minister Sprawiedliwości A. Kalwas. Sukcesem współpracy stało się powołanie w ministerstwie zespołu, który zobowiązał się do przygotowania projektu ustawy o dostępie do nieodpłatnej pomocy prawnej przyznawanej przez państwo osobom fizycznym ^{[ 157 ]}. Projekt ustawy w obecnym kształcie wymaga jeszcze wielu poprawek z uwagi na przewidywane zbyt wysokie koszty wdrożenia planowanych założeń w życie. Niezbędne jest przeprowadzenie ponownych konsultacji z wieloma korporacjami prawniczymi oraz instytucjami i organizacjami zajmującymi się poradnictwem prawnym ^{[ 158 ]}.

e) Ruch przeciw Bezradności Społecznej

Bezradność bywa często przejawem poczucia utraty kontroli nad własnym życiem, nad funkcjonowaniem własnej rodziny czy bezsilności wobec pokonywania problemów życiowych. W sytuacji bezradności ludzie mogą wycofywać się z relacji z otoczeniem, co sprzyja osamotnieniu, a w konsekwencji nawet skrajnej izolacji, czy wręcz wykluczeniu społecznemu. Postawa bierna wobec sytuacji bezradności grozi utrwaleniem postaw roszczeniowych osób nią dotkniętych wobec innych osób i instytucji zajmujących się świadczeniem pomocy społecznej ^{[ 159 ]}.

Do grupy szczególnego ryzyka wejścia w sytuację określaną syndromem bezradności zaliczyć można czynniki takie jak: niezaradność życiowa (brak kompetencji społecznych), ubóstwo, bezrobocie, bezdomność, długotrwała choroba, niepełnosprawność, uzależnienia, dewiacje, patologie społeczne, przestępczość, przemoc oraz stany nadzwyczajne wywołane klęskami żywiołowymi lub zdarzeniami losowymi ^{[ 160 ]}.

Rozpoczęty przez prof. A. Zolla w 2001 r. program „Ruch Przeciw Bezradności Społecznej" miał sprostać nowemu wyzwaniu — szukaniu metod zapobiegania wykluczeniu społecznemu osób z syndromem bezradności. W listopadzie 2001 r. odbyła się w Krakowie konferencja, podczas której uczestnicy — przedstawiciele organizacji „trzeciego sektora" oraz A. Zoll, zdecydowali się przystąpić do realizacji programu. Organizacje pozarządowe reprezentowali: prezes Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej J. Regulski oraz prezes Związku Powiatów Polskich A. Jankowski. Zapleczem intelektualnym Ruchu stało się Centrum Programów Walki z Bezradnością Społeczną ^{[ 161 ]}.

Jednym z założeń Ruchu jest ścisłe współdziałanie z samorządami w zwalczaniu bezradności społecznej. Nie zawsze współpraca władz lokalnych z „trzecim sektorem" przebiegała pomyślnie. Często samorządy traktowały organizacje pozarządowe jak „natrętnego petenta", który przychodzi wyłącznie po pieniądze ^{[ 162 ]}. Rodzi się nadzieja na to, iż Ruch nauczy w przyszłości obie strony współpracy. Najważniejszą formą integracji członków Ruchu są coroczne odbywające się w listopadzie konwencje, w których uczestniczą koordynatorzy programu z Biura RPO E. Wrońska i P. Sałustowicz oraz przedstawiciele ze strony organizacji pozarządowych z całego kraju. Konwencje służą wymianie doświadczeń, informacji oraz ustaleniu planów pomocy osobom ze środowisk zagrożonych bezradnością i wykluczeniem społecznym ^{[ 163 ]}.

Obecnie sygnatariuszami Ruchu przeciw Bezradności Społecznej po stronie „trzeciego sektora" jest ponad 300 stowarzyszeń, fundacji i ruchów zajmujących się głównie sprawami społecznymi. Wśród nich są takie organizacje jak: Ogólnopolski Związek Bezrobotnych z Ełku, Dolnośląskie Stowarzyszenie Pomocy Ofiar Przestępstw „Karta 99", Fundacja „Synapsis", Stowarzyszenie Diabetyków w Wodzisławiu Śląskim, Fundacja Pro Publico Bono, Stowarzyszenie Rodzin Katolickich, Stowarzyszenie Przyjaciół i Osób Niepełnosprawnych „Pomóżmy im", Polski Związek Bezrobotnych, Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej, Stowarzyszenie Wspierania Organizacji Pozarządowych, Klub „Koziołki Poznańskie", Wspólnota Robocza Związku Organizacji Socjalnych „Wrzos", Uniwersytet Trzeciego Wieku w Uniwersytecie Wrocławskim i Towarzystwo Rodziców Dzieci Specjalnej Troski ^{[ 164 ]}. Ruch jest programem wspierającym konkretne działania na rzecz zwalczania bezradności społecznej. Dowodem na to jest wiele osiągnięć jakie członkowie Ruchu, czyli organizacje pozarządowe przy wsparciu rzecznika wypracowali przez kilka lat trwania programu. Do sukcesów programu należy zaliczyć:

• uzyskanie zatrudnienia wielu osób bezrobotnych w wyniku prowadzonych szkoleń z zakresu obsługi komputera, Internetu, kas fiskalnych, pomocy przy wypełnianiu dokumentów aplikacyjnych, a także umawiania na spotkania z pracodawcami; działania prowadzone były z inicjatywy Ogólnopolskiego Związek Bezrobotnych z Ełku ^{[ 165 ]};

• zorganizowanie kolonii integracyjnych i świetlic terapeutycznych dla dzieci niepełnosprawnych z rodzin dotkniętych patologią społeczną w wyniku działań Towarzystwa Rodziców Dzieci Specjalnej Troski ^{[ 166 ]};

• rozwój poradnictwa obywatelskiego prowadzonego przez Uniwersytet Trzeciego Wieku z siedzibą we Wrocławiu ^{[ 167 ]};

• zorganizowanie bezpłatnych rehabilitacji i spotkań psychologicznych dla osób niepełnosprawnych ruchowo przez Stowarzyszenie Przyjaciół i Osób Niepełnosprawnych „Pomóżmy im" ^{[ 168 ]};

• stworzenie podjazdu dla wózków inwalidzkich do jednego z warszawskich kościołów z inicjatywy Stowarzyszenia Rodzin Katolickich ^{[ 169 ]};

• utworzenie bazy danych organizacji zajmujących się pomocą społeczną z inicjatywy przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie ^{[ 170 ]};

• zorganizowanie akcji charytatywnych na rzecz dzieci i dorosłych z chorobą autystyczną przez Fundację „Synapsis" ^{[ 171 ]};

• pomoc dla dzieci ze szkoły popegeerowskiej z okolic Poznania poprzez organizację wycieczek i spływów kajakowych, udzielana przez Klub „Koziołki Poznańskie" ^{[ 172 ]},

• otwarcie punktu konsultacyjnego dla osób przewlekle chorych oraz prowadzenie akcji profilaktycznych dla wykrycia choroby cukrzycy przez Stowarzyszenie Diabetyków w Wodzisławiu Śląskim ^{[ 173 ]}.

W 2005 r. przedstawiciele Biura RPO koordynujący program Ruch przeciw Bezradności Społecznej zostali zaproszeni do udziału w pracach nad projektem „Partnerstwo socjalne" przez Wspólnotę Roboczą Związku Organizacji Socjalnych „Wrzos" — organizacji pozarządowej będącej członkiem Ruchu i zrzeszającej organizacje działające na rzecz poprawy sytuacji osób zagrożonych lub dotkniętych wykluczeniem społecznym. Celem projektu „Partnerstwo socjalne" jest zebranie opinii na temat polskich regulacji prawnych dotyczących sytuacji osób zagrożonych wykluczeniem społecznym od środowisk dotkniętych problemem wykluczenia społecznego i stworzenie wytycznych do przeprowadzenia zmian w polskim prawodawstwie z zakresu polityki społecznej ^{[ 174 ]}.

B. Patronaty

Współpraca rzecznika z organizacjami „trzeciego sektora" polega również na inspirowaniu i upowszechnianiu pozytywnych doświadczeń organizacji społecznych w przezwyciężaniu takich zjawisk jak bezrobocie, bieda czy zacofanie w edukacji. Temu ma służyć konkurs Pro Publico Bono — konkurs na najlepszą inicjatywę obywatelską ^{[ 175 ]}. Konkurs promuje wszelkie formy aktywności obywatelskiej w myśl zasad solidarności, dobrej woli i samoorganizacji społecznej. Nagroda przyznawana jest dla osób, które mogą być dla innych wzorem inspirującym do działania dla dobra wspólnego, czyli odwołującym się do zasad etycznych ^{[ 176 ]}. Rzecznik sprawuje patronat honorowy nad konkursem od III edycji w 2001 r. Rzecznik piątej kadencji, J. Kochanowski, podobnie jak poprzednik A. Zoll, objął patronat honorowy nad konkursem, jest również członkiem Kapituły Pro Publico Bono ^{[ 177 ]}.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Instytucja Rzecznika Praw Obywatelskich Rodzaje i formy ochrony praw i wolności w Polsce

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word